Evropa u kandžama Gazproma
7. decembar 2012
Vladimir Putin dolazi lično. Za predsjednika koji je uspon Rusije u energetsku super silu proglasio glavnim zadatkom, u petak ( 7.12.) će napraviti još jedan veliki iskorak na tom putu. Toga dana će u blizini turističkog mjesta Anapa na obali Crnog mora biti postavljene prve cijevi Južnog toka. Prvih 900 kilometara je pod vodom, a u blizini bugarske luke Varne cijevi izlaze na površinu. Odatle bi ruski gas trebalo da protiče preko Srbije, Mađarske i Slovenije, sve do Italije.
Ovaj milijardski projekat realizuje ruski energetski koncern Gazprom koji učestvuje sa 50 odsto u konzorcijumu Južnog toka. Drugi suvlasnici su italijanski koncern ENI sa 20 odsto, francuski EDF i njemački Vintershal - svaki po 15 odsto. Predsjednik nadzornog odbora konzorcijuma je bivši gradonačelnik Hamburga, Hening Fošerau. Prema zvaničnim navodima, projekat bi trebalo da bude završen do kraja 2015. a onda bi godišnje trebalo da transportuje do 63 milijarde kubnih metara gasa.
Nova strategija Gazproma
Riječ je o gotovo istoj količini gasa koja trenutno, preko Ukrajine, dolazi u Evropu. Ukrajina je do sada bila glavna tranzitna zemlja za ruski gas. Preko gasovoda koji su postavljeni još u vrijeme Sovjetskog saveza, u Evropsku uniju je stizalo oko 80 odsto ruskog gasa.
Ali, ta vremena su prošla. Roland Gec koji je godinama u berlinskoj fondaciji "Nauka i Politika" bio stručnjak za Rusiju, govori o "novoj strategiji" Gazproma. Cilj ovog energetskog koncerna pod kontrolom države jeste „da se zaobiđu tranzitne zemlje gasovodima pod vodom“. Kao prvi projekat 2011. je realizovan projekat Sjeverni tok, koji ruski gas preko Baltičkog mora direktno transportuje za Njemačku. Južnim tokom slijedi drugi korak u pravcu juga , kaže Gec. Na geografskoj karti,ovi naftovodi izgledaju kao makaze, u kojima se nalazi Evropa.
Ukrajina gubitnik
U novim brošurama konzorcijuma Južnog toka, Ukrajina se uopšte ne pojavljuje. Minulih godina su ruske isporuke gasa za Evropu više puta prekidane, zato što su se Rusija i Ukrajina sporile oko cijene gasa.
Ukrajina sebe vidi kao žrtvu nove ruske energetske politike zato što će izgubiti prihode od tranzita.
Ekonomičnost projekta Južni tok je sporna. Sa planiranih 16 milijardi evra, Južni tok je duplo skuplji od Sjevernog toka. Ukrajinska vlada stoga ukazuje da bi modernizacija već postojećeg naftovoda sa 4,5 milijardi evra bila znatno jeftinija.
Nejasno je i kako će se u buduće razvijati situacija kada je riječ o potražnji ruskog gasa. „Južni tok dolazi u trenutku kada je evropsko tržište gasa u prelomu, kaže Roland Gec. Potražnja i dalje raste, kako se i prognoziralo. Razlog za to je da bi novi izvori energije, kao što je biološki gas, tržište učinili netransparentnim, dodaje ovaj ekspert.
Rusiji je to poznato i u Kremlju su optimisti. „Čak i ako bi se potražnja smanjila, doći će bolja vremena", izjavio je Vladimir Putin na konferenciji za novinare u leto 2012.
Autori: Roman Gončarenko / Mirjana Kine Veljković
Odgovorni urednik: Svetozar Savić