Кој е Васил Терзиев, новиот градоначалник на Софија?

Бугарската престолнина Софија доби нов градоначалник. Васил Терзиев е успешен, модерен човек, пријателски настроен кон Европа. Тој ветува дека ќе го трансформира градот и ќе ги реши проблемите со кои се бори со години - загаден воздух, корупција, слаба реализација на јавни проекти. Неговите критичари велат дека тој нема политичко искуство, нема компетенции во делот на урбанистичкото планирање. Но, Терзиев е убеден дека неговото искуство како претприемач и инвеститор ќе му помогне подобро да го води градот од неговата претходничка Јорданка Фандакова, која владееше со Софија од 2009 година.

Но, зошто 45-годишникот, чија ИТ-компанија Телерик во 2014 година беше продадена за рекордни 262,5 милиони долари, реши да влезе во политиката? „Цврсто верувам дека успешните луѓе се оние кои треба да му вратат нешто на општеството“, рече тој во јуни 2023 година, во своето прво ТВ-интервју како кандидат. По победата на изборите за градоначалник во Софија во неделата (5.11.2023) со 48,2 отсто од гласовите, тој доби можност да го стори тоа.

Демократски политичар со недемократски корени

Терзиев е роден во Софија, во 1978 година. Неговиот дедо, татко и мајка работеле во Државната безбедност - репресивниот апарат на комунистичка Бугарија. Ова стана и најголема тема откако Терзиев ја објави својата кандидатура. Особено затоа што сојузот што го номинираше вклучува голем број продемократски и проевропски партии и организации како што се Продолжуваме со промената (ПП) на поранешниот премиер Кирил Петков, како и Демократска Бугарија (ДБ) и Спаси Софија (Спасете ја Софија). ). Едно од нивните ветувања беше демонтирање на споменикот на Советската армија во Софија.

Споменикот, поставен во 1954 година, е контроверзен од падот на комунистичкиот режим во 1989 година. Но, од почетокот на руската војна против Украина на 24 февруари 2022 година, таа стана симбол на поделбата во бугарското општество.

Поделба која ѝ даде печат и на оваа изборна кампања. На 5 ноември, на гласачкото ливче против Терзиев беше името на Вања Григорова. Синдикалката, позната по своите левичарски политички убедувања, вети дека ќе ги исклучи приватните компании од комуналните услуги - вклучително и водоснабдувањето и осветлувањето.

„Глас на Кремљ“

Нејзиното одбивање да ја осуди руската војна против Украина и нејзиното жестоко пледоаје за продолжување на испораките на руски гас во Бугарија ги натера нејзините критичари да ја наречат „гласот на Кремљ“. И, да ја означат и како глас на оние Бугари кои сè уште сочувствуваат со Москва и Путин - според анкетите, околу една четвртина од населението. Григорова беше поддржана од голем број проруски политички партии и важи за блиска до претседателот Румен Радев. Радев е страствен противник на бугарската воена помош за Украина.

„Не смееме да дозволиме Путин да го освои нашиот главен град“, побара поранешниот претседател Росен Плевнелиев само два дена пред гласањето. Трката помеѓу Терзиев и Григорова беше неочекувано тесна. На крајот таа доби 46,9 отсто од гласовите - само 1,3 отсто помалку од Терзиев.

Милионер презема град со буџет од милијарда евра

Критичарите на Терзиев велат дека син на претставници на комунистичкиот режим не може да биде проевропска алтернатива. Терзиев го негира ова и вели дека треба да се гледа напред. „Колку повеќе гледаме во минатото и наоѓаме причини за поделеност, толку повеќе ни се оддалечува погледот од она што треба да биде. Неодамна на средба со граѓаните реков: Без разлика дали се комунисти или антикомунисти, сите го дишеме истиот воздух, возиме на истите лоши патишта и страдаме од истите проблеми“, изјави тој за ДВ во август. И нагласи дека неговиот успех не се должи на врските на неговото семејство. „Она што луѓето го сметаат за привилегии не постои за мене. Својот академски успех го постигнав сам. Со пари на клиентите изградивме сопствена компанија“, изјави Терзиев за ДВ.

Неговите успеси навистина не можат да се потценат. Во 2002 година, заедно со тројца пријатели, ја основа ИТ-компанијата Телерик. Во 2014 година ја продаваат на американската компанија Прогрес Софтвер за 262,5 милиони долари - рекордна сума за бугарскиот технолошки сектор во тоа време.

Терзиев и неговите партнери во меѓувреме ја основаа Академијата Телерик - образовна институција која обучува софтверски и ИТ-експерти. Самиот Терзиев има инвестирано во над 100 бугарски стартапи.

Но, сега тој се соочува со својот најголем тест: преземање контрола врз град со буџет од над 2,5 милијарди лева (околу 1,25 милијарди евра). И со мноштво големи проблеми - од јавен превоз преку воздух до недостаток на јасна визија за натамошен развој. „Мојот сон е да имам најдолга пешачка зона во Европа - за пешаци, велосипеди и скутери“, вели тој за ДВ.

Дали противникот ќе стане неизбежен партнер?

За да ги спроведе своите идеи, потребна му е поддршка во Градскиот совет. А таа може да дојде или од поранешната владејачка партија ГЕРБ, партијата која владееше со градот 18 години и која Терзиев и неговиот тим ја именуваа како главен противник, или од проруската коалиција предводена од Вања Григорова.

Партиите кои го номинираа Терзиев, во текот на летото 2023 година, при составувањето влада по парламентарните избори во април, веќе беа принудени да соработуваат со ГЕРБ  за да спречат проруските сили да добијат влијание. Дури и покрај фактот што некои од нив се основани со ветување дека ќе ја избркаат ГЕРБ од власт. Се чини дека новиот градоначалник на Софија за да спречи поголемо зло сега ќе се соочи со избор при кој има само една опција - соработка со ГЕРБ.