کاهش بهای نفت و زیا‌ن‌های کلان ایران و روسیه

کشورهای شرکت‌کننده در نشست گروه ۲۰ به هیچ راه حل معینی برای بحران اوکراین نرسیدند. اگرچه این نشست به تصمیمی واحد برای تحریم‌‌های جدید علیه روسیه نرسید اما حتی نگرانی از امکان چنین تحریم‌هایی و همراه با آن کاهش بهای نفت بر پایین آمدن ارزش روبل بی‌تاثیر نبود.

ارزش یورو و دلار تا ۸ درصد بالا رفت و هر دلار معادل ۴۷،۵۳ روبل مبادله شد. پس از آن نیز همه چشم‌ها به بروکسل دوخته شد تا روشن شود که نشست وزیران خارجه اتحادیه اروپا درمورد وضع تحریم‌های جدید علیه مسکو به نتیجه یکدستی می‌رسد یا نه.

اقتصاد روسیه تحت تاثیر بحران اوکراین به شدت آسیب دیده است. شاخص بورس روسیه (RTS) از شروع سال جاری میلادی ۳۰ درصد افت داشته و ارزش روبل در برابر دلار تا ۴۵ درصد پایین آمده است.

از آن سو ایران هم وضعیت بهتری ندارد. خبرگزاری تسنیم در گزارشی به کاهش ۸ درصدی درآمد نفتی ایران اشاره کرده و نوشته است که ایران معادل یک میلیارد و ۲۴۲ میلیون دلار زیان کرده است.

کاهش ارزش نفت تولیدی اوپک از ژوئن تا اکتبر ۲۰۱۴ بالغ بر ۴۱ میلیارد دلار بوده است. بهای هر بشکه نفت ایران از از ۱۰۷،۴۵ در ماه ژوئن به ۹۶،۱۴ در ماه اوت و سپس به ۸۴،۶۱ در ماه اکتبر رسیده است.

این خبرگزاری می‌افزاید که با فرض صادرات روزانه یک میلیون بشکه‌ای نفت ایران طی ماه های ژوئن تا اکتبر و با توجه به متوسط قیمت‌های ماهانه نفت ایران، کل درآمد نفتی ایران در این دوره ۱۴ میلیارد و ۸۷۳ میلیون دلار برآورد شده است.

هم‌چنین با فرض تولید روزانه ۳۰ میلیون بشکه‌ای اوپک و متوسط قیمت‌های ماهانه نفت این سازمان، ارزش کل نفت تولیدی اوپک در ۵ ماه منتهی به پایان اکتبر بالغ بر ۴۴۴ میلیارد دلار بوده است.

با توجه به نقش محوری درآمدهای نفتی در بودجه دولت و کل اقتصاد ایران، تحریم‌هایی که از دو سال گذشته علیه صادرات نفت این کشور به اجرا گذاشته شد آسیب‌های سنگینی به فعالیت‌های تولیدی و تجاری و عمرانی این کشور وارد آورده و رشد اقتصادی آن را به گونه‌ای کم‌سابقه منفی کرده است.

در ماه‌های اخیر کاهش بهای نفت در بازارهای جهانی نیز مزید بر علت شده است. به این ترتیب در حالی که صدور نفت ایران در اثر تحریم‌ها به کمتر از نصف این صادرات در حالت عادی رسیده است، کاهش قیمت نفت نیز بیش از پیش این کشور را از دستیابی به درآمدهای نفتی مورد نیاز بازمی‌دارد.

پیش‌بینی نمی‌شود که قیمت نفت به سادگی به بشکه‌ای صد دلار و بیشتر برگردد.

بودجه سال جاری ایران (۱۳۹۳) که در قیاس با بودجه سال‌های قبل از تحریم، کوچک و متقصدانه است، با احتساب نفت بشکه‌ای ۱۰۰ دلار و برآورد صادرات حدود یک میلیون و ۳۰۰هزار بشکه نفت و میعانات گازی در روز بسته شده است.

صندوق ذخیره ارزی که برای مقابله با تاثیرات کاهش غیرمنتظره نفت بر بودجه به‌وجود آمده، به‌رغم انبوه بی‌‌سابقه و غیرمنتظره درآمدهای نفتی ایران در دوره ۸ ساله ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد دارای چنان ذخیره‌ای نیست که بتوان کسری بودجه را از آن جبران کرد.