آيا امريکا او پاکستان به د طالبانو پر ضد ګډ دريځ غوره کړي؟
۱۴۰۱ دی ۲۶, دوشنبه
په پاکستان کې په تېر يوه کال کې په ترهګريزو بريدونو کې د پام وړ او دراماتيک لوړوالی ليدل شوی دی. په تېره بيا له هغه وروسته چې د تحريک طالبان ډلې (ټي ټي پي) د پاکستاني حکومت سره خپل د اوربند تړون لغوه اعلان کړ.
دا بريدونه چې ډېر یې د ټي ټي پي له خوا ترسره شوي، نه يوازې د پاکستان پوځ، پوليس او استخباراتي کارکوونکي، بلکې د پوليو يا ګوزن ضد واکسین ټیمونه او همدا شان ملکیان هم په نخښه کوي.
ټي ټي پي د بېلا بېلو وسله والو ګروپونو جوړه يوه ډله ده چې له افغان طالبانو سره هم نزدې اړيکي پالي.
افغان طالبان د دو انتخابونو تر منځ: د پاکستان حکومت که «ټي ټي پي»؟
د ۲۰۲۱م کال په اګست مياشت کې په افغانستان کې د طالبانو تر بيا واکمنۍ او له دغه هيواد څخه د ناټو او امريکايي ځواکونو تر وتلو وروسته ادعا کيږي چې د ټي ټي پي ډېرو مشرانو او جنګيالو هلته پټنځایونه وموندل او په آزاده توګه ژوند کوي چې دې کار د ټي ټي پي ډله ډېره زړوره کړې ده.
پاکستاني چارواکي تل پر ټي ټي پي تور پورې کوي چې له افغان خاورې څخه په پاکستان کې بريدونه پلانوي او ترسره کوي او د دغه ډلې پر وړاندې یې د کلکو اقداماتو ترسره کولو هوډ څرګند کړی دی.
د پاکستان د کورنيو چارو وزير رانا ثناالله خان په دې وروستیو کې هڅه وکړه چې خپل ولس ته ډاډ ورکړي چې امنيتي ځواکونه یې د پاکستاني طالبانو پر ضد مبارزه کوي، په داسې حال کې چې د خبرو اترو میز ته د دغه ډلې د کښينولو هڅې هم روانې دي. خو هغه وويل چې طالبان بايد لومړی خپلې وسلې پر ځمکه کېږدي.
له کابل سره د ښو اړيکو ساتل
په کابل کې د طالبانو مشرتابه د اسلام آباد هغه څرګندونې چې افغان طالبان تورنوي، «پاروونکې» بللي دي.
د پاکستان پخواني لومړي وزير عمران خان چې ويل کيږي په افغانستان کې د طالبانو د بيا واکمنېدو پلوی دی، د پاکستان حکومت ته په کابل کې د طالبانو د حکومت د پارونې له کبله خبرداری ورکړی دی.
نوموړي تېره اونۍ يوه سيمينار ته د وينا پر وخت وويل: «که چېرې موږ [پاکستان] له افغانستان سره ښو اړيکو ته ادامه ور نه کړای شوه، نو د ترهګرۍ ضد نوې جګړه به زموږ له پاره بلا وګرځي.»
د عمران خان پاکستان تحريک انصاف يا «پي آي آې» ګوند وايي چې د لومړي وزير شهباز شريف حکومت په پام کې لري پر افغانستان د امريکا متحده ایالاتو ډرون بريدونو ته د اجازې د ورکړې په موخه ټي ټي پي يا پاکستاني طالبان د يوې بهانې په توګه وکاروي.
د عمران خان يوه پخواني مشاور جمشيد اقبال چيمه، دويچه ويله ته وويل: «دوی به ښايي ووايي چې افغان طالبان په پاکستان کې د ټي ټي پي د بريدونو په مخنيوي کې پاته راغلي دي او امريکا دې په افغاسنتان کې د ټي ټي پي پر ضد د ډرون يا بې پېلوټه الوتکې بريدونه وکړي.»
له القاعدې سره د پاکستاني طالبانو ژورې اړیکي
امريکا متحده ايالاتو په دې منځ کې ټي ټي پي او د القاعدې شبکې سيمه ایزه څانګه د «نړيوالو ترهګرو» په توګه درجه بندي کړې، څو د دې ډلې پر وړاندې بندیزونه لا پسې کلک کړي.
د امريکا د بهرنيو چارو وزارت په دسمبر مياشت کې په يوه اعلاميه کې ويلي ول چې واشنګټن «د ترهګرۍ ضد خپلو بشپړو ابزارو کارولو ته ژمن دی» څو د هغو وسله والو ډلو له خوا متوجه ګواښ سره مبارزه وکړي چې افغانستان د «نړيوالې ترهګرۍ د پلیټ فارم» په توګه کاروي.
امريکا د القاعدې د هند د څانګې مشران هم د نړيوالو ترهګرو په توګه ونومول چې د القاعدې د هند د څانګې مشر اسامه محمود، د دې څانګې مرستيال مشر عاطف يحی غوري او دغه ډلې د جلب او جذب مسئول محمد معروف پکې شامل دي.
د هند او طالبانو ترمنځ اړیکې، پاکستان ته څه پيغام لري؟
همدا راز د ټي ټي پي مشر قاري امجد هم په دغه نوملړ کې شامل دی چې د پاکستان په شمال لویدیځ کې د وسله والو بريدونو څارنه کوي.
سميع يوسفزی چې د پاکستاني او افغان طالبانو او د سیمې د چارو کارپوه دی، په دې آند دی چې امريکا په پاکستان کې د ټي ټي پي د بريدونو زياتېدو په اړه اندېښنه لري.
هغه وويل: «ټي ټي پي له القاعدې سره ډېرې ژورې اړيکي لري.» او زياته یې کړه چې بيرته راپورته کيدل یې کيدای شي نورې ترهګرې ډلې هم «تشويق کړي چې دا د امريکا امنيت ته جدي ننګونه ده.»
د اسلام آباد له پاره سخته پريکړه
اسلام آباد ميشته شنونکې نور فاطمه، په دې آند ده چې د امنيت دا ګډ علايق پاکستان او امريکا د طالبانو پر ضد جګړې له پاره سره يو کولی شي. نوموړې وويل: «پاکستان بايد د مذهبي ګوندونو ممکنه احتجاجونه له پامه وغورځوي، ځکه د ټي ټي پي وسله والو په نخښه کول د دواړو هېوادونو په ګټه دي. که چېرې پر پاکستان له امريکا سره د ګډ ځواک رامنځته کولو غږ وشي نو پاکستان به زړه نا زړه نه شي.»
د ضياء الرحمان په نوم يو څيړونکی چې پر ياغيتوب او وسله والو څيړنې کوي، هم ورته نظر لري.
خو د امريکا او پاکستان ترمنځ به دا ډول همکاري په داسې يوه هيواد کې له ډېر مخالفت سره مخ شي چېرې چې د امريکا ضد احساسات دېر لوړ دي، په ځانګړي توګه تر هغه وروسته چې پخواني لومړي وزير عمران خان پر واشنګټن تور ولګاوه چې هغه یې د يوې توطیې له لاري له واکه لېرې کړ.
رحمان وايي چې په روان حالت کې به له امريکا سره امنيتي همکاري د اسلام آباد له پاره يوه ډېره سخته پریکړه وي. هغه وويل: «داسې هره همکاري به له افغانستان سره د پاکستان اړيکي نورې هم ټکنۍ کړي.»
طلعت عايشه وزارت چې د کراچۍ پوهنتون د نړيوالو اړیکو د څانګې پخوانې مشره ده، هم دا نظر تاييدوي. نوموړې له دويچه ويله سره په خبرو کې وويل: «کله چې پاکستان امريکا ته نزدې شوی، په يوه جګړه کې ښکيل شوی. که پاکستان امريکا ته په افغانستان کې د ډرون بريدونو د ترسره کولو اجازه ورکړي، نو دا به د افغان طالبانو غوسه راوپاروي او هغوی به بيا د ټي ټي پي پر ترهګریزو فعاليتونو سترګي پټوي.»
ب. ص/ ن. ز (ايس خان، اسلام آباد)
زموږ له آرشيف څخه: