Rosja przegrała z akcjonariuszami Jukosa
28 lipca 2014
Pozew złożyła spółka holdingowa Group Menatep Limited (GML), której większość akcji należała ostatnio do koncernu Jukosa. Akcjonariusze domagali się od Rosji pierwotnie 100 mld dolarów odszkodowania. Z rozwiązaniem kontrolowanego przez Chodorkowskiego Jukosu stracili bowiem ogromne pieniądze, argumentowali. Rozpoczęta w 2005 roku sprawa nabiera szczególnego smaczku wobec zaostrzenia stosunków między Rosją a Zachodem ze względu na konflikt na Ukrainie.
Rosja chce wyczerpać wszystkie możliwości odwoławcze
Rząd Rosji chce dokładnie przyjrzeć się możliwościom odwołania się od orzeczenia sądu w Hadze, zapowiedział szef rosyjskiej dyplomacji Siergiej Ławrow. W obronie pozycji Kremla zostaną wykorzystane wszystkie możliwości prawne, poinformowała ekonomiczna gazeta „Kommersant”. Rosja złoży odwołanie od wyroku. Moskwa krytykuje m.in., że nie została wezwana przed Trybunał Arbitrażowy w Hadze jako świadek.
Gdyby Rosja musiała zapłacić 50 mld dolarów odszkodowania, byłby to ogromny cios dla i tak już nękanego recesją kraju. Suma ta stanowi ponad dziesięć procent rosyjskich rezerw walutowych. Swoją cegiełkę do trudnej sytuacji gospodarczej dokładają także sankcje wobec Rosji ogłoszone przez UE w związku z kryzysem na Ukrainie.
Zgodnie z orzeczeniem Trybunału w Hadze Rosja powinna zapłacić zawyrokowaną sumę do 15 stycznia 2015. Dla porównania - 50 mld dolarów wydał Kreml wydał na organizację zimowych igrzysk olimpijskich w Soczi.
Wpędzenie koncernu w bankructwo
Biorąc pod uwagę sumy, o które toczył się proces, była to największa sprawa arbitrażowa w historii. Tak przynajmniej utrzymuje spółka, która złożyła pozew. Zdaniem skarżących Kreml świadomie, przy pomocy sztucznie zawyżonych podatków doprowadził Jukos do ruiny – w gruncie rzeczy było to wywłaszczenie.
Do argumentacji tej przychylił się Trybunał w Hadze. Zgodnie z orzeczeniem sądu, rosyjskim władzom nie chodziło o podatki, tylko o wpędzenie koncernu w bankructwo. Zdaniem natomiast Kremla menedżerowie Jukosa dopuścili się ciężkich przestępstw gospodarczych.
Niszczenie koncernu rozpoczyna się w październiku 2003: Michaił Chodorkowski stojący na czele Jukosa od 1997 roku, zostaje aresztowany. Multimiliarderowi zarzuca się oszustwo i nadużycia podatkowe. Prokuratura generalna konfiskuje jednocześnie 50 procent akcji koncernu. Już w czerwcu aresztowany zostaje wspólnik Chodorkowskiego Platon Lebiediew. W grudniu 2004 na licytację wystawiony zostaje główny zakład Jukosa i sprzedany za siedem miliardów euro. Niegdyś największy rosyjski koncern naftowy przedstaje tym samym istnieć. W listopadzie 2007 zostaje usunięty z rejestru handlowego.
Sam Chodorkowski, odbywający karę 14 lat więzienia i obozów karnych, tuż przed Bożym Narodzeniem 2013 niespodziewanie zostaje ułaskawiony przez Władimira Putina i zwolniony z więzienia. Wśród składających pozew w Hadze znajdował się także Lebiediew, zwolniony z więzienia w styczniu 2014, i tak jak większość skarżących żyjący na emigracji. Chodorkowski sprzedał swoje akcje GML już w 2005 roku.
(DW, rtr, dpa) / Elżbieta Stasik