Raport AI. Kara śmierci – drastyczny wzrost egzekucji
16 maja 2023
Helge Limburg wciąż dobrze pamięta 7 stycznia 2023. Dla posła Zielonych był to „dzień smutku i złości”. Tego dnia stracono Irańczyka Mohammada Mehdiego Karimiego. Mistrz karate miał zaledwie 22 lata, gdy został „zamordowany”, jak Helge Limburg nazwał to w rozmowie z DW, „ponieważ nie było procesu sądowego respektującego normy państwa prawa”.
Helge Limburg nie znał osobiście Mohammeda Mehdiego Karimiego, chociaż go wspierał, traktując objęcie patronatem młodego Irańczyka jako akt polityczny, gest solidarności z irańskim ruchem demokratycznym; przede wszystkim w nadziei, że może zapobiec egzekucji. Choć nawet nie miał okazji porozmawiać z Karimim nawet przez telefon, poseł Zielonych podkreśla, że pomiędzy nimi rozwinęła się osobista relacja.
– Miałem sporadyczny kontakt z otaczającymi go ludźmi i czułem się bardzo blisko niego. Moja rodzina również to przeżywała i cierpiała – mówi.
Ekscesywne egzekucje: Iran i Arabia Saudyjska
Według komisarza ONZ ds. praw człowieka Volkera Türka Mohammed Mehdi Karimi jest jedną z co najmniej 209 osób, na których została wykonana w tym roku w Iranie kara śmierci.
Iran należy do państw wykonujących wyroki śmierci najczęściej na świecie. Znajduje to potwierdzenie w najnowszym raporcie Amnesty International dotyczącym wyroków śmierci i egzekucji w 2022 roku. W ubiegłym roku państwo irańskie zabiło co najmniej 576 osób; prawie dwa razy więcej niż w roku 2021. „Reżim boi się o swoją władzę” – analizuje Renata Alt, posłanka FDP i przewodnicząca Komisji Praw Człowieka i Pomocy Humanitarnej w Bundestagu. „Dlatego ważne jest, abyśmy poprzez obejmowanie politycznymi patronatami zwrócili uwagę na wielu więźniów. W przeciwnym razie prawdopodobnie straconych zostanie jeszcze więcej ludzi” – napisała w oświadczeniu dla DW.
Po drugiej stronie Zatoki Perskiej liczba straconych w państwowych egzekucjach również gwałtownie wzrosła: w Arabii Saudyjskiej w 2021 roku od miecza kata zginęło 196 osób. – W ciągu jednego dnia Arabia Saudyjska dokonała egzekucji aż 81 osób – poinformowała sekretarz generalna Amnesty International Agnès Callamard podczas publikacji raportu. Iran i Arabia Saudyjska są odpowiedzialne za ponad 80 proc. egzekucji na całym świecie.
Ścięci, powieszeni, rozstrzelani, otruci
W 2022 roku ścięto, powieszono, rozstrzelano, otruto co najmniej 883 osoby w 20 krajach, najwięcej w ciągu ostatnich pięciu lat. Liczba egzekucji znacznie więc wzrosła w porównaniu z 2021 rokiem; zarejestrowano o ponad 300 przypadków więcej, czyli o ponad 50 proc. A egzekucje w Chinach, które prawdopodobnie idą w tysiące, nie są nawet w części uwzględniane w statystykach, ponieważ Chiny uznają ilość przeprowadzanych egzekucji za tajemnicę państwową. To samo dotyczy Wietnamu. Nie ma też żadnych danych z Korei Północnej, gdzie karę śmierci najpewniej wykonuje się ekscesywnie.
Do krajów, które zabijają w majestacie prawa, należą także państwa uznawane przez Niemcy za partnerskie, m. in. Japonia, USA czy Singapur. Gdy Boris Mijatovic, rzecznik Komisji Praw Człowieka i Pomocy Humanitarnej w Bundestagu, krytykuje wobec przedstawicieli tych państw karę śmierci, często spotyka się z jedną z dwóch reakcji. – Albo ludzie, z którymi rozmawiamy, są zawstydzeni i czują się winni, albo są bardzo pewni siebie na zasadzie: „Co wy, ludzie z Zachodu, chcecie mi tu opowiadać” – powiedział DW.
– Zwłaszcza w regionie Zatoki Perskiej, w Azji czy Ameryce Północnej, gdzie jest to stary temat, trzeba wykazać się dużą pomysłowością, aby osiągnąć jakiś postęp – kontynuuje Boris Mijatovic. Podkreśla, że duży obowiązek spoczywa na niemieckich politykach. – Jesteśmy zobowiązani do kontynuowania tej debaty! Zwłaszcza w tych krajach, w których kara śmierci jest stosowana nie tylko za najpoważniejsze przestępstwa, lecz także za zupełnie inne rzeczy, jak na przykład w Iranie: za „zbrodnie przeciwko Bogu”, co samo w sobie już jest bardzo, bardzo podejrzane! – wyjaśnia.
Śmierć za handel narkotykami
Według raportu Amnesty International ponad jedna trzecia wszystkich zarejestrowanych egzekucji dotyczyła handlu narkotykami. „Fakt, że niektóre kraje mają karę śmierci w zwykłym prawie karnym i ją stosują, narusza Powszechną Deklarację Praw Człowieka i prawo międzynarodowe” – podkreśla Renata Alt. Zabrania ono wykonywania wyroków śmierci w przypadkach, które nie przekroczyły progu „najcięższego przestępstwa”, jak na przykład zabójstwo z premedytacją. Przewodnicząca Komisji Praw Człowieka jest także przekonana, że egzekucje nie mają efektu odstraszającego. „Nie prowadzą one do mniejszej liczby morderstw ani przestępstw związanych z narkotykami” – napisała posłanka FDP.
W tym ponurym obrazie błyska coś w rodzaju promyka nadziei. W 2022 roku kolejne sześć państw zniosło karę śmierci w całości lub przynajmniej częściowo. Szczególnie w Afryce sytuacja się nieco odmieniła: Sierra Leone i Republika Środkowoafrykańska całkowicie zniosły karę śmierci, Gwinea Równikowa i Zambia są na dobrej drodze, a Liberia i Ghana przygotowują się do jej zniesienia. Do końca 2022 roku 112 państw całkowicie zrezygnowało z kary śmierci. A prawie dwie trzecie wszystkich państw członkowskich ONZ, czyli 125 krajów, głosowało w grudniu 2022 za wprowadzeniem moratorium na wykonywanie kary śmierci. Może czasy egzekucji w majestacie państwa dobiegają wreszcie końca.