Курти: „Границите на Косово не може да се менуваат“

ДВ: Два месеца по изборите, Косово сѐ уште нема влада. Што Ве спречува во формирање на нова коалиција со Демократска лига на Косово (ЛДК)?

Албин Курти: Веќе долго време водиме разговори за програмата на владата. Со тоа покажавме нова култура во процесот на формирање влада, најпрво да се разговара за програмата.  Преговорите за поделбата на одговорностa во извршната власт почнаа дури откако беа потврдени резултатите од изборите. Тие доцнеа поради различното броење, како и поради дополнителното броење на гласовите.  Но, сега ги приведуваме кон крај разговорите за формирање влада.

За време на овие разговори често доаѓавте во Германија. Што очекува во прв ред Германија од идната косовска влада?

Во Германија имаме голема дијаспора, околу половина милион луѓе, кои вршат најголем дел од паричните уплати од странство. Германија е економски мотор на ЕУ. Всушност, ЛДК одржува врски со ЦДУ, додека ние сме поврзани со СПД. Кога одам таму, се сретнувам со дипломати и со државни претставници, со пратеници од СПД. Но, се сретнувам и со пратеници од ЦДУ и ЦСУ. Сакаме да градиме односи со Германија и да ги продлабочиме. Таму разговараме за две главни теми: првата е за внатрешните реформи на Косово, како земјата да ја ослободиме од криза, како да се намалат невработеноста и сиромаштијата, како да се сузбијат криминалот и корупцијата.

Каков е Вашиот пристап кон таа тема?

Сакаме да извршиме петкратна реформа: во судството, економијата, образованието, здравството и во секторот на безбедност. Реформите во судството и реформите во секторот безбедност ќе бидат спроведени во рамки на процес на проверка. Притоа, не би требало да бидат проверувани само државните обвинители и судиите, туку и високи функционери во тајната служба и во полицијата. Сакаме да изградиме дуален образовен систем, како во Германија, Швајцарија или во Австрија, каде учениците и студените дел од времето ќе бидат во училиштата и на факултетите, додека еден или два дена ќе ги поминат во компаниите. Сакаме да привлечеме странски инвестиции и притоа тргнувме од дијаспората: бидејќи, тешко е да привлечат инвестиции од странство, ако поради голема корупција не можеме да ја привлечеме ни нашата дијаспора. Најпрво ќе ја сузбиеме корупцијата во Владата, во институциите и во општеството.

Втора тема е веројатно дијалогот со Србија. Германија инсистира што е можно побрзо да се обнови, како и да се укинат царините на српската стока.

Точно. Втората тема се однесува на нашите односи со Србија и со другите земји на Западен Балкан. Ние од движењето Самоопределување, заедно со ЛДК и со нашите европски и германски партнери, сакаме нашата земја што е можно побрзо да ја интегрираме во ЕУ. Но, знаеме дека тоа нема да се случи толку брзо. Ние не сме дел од ЕУ, но ние ја градиме Европа во себе, од нас самите. Што се однесува до односот со Србија, се договоривме дека мораме да се сретнеме со наследникот на госпоѓата Могерини, Жозеп Борел, високиот претставник на ЕУ за надворешни работи и безбедност, за да ја разгледаме подготовката на идниот дијалог заснован на јасни и прецизни принципи. Не смееме повторно да не успееме.

Од друга страна, за време на шестгодишниот дијалог, од 2011 до 2017 година, заклучивме 33 договори со Србија. Важно е да се провери колку од нив се спроведени, за да можеме од тоа да извлечеме поука за во иднина со ЛДК постигнавме договор 100 процентните царински такси сакаме да ги замениме за политички, економски и политичко-трговски реципроцитет со Србија. Овој реципроцитет го предвидува и Уставот на Косово, кој е усвоен на 7 декември 2011 година.

Значи прво реципроцитет, а потоа укинување на царинските такси?

Прво реципроцитет. Но, не смееме да зборавиме и дека амбасадорите од земјите на Квинта (САД, Германија, Франција, Италија, Велика Британија) на Косово ги повикаа Србите да ја запрат капањата против признавање на Косово, како и против членство на Косово во меѓународните организации. Но, Белград прави чекори назад, претседателот на државата неодамна најави дека ќе го спречи пристапувањето на Косово во УНЕСКО.

Дали се согласувате дека треба да се постигне што е можно побрзо компромис и оти тој, како што често се слуша од американските официјални претставници, би можел да води и кон промена на границите?

Уште во почекото на 90-тите години поранешниот претседател на Косово Ибрахим Ругова во интервју за германските медиуми ја нарече независноста - компромис. По завршувањето на војната имавме друг компромис: планот на Ахтисари, кој има многу недостатоци и кој и денеска не спречува да изградиме демократска држава. Сега Србија бара нов компромис. Тоа е тактика според системот: земи што можеш и остани незадоволен за да добиеш уште повеќе.

Тоа значи дека со Вас нема да има промена на границите?

Границите на Косово  не можат да се менуваат. Косово беше дел од југословенската федерација. Околу 110 земји нѐ признаа во вакви граници, вклучувајќи ги и САД и Германија, и ние немаме територија која би можеле да ѝ ја дадеме на Србија. Основа за идниот договор меѓу Косово и Србија не може да биде територијална отштета за Србија, како утеха за загубено Косово, туку животот на граѓаните, практичните потреби, човековите права и страдањата кои ги претрпевме под една држава како што е Србија, која не се соочи со своето минато.

Од друга страна често Ве сметаат за личност која ги доведува во прашање границите на Косово и која најмногу зборува за обединување на албанските територии. Поради тоа во многу западни и европски медиуми Ве опишуваат како ултранационалист. Како тој став може да биде во согласност со она што штотуку го рековте?

Границата кон Србија не може да се споредува со границата кон Албанија.  Границата меѓу Косово и Албанија не е албанска граница.  Тоа е српска и југословенска граница. Приближувањето, интеграцијата и обединувањето со Албанија- еден ден , во иднина- јас не го гледам како резултат на неуспехот на државата Косово, туку како нејзин успех.

Албанскиот народ и натаму страда од траумата од Лондонската конференција од 1913 година кога тогашниот британски министер за надворешни работи сер Едвард Греј рече: 'Ѝ нанесовме голема неправда на Албанија, за да го одржиме мирот во Европа'. Не мина ниту една година, избувна Првата Светска Војна.

Нашето приближување, интеграција и обединување со Албанија во никој случај нема да биде спроведено со вооружени, недемократски и противуставни средства. Но најнапред сакаме да ја изградиме државата Косово, при што тежиштето ќе биде на стопанството и на правдата. Еден од приоритетите ќе биде и дијалогот со Србија, но тоа нема да биде наш главен приоритет. Главниот фокус ќе биде на правдата и на вработувањето.