روسیه نگران امنیت مرز تاجیکستان با افغانستان است

روسیه در تلاش است که نفوذ دوباره خود را در آسیای مرکزی (مناطق تحت سلطه شوروی سابق) را بیشتر سازد و در برابر ایالات متحده دستاوردهای چشمگیر را کسب کند. چنان که به نظر می رسد امریکا در تاجیکستان (کشوری که قبل از این شدیدا تحت تاثیر مسکو بود) با یک سلسله مشکلات مواجه خواهد شد.

فقط دو ماه پس از طرح این موضوع که امریکا می خواهد سرحدات افغانستان با تاجیکستان را بیشتر تقویت ببخشد، روسیه حالا لشکر کشی خود را به جناح مخالف آن انجام می دهد. این چنان بازگشتی به نظر می رسد که نفوذ سیاسی مسکو هم زمان با قدرت اقتصادی اش رو به کاهش خواهد نهاد.

موقعیت استراتیژیک آسیای مرکزی و منابع طبیعی موجود در این منطقه سبب شده است که نزاع برای برتری جویی دیپلوماتیک میان روسیه، امریکا و چین گاه ناگاه رخ دهد. افغانستان برای ایالات متحده تقریبا یکی از کلید های اساسی برای پیش گرفتن پنداشته می شود. برای روسیه این کشور بمثابه حائل در برابر اسلامگرایی تلقی شده و چین این کشور را منبع انرژی می داند.

وزیر دفاع روسیه گفت که جابجایی تسلیحات نظامی روسیه از شهر کولاب که 42 کیلومتر دورتر از مرز افغانستان قرار دارد، به دوشنبه مرکز این کشور نزدیک به 200 کیلومتری مرز با افغانستان، به روز سه شنبه تکمیل گردید.

او در یک اعلامیه خبری گفت، که این حرکت به منظور تقویت و موثریت نبرد گروه های نظامی در تاجیکستان صورت گرفته است. این یکی از پایگاه های بزرگ روسیه در بیرون از این کشور به شمار میرود که در آن 6 تا 7 هزار نیروی نظامی مستقر است.

اما این مسئله ناظران را متعجب کرده است که در حقیقت این امر در تضاد با قطعنامه مسکو به هدف تقویت سرحدات جنوبی شوروی وقت دانسته می شود. ادوارد لیمون یکی از محققین امور تاجیکستان در دانشگاه اکستر می گوید: «استقرار مجدد نیرو... بسیار تعجب بر انگیز به نظر می رسد.»

لیمون گفت این درست پس از آن انجام شد که روسیه نگرانی های خود را در خصوص احتمال ناامن شدن مرزهای شمالی افغانستان مطرح کرد و آهسته آهسته نفوذ نظامی خود را در تاجیکستان نیز گسترش داد.

روسیه این مرکز را به یک واحد نظامی مبدل نموده، هرچند سهولت ها را به دو بخش جداگانه در دوشنبه و قربان تیپه مهیا می کند.

مسکو همچنان از یک معامله با دوشنبه در اوایل این سال سخن گفت که در فرجام رقم سربازان را به 9 هزار تن افزایش داده که شامل ارائه یک بسته یک میلیارد دالری به تاجیکستان نیز می باشد.

یکی از دیپلوماتان غربی گفته است که امام علی رحمان رئیس جمهور تاجکستان از سال های گذشته تا حال در برابر ورود سربازان روسی بیشتر به این کشور ایستادگی کرده و تا حال هیچ نشانه ای وجود ندارد که این موضعگیری او تغیر کند.

بر اساس اظهارات لیمون برنامه های روسیه شاید به دلیل این بی نتیجه مانده باشد؛ چرا که مقامات تاجکی از دریافت کمک های مالی از روسیه خود داری کرده اند.

یک از سخنگویان این پایگاه از ارائه جزئیات بیشتر در مورد برنامه های بعدی و استقرار مجدد قوت ها خود داری کرده است. از سوی هم سخنگویان وزارت دفاع و خارجه تاجیکستان نیز از دادن معلومات در خصوص حرکت و برنامه احتمالی پر کردن جای سربازان روسی که کولاب را همراه با نظامیان تاجکی ترک کرده اند، اجتناب نمودند.

لیمون افزود، این هم می تواند یک عامل باشد که تاجکستان به دلیل وابسته گی عمیق مالی خود از کارگران این کشور که در روسیه کار می کنند و پول می فرستند. او تاکید کرد: «با پول های ارسالی کارگران تاجیکی در روسیه، انتظار می رود که یک کاهش 30 تا 40 درصدی در نتیجه بحران مالی روسیه نیز به تاجیکستان رخ دهد. روسیه در حال از دست دادن بخشی از قدرت داد و ستد خود با تاجیک ها خواهد بود، اقتصادی که به جای آن، به گونه فزاینده وابسته به روابط اش با چین می باشد.»

پیش بینی می شود که تولیدات ناخالص روسیه در سال جاری چهار درصد کاهش را نظر به تاثیرات قیمت جهانی نفت به همراه خواهد داشت. از سوی هم تحریم های غرب به دلیل اختلافات موجود در اوکراین مانع آن شده است که شرکت های روسی بتوانند به اعتبار غرب دسترسی حاصل نمایند.

از سوی هم کمال الدین عبدالله اوف یکی از محققین در دوشنبه گفته است که این حرکات روسیه یک نوع باج خواهی "بلک میل" خواهد بود: «من فکر می کنم این یک نوع تلاش برای تحت تاثیر قرار دادن دولت تاجیکستان می باشد و چنان احساس نبود امنیت را می دهد و در صورت گسترش جهادگرایی افغان و پاکستان خود را یک نوع وابسته به حمایت روسیه بپندارد».

این هنوز معلوم نیست که آیا دوشنبه منابع و گزینه های بعدی را برای اقتصاد خود پیش بینی کرده است؟ ذخایر خارجی این کشور برای واردات در یک ماه در اوایل ماه جولای متوقف شد.

با این همه وزیر خارجه امریکا در سفر ماه گذشته اش به تاجیکستان در کنار مسایل دیگر بیان داشت: «چالش هایی را که در حال حاضر تاجیکستان با آن ها روبروست، ناشی از رکود اقتصادی روسیه و چین دانسته می شود».