جذابیت آسیای مرکزی برای گروه داعش

در اواسط ماه مارچ سال روان میلادی حدود 45 هزار سرباز بر حال و احتیاطی تاجیکستان همراه با 2000 سرباز روسی، "تمرینات بی نظیر نظامی" را به منظور مقابله با گروه های تروریستی و جلوگیری از ورود آنها راه اندازی کردند.

آخرین بخش تمرینات مذکور در خاک تاجیکستان و در فاصله حدود 15 کیلومتری با مرز افغانستان انجام یافت. ظاهراً مخاطب پیام این تمرینات هم طالبان و هم گروه تروریستی داعش بوده اند.

از ماه ها به اینسو روسیه افزایش فعالیت های گروه تروریستی داعش در آسیای مرکزی را با نگرانی نظارت می کند.

گفته می شود که تهدیدهای احتمالی استفاده گروه های تروریستی از افغانستان به عنوان "تخته پرش" به سمت کشورهای آسیای مرکزی اکنون تا حدی به واقعیت مبدل شده است. در همین ارتباط یک سخنگوی وزارت خارجه روسیه نیز در پایان سال 2015 هشدار داد.

مسکو کشورهای تاجیکستان، ازبیکستان، ترکمنستان، قرغیزستان و قزاقستان را به عنوان ساحه نفوذش می شمارد. افزون بر این روسیه در برابر تهدیدهای احتمالی علیه مناطق جنوبی این کشور نیز عملاً اقدام نموده و کشورهای همسایه جنوبی خود را نیز با تسلیحات بهتر نظامی تجهیز کرده است.

رقم جنگجویان افزایش می یابد

تا اکنون آمار دقیق و معتبر در زمینه سهم جنگجویان آسیای مرکزی در کنار تروریست های داعش ارائه نشده است؛ با آنهم بنا بر گمانه زنی مرکز مطالعات موسوم به " گروه سوفان" در نیویارک، احتمالاً 4700 جنگجو از جمهوری های پیشین اتحاد شوروی سابق به داعش پیوسته اند.

براساس این گزارش از مجموع رقم مذکور احتمالاً حدود 2400 تن شهروندان روسی به ویژه از نواحی شمال قفقاز اند که رقم آنان در ادامه یک سال به سه برابر افزایش یافته است.

بنا بر این گزارش احتمالاً حدود 2000 تن از کشورهای آسیای مرکزی به تروریست های داعش پیوسته اند و گفته می شود که رقم آنان نیز روبه افزایش است. این در حالی است که منابع دیگر ارقام بیشتری را در زمینه اشتراک جوانان این مناطق به داعش ارائه کرده اند.

به گفته اووهِ هلباخ، عضو بنیاد علم و سیاست در برلین، هرچند رقم جنگجویان از این مناطق مسلمان نشین کم است، اما به اندازه ای هست که بتواند سیاست های امنیتی دولت را به چالش بکشد. افزون بر این ارتباطات میان داعش و شمال قفقاز بیشتر از ارتباط این گروه با آسیای مرکزی می باشد.

در همین حال تحلیلگران با اختلاف نظر در زمینه پیوستن جوانان آسیای مرکزی به داعش به این باور اند که طور مثال تاجیک هایی که به سوریه رفته و در کنار داعش می جنگند، اکثراً کسانی اند که در روسیه زندگی کرده و روز تا روز در این کشور تحت فشار قرار می گیرند؛ زیرا از چندین سال به اینسو مسکو سیاست بسیار شدیدی را در بازار کار پیش گرفته است.

حکومت های اقتدارگرا و مردم فقیر

با توجه به وضعیت داخلی کشورهای آسیای مرکزی، مناطق مذکور با حدود 70 میلیون جمعیت نواحی قابل توجهی برای سربازگیری داعش محسوب می شوند. به ویژه در پنج کشور از جمله جمهوری های سابق شوروی از چندین دهه به اینسو حکومت های اقتدار گرا زمام امور را در دست دارند. علاوه بر این اکثریت مردم این مناطق به شمول رقم بالای مسلمانان پس از فروپاشی اتحاد شوروی پیشین در فقر زندگی می کنند.

اکسخان کاشگلدین، نخست وزیر سابق قزاقستان در گفتگویی با دویچه وله با ابراز نگرانی از بیکاری میان جوانان گفت: "زمانی که جوانان چشم اندازی نداشته و در تغییر سیستم حکومت سهیم نباشند، به سادگی طعمه سربازگیری افراطگرایان می شوند."

ممنوعیت فعالیت یگانه حزب اسلامی و زنگ خطر در تاجیکستان

به گفته هلباخ تهدیدهای گسترش هواداران تروریست های داعش در تاجیکستان نیز به شدت محسوس است، زیرا تاجیکستان به دلیل داشتن بیش از 1300 کیلومتر مرز مشترک با افغانستان مخصوصاً مواجه به خطر می باشد.

افزون بر این هلباخ به ممنوعیت حزب موسوم به "حزب نهضت اسلامی تاجیکستان" در ماه سپتمابر سال 2015 اشاره می کند که یگانه حزب اسلامی در حوزه کشورهای اتحاد شوروی سابق بود.

محکمه عالی تاجیکستان حزب متذکره را متهم به فعالیت هایی برای کودتا در این کشور نمود. محی الدین کبیری رهبر حزب مذکور در حال حاضر در اروپا در تبعید زندگی می کند.

حملات داعش از افغانستان غیر محتمل است

به باور کارشناسان کمتر احتمال دارد که داعش مناطق آسیای مرکزی را مستقیماً مورد حمله قرار دهد. به گفته کوزیمشو اسکندروف، سردبیر مرکز مطالعات افغانستان در دوشنبه پایتخت تاجیکستان، در افغانستان فقط گروه کوچک وابسته به داعش فعالیت دارد. اکادمی امنیت برلین نیز تقریباً با دیدگاه وی موافقت دارد؛ چنانچه در یک متن تحقیقی اکادمی مذکور که در ماه فبروری منتشر گردید، آمده است: "در حال حاضر حملات شدید گروه تروریستی داعش بر مناطق آسیای مرکزی به تناسب عراق و سوریه غیر قابل تصور می باشد."

با آنهم بنا بر گمانه زنی های این اکادمی، گروه تروریستی داعش از تلاش برای گسترش دامنه فعالیت های خویش در آسیای مرکزی خودداری نخواهد کرد؛ بنابراین برای جلوگیری از چنین فعالیت هایی، به سهیم ساختن نیروهای معتدل اسلامی در امور سیاسی در منطقه نیاز می رود.