چرا با وجود بحران‌های منطقه قیمت نفت بالا نمی‌رود؟
۱۳۹۳ مرداد ۳۰, پنجشنبه
در بازار جهانی مواد خام چه خبر است؟ تروریست‌های "دولت اسلامی" در عراق جنگ خونینی به راه انداخته‌اند؛ اسرائیل غزه را بمباران می‌کند و راکت‌های حماس شهرهای اسرائیل را نشانه می‌روند؛ ویروس ابولا غرب آفریقا را به هم ریخته و روسیه، منبع عمده تأمین انرژی اروپا، بخاطر بحران اوکراین چنگ و دندان نشان می‌دهد. آتش جنگ و بحران دامن خاورمیانه، دارنده بزرگترین منابع نفت جهان را گرفته، اما بهای نفت ماه‌هاست که سیر نزولی دارد.
بهای نفت وست‌تگزاس اینترمدیت آمریکا و سبد نفتی اوپک به زیر ۱۰۰ دلار در هر بشکه (۱۵۹ لیتر) رسیده است. نفت برنت دریای شمال هم که در بازار انرژی از اهمیت ویژه‌ای برخودار است، با سقوط به زیر بشکه‌ای ۱۰۰ دلار فاصله چندانی ندارد. رفتار بازار نفت در نگاه اول عجیب به نظر می‌رسد، اما به نوشته پایگاه اینترنتی "اشپیگل" آلمان دلایل قانع‌کننده‌ای برای روند نزولی بحران نفت وجود دارد.
عرضه تغییری نکرده
اسرائیل نفت صادر نمی‌کند، بنابراین بحران غزه تأثیری بر قیمت‌ها ندارد. سوریه هم در هر حال نقش عمده‌ای در تأمین انرژی جهان ندارد. این کشور حتی پیش از جنگ داخلی روزانه حداکثر۳۸۰ هزار بشکه نفت (۴/ ۰ درصد از نیاز جهانی) صادر می‌کرد.
از سوی دیگر، میزان صادرات نفت از روسیه با وجود بحران اوکراین تغییری نکرده است. تحریم‌های اتحادیه اروپا و آمریکا هم به صورت مستقیم بخش انرژی این کشور را هدف قرار نداده‌اند. روسیه به احتمال در میان‌مدت برای جذب سرمایه یا خرید دانش فنی به مشکل برمی‌خورد. کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند که آثار محدودیت‌های یادشده تازه چند سال دیگر نمایان شوند.
در غرب آفریقا هم با وجود پیشروی ویروس مرگ‌آور ابولا، در نیجریه‌ی نفت‌خیز تنها ۱۲ مورد از ابتلا به این ویروس ثبت شده است. در روند صادرات نفت نیجریه زمانی اخلال جدی ایجاد می‌شود که نیروهای خارجی شاغل در صنعت نفت به دلیل فراگیری بیماری مجبور به ترک کشور شوند.
وضع دیگر عرضه‌کنندگان حتی بهتر هم شده
همزمان با توجه به دست‌آوردهای توافق موقت ژنو و روند جاری مذاکرات هسته‌ای بین جمهوری اسلامی و نمایندگان گروه موسوم به ۱+۵، بازار نفت به ثبات و حتی بهبود میزان صادرات نفت ایران امیدوارتر شده است.
در لیبی پس از سقوط دیکتاتوری سرهنگ قذافی آتش جنگ داخلی هنوز به‌طور کامل خاموش نشده است. با وجود این صادرات نفت این کشور به دلیل آغاز به کار دوباره برخی میدان‌ها و بندرهای نفتی، اخیرا تا حدی افزایش یافته است.
فناوری جدید استخراج نفت از لایه‌های درونی زمین هم بر تولید نفت آمریکا و کانادا افزوده است.
تقاضا کاهش یافته
"اشپیگل" در ادامه گزارش خود به نقل از آژانس بین‌المللی انرژی می‌نویسد که میزان کل مصرف نفت در جهان در سه‌ماهه سوم سال ۲۰۱۳ حدود ۷/ ۹۲ میلیون بشکه در روز بوده است. این میزان در سه‌ماهه دوم سال ۲۰۱۴ یک میلیون بشکه در روز کاهش یافته است.
این کاهش دو دلیل اصلی دارد: ۱) فصل گرما؛ ۲) بحران اقتصادی‌ای که هنوز بسیاری از کشورها با آن دست به گریبان هستند. در سه‌ماهه دوم سال جاری (۲۰۱۴) اقتصاد منطقه یورو لنگ‌لنگان حرکت کرده است. در همین مدت در ژاپن به دلیل افزایش مالیات بر ارزش افزوده، مصرف داخلی کاهش یافت و اقتصاد کشور بدترین روزهای خود پس از سونامی سال ۲۰۱۱ را تجربه کرد.
اقتصاد کشورهای نوصنعتی مانند چین و برزیل هم به سرعت گذشته رشد نمی‌کند.
فعلا فقط یک نگرانی عمده وجود دارد
با توجه به شرایط موجود، چشم ناظران بازار انرژی تنها به عراق دوخته شده است. البته صادرات نفت این کشور فعلا ثابت است. کردها با وجود این‌که با دولت مرکزی بر سر مسائل حقوقی فروش نفت اختلاف نظر دارند یا هر از گاهی از تشکیل دولت مستقل دم می‌زنند، صادرات نفت شمال عراق از این موضوع تأثیری نپذیرفته است.
"دولت اسلامی" هم گفته می‌شود در مناطق مرکزی تنها بر نزدیک به ۸۰ هزار بشکه نفت در روز (حدود ۵/ ۲ درصد از صادرات عراق) مسلط شده است. این گروه تروریستی هم مشکلی با فروش نفت ندارد؛ به هر حال حدود ۸ میلیون دلار در روز رقم خردی نیست. حتی اخیرا گزارش‌هایی مبنی بر فروش مقادیری نفت توسط این گروه منتشر شد.
در واقع منابع نفتی عمده عراق در جنوب و تحت کنترل دولت مرکزی قرار دارند. حسین شهرستانی، وزیر نفت کابینه نوری مالکی، برنامه‌های این کشور برای افزایش صادرات نفت را این‌گونه تشریح کرده بود: دولت عراق قصد دارد ظرفیت صادرات نفت را تا سال ۲۰۱۲ از روزانه حدود ۳ میلیون بشکه در حال حاضر به ۶ میلیون بشکه در روز افزایش دهد. برای سال ۲۰۳۵ نیز صادرات ۳/ ۸ میلیون بشکه در روز هدف‌گذاری شده است. بنا بر پیش‌بینی آژانس جهانی انرژی، در سال‌های پیش رو مصرف جهانی نفت هر سال یک میلیون بشکه در روز افزایش می‌یابد.
ناظران بر این عقیده‌اند که دیگر تأمین‌کنندگان نفت جهان در درازمدت از پس اشتهای روزافزون بازار بر نخواهند آمد و عراق، کشوری که تصمیم دارد به یکی از ابرقدرت‌های بازار صادرات نفت تبدیل شود، باید خود را از ناآرامی برهاند. در غیر این صورت بحران در این کشور دیر یا زود بهای نفت را هم بالا خواهد برد.