آلمان، ۱۷ سال پس ازوحدت شرق و غرب

روز ۳ اکتبر امسال برای شهر شورین، مرکزایالت شرقی مکلن بورگ فور پومرن (Mecklenburg vor Pommern)، روز ویژه‌ای است. شورین میزبان جشن روز ملی آلمان است. در محوطه‌ای به وسعت ۲۰۰۰ متر مربع، ۱۶ ایالت آلمان در غرفه‌های متفاوت توان اقتصادی و ویژگی‌های توریستی و غذایی خود را به نمایش گذاشته‌اند. در تئاتر شهر ۷۰۰ میهمان نامدار حضور می‌یابند و وحدت دو آلمان را رسما جشن می‌گیرند. دو تن از مهم‌ترین آنها هورست کوهلر، رئیس جمهور آلمان است و دیگری آنگلا مرکل، صدراعظم این کشور.

مرکل و کوهلر، هرکدام جداگانه‌، در روزهای گذشته نظر خود را در رابطه با وضعیت فعلی آلمان بیان کرده‌اند. کوهلر دیروز (۱ نوامبر) در یک سخنرانی در برلین نسبت به گسترش فقر در آلمان هشدار داد. وی ضمن انتقاد به شکاف میان قشر فقیر و غنی در جامعه گفت: «پیشرفت یک فرد در جامعه نباید به قیمت پس‌رفت دیگری تمام شود».

مرکل در پیامی که به مناسبت هفدهمین سالروز وحدت دوآلمان منتشر کرد از پیشرفت شرق آلمان در این مدت سخن گفت و از هموطنان خود خواست، برای ادامه‌ی این روند تلاش بیشتری به ‌خرج دهند.

مرکل در این پیام همچنین به کاستی‌ها اشاره کرد و به این که تعداد بیکاران در ایالت‌های شرقی آلمان به مراتب بیشتر از تعداد ییکاران در غرب کشور است.

آنچه که مرکل و کوهلر به زبان نیاوردند را می‌توان در مطبوعات خواند و درخیابان‌ها شنید: کارخانه‌های از کار افتاده، مهاجرت بیش از حد جوانان از شرق به غرب، ورشکستگی شرکت‌های کوچک، قوی‌تر شدن گروه‌های راست افراطی در شرق و این که مخارج زندگی ۴۷ درصد از شهروندان شرق آلمان که بخش اعظم آنها بازنشسته هستند از صندوق دولت پرداخت می‌شود. ‌

یکی دیگر از معضلات مهم اجتماعی، "دیوار ذهنی" میان ساکنان غرب آلمان با هموطنان خود در شرق کشور است. بسیاری از شهروندوان غرب آلمان ، هموطنان خود در شرق را به دیده‌ی حقارت می‌نگرند. علت این امر هزینه‌ی بالای بازسازی مناطق "آلمان سوسیالیستی" است که هنوز به پایان نرسیده. برخی از "غربی‌ها" این احساس را دارند که هنوز مخارج زندگی "شرقی‌ها" را تامین می‌کنند.

"مرکز فدرال آموزش و پرورش سیاسی" در گزارشی می‌نویسد که در آلمان هنوز "شرقی‌ها" و "غربی‌ها" به هم نزدیک نشده‌اند و از نظر احساسی نسبت به یکدیگر بدبین هستند. در این گزارش آمده است که بسیاری از شرقی‌ها از موقعیت کنونی شرمگین هستند و به همین خاطر از غربی‌ها متنفرند.

تصویر آلمان شرقی در کتاب‌های درسی آلمان غربی

بسیاری از شهروندان شرق آلمان از شیوه‌ی معرفی کشور سابقشان در کتاب‌های درسی امروز گله‌مندند. آنها معتقدند که کلیه‌ی دست‌آوردهای فرهنگی و اجتماعی در آن زمان قربانی بازی‌های سیاسی شده‌اند.

توماس کروگر، رئیس مرکز فدرال آموزش و پرورش سیاسی، این انتقاد را به‌جا می‌داند و معتقد است که در کتاب‌های درسی تاریخ آلمان شرقی به‌درستی منعکس نشده و بسیار یک‌جانبه است. به گفته‌ی وی، در این کتاب‌ها چنین وانمود شده است که انگار بخشی از آلمانی‌ها تحت سلطه‌ی شوروی بدون هیچ‌گونه آزادی زندگی کرده و بخشی دیگر تحت شرایط خوب و آزاد، زندگی زیبایی داشته است.

جدایی و وحدت در آلمان

تقسیم آلمان به دو کشور، یعنی "جمهوری دموکراتیک آلمان" (آلمان شرقی) و "جمهوری فدرال آلمان" (آلمان غربی)، یکی از نتیجه‌های مستقیم جنگ دوم جهانی بود. پس از آنکه آلمان شرقی به پیمان ورشو (اردوگاه سوسیالیسم) پیوست و آلمان غربی به عضویت پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) درآمد، چنین به نظر می‌رسید که موجودیت دو کشور برای همیشه تثبیت شده است.

کشیدن دیوار به دور برلین غربی توسط آلمان شرقی، سمبل جدیدی برای جدایی آلمان‌ها از یکدیگر شد. این دیوار بتونی که ۳ متر و ۶۰ سانتی‌متر ارتقاع داشت و توسط ۱۵۵ کیلومتر سیم خاردار و برج‌های نگهبانی و در برخی نقاط نرده‌های الکتریکی حفاظت می‌شد، تقریبا به همان سرعتی که به‌وجود آمده بود، محو شد. در روز ۳ اکتبر ۱۹۹۰ دیوار برلین فروریخت و به همراه آن، دولت آلمان شرقی نیز به تاریخ سپرده شد.

فار / Info Radio / Bundeszentrale f. pol. Bildung / Junge Welt