پنجاه سالگی روز معلم در ایران
۱۳۹۰ اردیبهشت ۱۲, دوشنبه
در اردیبهشت ۱۳۴۰ جمع بزرگی از معلمان تهران در اعتراض به پایین بودن سطح حقوق و لایحه‌ای که زیر عنوان "اشل حقوقی جدید فرهنگیان" به محلس شورای ملی ارائه شده بود در میدان بهارستان گردآمدند. تلاش پلیس برای متفرق کردن معترضان و استفاده از ماشین‌های آب‌پاش جو را متشنج‌تر کرد.
بنابر گزارش‌ها، در ۱۲ اردیبهشت این سال رئیس کلانتری میدان بهارستان ظاهرا برای ترساندن معلمان با اسلحه‌ی کمری به سوی آنها تیراندازی کرده و یکی از گلوله‌های او به سر ابوالحسن خانعلی اصابت می‌کند.
ترور مطهری و جعل مناسبت روز معلم
کشته شدن خانعلی که دبیر ۲۹ ساله‌ی دبیرستان جامی تهران بود بر دامنه‌ی اعتراض‌ها و تندتر شدن شعارها افزود. معلمان از همان روز یک اعتصاب یک هفته‌ای را آغاز کردند و در مراسم یادبودی که در تهران و دیگر شهرها برگزار می‌شد علیه نخست وزیر وقت، شریف امامی شعار دادند. در یکی از گردهمایی‌های پایانی معلمان، قطعنامه‌ای صادر و ۱۲ اردیبهشت روز معلم نامیده شد.
جنبش صنفی معلمان در سال‌های بعد به دلیل تغییر شرایط سیاسی کشور و افزایش سرکوب‌ها توش و توان خود را به میزان زیادی از دست داد اما ۱۲ اردیبهشت، هرچند غیررسمی، روز معلم باقی ماند. در آستانه‌ی نخستین روز معلم پس از سقوط سلطنت پهلوی، مرتضی مطهری که از او به عنوان یکی از اصلی‌ترین نظریه‌پردازان جمهوری اسلامی نام می‌برند توسط گروه فرقان ترور شد.
در حقیقت مطهری ۱۱ اردیبهشت ۱۳۵۸ ترور شده، اما دستگاه تبلیغات جمهوری اسلامی با دادن لقب "معلم شهید" به او، ضمنا، مناسبت تازه‌ای نیز برای "روز معلم" جعل کرده است.
تغییر مناسبتی صنفی به تبلیغات حکومتی
مطهری در شکل‌گیری تشکل‌هایی مانند هیات‌های مؤتلفه اسلامی و جامعه‌ی روحانیت مبارز، که از پایه‌های اصلی حکومت جمهوری اسلامی محسوب می‌شوند، نقشی اساسی بر عهده داشته است. او به ویژه در شکل دادن به بنیادهای نظری حکومت اسلامی و تفکر و تشکل‌های اصلی جمهوری اسلامی سهم بسزایی دارد. مطهری یکی از مورد اعتمادترین نزدیکان روح‌الله خمینی به شمار می‌رفت و در زمان اقامت او در پاریس، مسئول تشکیل "شورای انقلاب" شد.
ارتباط دادن روز معلم با کشته شدن مرتضی مطهری تنها در حکومتی کردن یک مناسبت صنفی محدود نمی‌شود. جنبه‌ی مهم، رویکرد متفاوتی است که این روز با توجه به خاستگاه آن می‌توانست داشته باشد، و امروزه با توجه به پیوند زدن آن با ترور مطهری دارد؛ حرکتی که برآمده از فعالیت اعتراضی یک صنف بوده اکنون به مناسبتی برای تبلیغ ایدئولوژی حکومت بدل شده است.
مشکلات واقعی فرهنگیان
نگاهی به مشکلات، اعتراض‌ها و مطالبه‌های معلمان در پنجاه سالگی روز معلم و برنامه‌های دولتی به مناسبت این روز، نشان از تفاوت و تقابل رویکردها در این عرصه دارد. اکنون اخراج‌های دست جمعی و گزینش دوباره‌ی معلمان قراردادی، حقوق‌های عقب افتاده و امتناع دولت از بالا بردن حقوق بر مبنای میزان تورم از جمله مسائل صنفی معلمان محسوب می‌شود.
شهریور سال ۸۹ ده‌ها معلم قراردادی به نمایندگی از طرف ۱۲۰ هزار همکار اخراجی خود در سراسر کشور، مقابل مجلس شورای اسلامی تجمع کردند. اسفند ماه سال ۸۹ نیز تعدادی از زنان معلمی که به صورت قراردادی در "نهضت سوادآموزی" در نقاط محروم استان تهران مشغول به کار هستند، در اعتراض به پرداخت نشدن ۵ ماه حقوق‌شان دست به تظاهرات زدند.
با شروع سال جدید پنجاه درصد از "بیمه طلایی فرهنگیان" که قرار بود توسط دولت پرداخت شود از حقوق فروردین ماه معلمان کسر شده است. در پی این بدقولی دولت، تعداد زیادی از فرهنگیان با مراجعه به اداره‌های آموزش و پرورش در مناطق مختلف به این امر اعتراض کردند.
تغییر قانون کار
قانون کار کارفرمایان و دولت را موظف می‌کند میزان دستمزد حقوق‌بگیران خود را متناسب با افزایش هزینه‌ها و تورم افزایش دهد. مقام‌های دولتی از جمله وزیر کار مدعی هستند به دلیل اجرای طرح موسوم به هدفمند کردن یارانه‌ها باید در روش‌های تعیین دستمزد و میزان افزایش آن تغییراتی ایجاد شود.
در قطعنامه پایانی مراسم روز جهانی کارگر (اول ماه مه/ ۱۱ اردیبهشت ۱۳۹۰) ضمن حمایت از قانون کار تاکید شده «هر تغییری در آن تنها درچارچوب افزایش حمایت از نیروی کار مورد قبول است». فرهنگیان نیز با تغییرات مورد نظر دولت در قانون کار مخالفت می‌کنند. دولت مدعی است با پرداخت نقدی یارانه‌ها قدرت خرید شهروندان بالا می‌رود و افزایش دستمزدها به شکل سابق موجب بالا رفتن تورم می‌شود.
اصناف و بسیاری از کارشناسان اقتصادی این ادعا را رد می‌کنند. منتقدان با اتکا به آمار رسمی بانک مرکزی تاکید می‌کنند که تورم در ماه‌های پایانی سال گذشته به شدت رو به افزایش بوده و از ۵/ ۲ درصد در دی‌ماه به ۵/ ۳ درصد در اسفند ماه رسیده است.
"هفته‌ی معلم در راستای تحول بنیادین"
روابط عمومی وزارت آموزش و پرورش ششم اردیبهشت خبر از تشکیل "ستاد مركزی بزرگداشت مقام معلم" داد. همزمان اسدی گرمارودی، قائم مقام وزیر در این ستاد در یک نشست خبری به تشریح برنامه‌های این تشکیلات پرداخت. به گفته‌ی او «تلاش می‌شود تا فعالیت‌‌های ستاد بزرگداشت مقام معلم در راستای تحول بنیادین در آموزش و پرورش صورت گیرد».
رهبر جمهوری اسلامی، علی خامنه‌ای، بارها خواستار ایجاد "تحول بنیادین" در سیستم آموزش و پرورش ایران شده است. اسدی گرمارودی در ادامه به تشریح برنامه‌هایی پرداخت که قرار است از ۱۲ اردیبهشت در هفته‌ی موسوم به "هفته‌ی معلم" برگزار شود. بر این اساس برنامه‌ها با نواختن "زنگ سپاس – معلم" در یکی از مدرسه‌های منطقه‌ی ۱۸ تهران آغاز می‌شود.
برنامه‌های هفته معلم
همزمان با نواخته شدن زنگ سپاس، برنامه‌های دیگری از جمله گلباران محل ترور مرتضی مطهری و حضور در آرامگاه خمینی برای آنچه "تجدید میثاق با اندیشه‌های امام راحل" عنوان شده نیز برگزاری می‌شود. روز بعد به تجلیل از ۴۹۰۰ معلمی اختصاص دارد که "شهیدان فرهنگی سراسر کشور" نامیده شده‌اند. ۱۴ اردیبهشت روز "معلم و تحكیم خانواده" نامیده شده و برنامه‌های آن با مراسم دیدار با خامنه‌ای آغاز می‌شود.
پنجشنبه (۱۵ اردیبهشت) روز "معلم و انقلاب اسلامی" نامگذاری شده و برنامه‌ی اصلی روز جمعه سخنرانی وزیر آموزش و پرورش در نماز جمعه‌ی تهران است. حمیدرضا حاجی‌بابایی قرار است در این مراسم "گزارشی از فعالیت‌‌های انجام شده در حوزه آموزش و پرورش" به نمازگزاران ارائه کند.
«فرهنگ عفاف و بیعت با ولایت»
به گزارش روابط عمومی وزارت آموزش و پرورش، در هفدهم اردیبهشت كه ... با عنوان "معلم‌ـ بصیرت و بیعت با ولایت در سال جهاد اقتصادی" نامگذاری شده از "فرهنگ عفاف" در كشور تجلیل می‌گردد. اسدی گرمارودی در نشست خبری خود در مورد ارتباط عفاف با "بیعت با ولایت" و "جهاد اقتصادی" توضیحی نداده است.
بنابر گزارش‌ها هفتمین و آخرین روز، "معلم و پیشكسوتان" نامیده شده تا در آن مسئولان هر استان به تجلیل از معلمان بازنشسته و پیشکسوتان فرهنگی بپردازند. منتقدان می‌گویند برنامه‌های اعلام شده از سوی ستاد یاد شده بیش از پیش مشخص می‌کند که حتا اگر یک هفته به معلمان اختصاص داده شود همه‌ی برنامه‌ها در جهت نادیده گرفتن مطالبات صنفی فرهنگیان و حقنه کردن باورهای ایدئولوژیک حکومت به حیات فرهنگی کشور تنظیم شده است.
ده هزار مدرسه‌ی قرآن
تلاش‌های حکومت برای ایجاد آنچه تحولات بنیادین در آموزش و پرورش خوانده می‌شود در برنامه‌های دیگری که اخیرا تشریح شده نیز به چشم می‌خورد. وزیر آموزش و پروش می‌گوید برای اجرای دستور رهبر جمهوری اسلامی «تمام وزارت آموزش و پرورش بسیج خواهد شد تا به لطف خداوند همه مدارس كشور را به جلوه زیبای قرآن مزین كنیم.»
دو هفته پیش از روز معلم (۲۸ فروردین ۹۰) مقامات وزارت آموزش و پرورش از راه‌اندازی ۱۰ هزار مدرسه قرآن خبر دادند که هدف آن «توسعه و تعمیق فرهنگ قرآنی در بین دانش‌آموزان و آحاد مردم» عنوان شده است. یکی دیگر از هدف‌های این طرح چنین توصیف شده: «تحت پوشش قراردادن دو میلیون دانش‌آموز و اولیای علاقه‌مند در سال اول اجرای طرح و افزایش تعداد مدارس تا ۵۰ هزار مدرسه قرآنی در سال‌های آتی.»
"علوم روز با رویکرد قرآنی"
فاطمه قربان، معاون آموزش ابتدایی وزیر آموزش و پرورش هشتم اردیبهشت ۱۳۹۰ تغییر محتوایی در کتاب‌های درسی کلاس‌های ابتدایی را ضرورت ایجاد تحول عنوان کرده است. به گزارش خبرگزاری ایسنا، او با اشاره به تغییر کتاب‌های درسی از مهرماه سال جاری گفت: «باید بپذیریم كه دانش‌آموز امروز را نمی‌توان با علم دیروز برای فردا آماده كرد، چرا كه دانش‌آموزان امروز نیازمند علوم روزهستند و ما باید خود را با علم روز تطبیق دهیم.»
معاون وزیر در همان حال که از نیاز به "علوم روز" سخن گفته از معلمان دوره‌ی ابتدایی می‌خواهد «با رویكرد قرآنی در كلاس‌ها حضور یابند تا دانش‌آموزان با فرهنگ و اخلاق اسلامی تربیت شوند». مرداد ماه سال ۸۹ پس از ماه‌ها بررسی سرانجام "سند تحول در آموزش و پرورش" آماده شد و به تصویب رسید. مسئولان این سند را پاسخی به "مطالبات رهبری" و هدف از آن را "اسلامی‌تر کردن مدارس کشور" عنوان کرده‌اند.
ایمن‌سازی شهروندان به جای مدرسه‌ها
در سراسر ایران کمتر از صد هزار فضای آموزشی وجود دارد که نیمی از آنها محتاج مقاوم‌سازی و بازسازی هستند. مرتضی رئیسی، معاون عمرانی وزیر آموزش و پرورش آذر ماه سال گذشته اذعان کرد اختلاف میان اعتبارات اختصاص یافته و هزینه‌ی مورد نیاز برای بازسازی و مقاوم‌سازی مدرسه‌های کشور بالغ بر پنج هزار میلیارد تومان است.
صرف میلیاردها تومان برای راه‌اندازی مدرسه‌های قرآن در حالی انجام می‌شود که در سال‌های گذشته طرح‌های مشابه فراوانی به اجرا گذاشته شده است. «طرح دارالقرآن، كانون‌های فرهنگی و تربیتی محله، طرح همگام با قرآن، مدارس مروج قرآن و آموزش قرآن در پایه سوم ابتدایی» بخش کوچکی از این تلاش‌ها هستند که ظاهرا نتایج مورد نظر حکومت را به دنبال نداشته‌اند.
به نظر می‌رسد کم‌‌توجهی مسئولان جمهوری اسلامی به ضرورت ایمن‌سازی مدرسه‌های مخروبه از این ناشی می‌شود که خطرهای دیگری مهم‌تر تلقی شده است. یکی از دستاوردهای مورد انتظار مدرسه‌های قرآن چنین توصیف می‌شود: «ترویج فرهنگ قرآنی و مصون‌سازی آحاد مختلف جامعه به ویژه نوجوانان و جوانان در برابر تهاجمات فرهنگی غربی و سكولار.»
راه سبز امید و "ترور استاد شهید"
همزمان با تلاش‌های حکومت برای مسخ کردن خاستگاه اصلی روز معلم، انجمن صنفی معلمان كردستان از فرهنگیان کشور خواسته است روز ۱۹ اردیبهشت، سالروز کشته شدن آرش کمانگر عضو هیات مدیره انجمن، را گرامی بدارند. این انجمن با انتشار بیانیه‌ای شعار این روز را «نفی خشونت سازمان یافته و دفاع از حق حیات» پیشنهاد می‌کند و خواهان «آزادی بی قید و شرط همکاران زندانی» شده است.
به گزارش "آژانس خبری موکریان"، در پی انتشار این بیانیه شماری از فعالان صنفی معلمان به ستاد خبری اداره اطلاعات سنندج فرا خوانده و بازجویی شده‌اند. "شورای هماهنگی راه سبز امید" نیز با انتشار بیانیه‌ای به مناسبت روز معلم خواستار آزادی معلمان زندانی شده و به دولت تذکر می‌دهد «در مقابل خواسته‌های صنفی معلمان پاسخگو باشد نه سرکوبگر».
در این بیانیه علت نامگذاری ۱۲ اردیبهشت «سالگرد ترور استاد شهید مطهری به دست خشونت‌طلبانی که به‌جای استفاده از منطق گفت‌وگوی نقادانه، مخالفان فکری خود را با گلوله از میدان به در می‌کردند» عنوان می‌شود.
BK/DK