Ücretli otoyol tartışması

Vinyet olarak bilinen otoban bileti sistemi Avusturya'da bundan 16 yıl önce yürürlüğe girdi, ancak Avusturyalılar hâlâ sisteme tam olarak alışmış değil. Avusturya Otomobil, Motorsiklet ve Turing Kulübü (ÖAMTC) sözcüsü Bernhard Wiesinger otobanlarda uygulanan geçiş vergisi sistemine şimdilik sabır gösterildiğini söylüyor. Vergi gelirlerinin yol yapım çalışmalarına ayrılması, halkın bu sistemi kabullenmesinde yapıcı rol oynuyor.

Avusturya modeli

Avusturya’da uygulanan bu geçiş vergisi sistemi Almanya için de örnek olabilir. Wiesinger Avusturya’daki geçiş vergisi sisteminin Avrupa’daki en modern sistemlerden biri olduğunu ve ülkede kontrol edilmesi ve bakım yapılması gereken 2200 kilometre otoban, 150 tünel ve 5200 köprü bulunduğunu belirtiyor.

Avusturya’da motorlu taşıt vergileri yoluyla yol yapım çalışmaları için yaklaşık 1 milyar 100 milyon euro tahsil ediliyor. Buna ek olarak yaklaşık 400 milyon euro vinyetler yoluyla toplanıyor. Vergi masrafları ise katlanılabilir rakamlarda çünkü vinyetler yıllık alınabilindiği gibi, iki aylık ya da on günlük süreler için de sağlanabiliniyor. İsviçre’de ise sadece yıllık otoban biletleri kullanılıyor.

Avusturya’da vinyetler aslında hükümetin kilometreye dayalı bir sistem kurma isteğine karşılık, başlangıçta bir geçiş planı olarak yürürlüğe girmişti. Wiesenger ise sistemin değişeceğini öngörmüyor çünkü vinyetin masrafı oldukça düşük: „Gelirlerin %7’si vinyet masraflarına ayrılıyor. Şayet elektronik sisteme geçilirse, masraf oranını en az %15’ten hesaplamanız gerek zira geçiş vergisi sisteminin yönetimi ve korunması en az bu fiyatta olacaktır.“

Kilometreye dayalı vergi sistemleri İtalya, İspanya ve Fransa gibi ülkelerde geçerli. Avusturya ve Almanya’ya karşılık Fransa’da otobanlar özel sektörün elinde. Bu düzenleme ile Fransa’daki her yol ücrete tabi değil. Bir çok güzergâhta bulunan ödeme noktalarında sürücüler, kat ettikleri kilometre kadar, genellikle nakit olarak ödeme yapabiliyorlar. Özelleştirme sonucu işletmeci kilometre başına yaklaşık 7 sent kazanırken, geri kalan miktar otobanların yol ve bakım masraflarına ayrılıyor.

Almanya’ya uygun geçiş sistemi

Dresden Teknik Üniversitesi’nde altyapı maliyetlerini araştıran Bernhard Wieland ise Fransa’daki uygulamanın Almanya’daki devlete ait otoban sistemi için yeterli olmayacağını belirtiyor zira Fransa’daki sistem çok basit. Wieland yol kullanım ücretlerinin amacının, sürücülerin altyapı çalışmalarına katkı sağlaması olduğunu belirtirken, sürücülerin sık kullandıkları güzergâhlar için daha fazla ödeme yapması gerektiğini vurguluyor.

Buna göre Wieland Almanya’daki geçiş sisteminin hangi güzergâhların, günün hangi saatlerinde ve ne sıklıkla kullanıldığını göstermesi gerektiğini belirtiyor. Profesör Wieland böylece gelirlerle nereye yatırım yapılmasının belli olacağını ve Avusturya’daki vinyet sistemine nazaran, Almanya’da mesafeye dayalı bir geçiş sistemi düzenlemesinin daha uygun bir çözüm olacağını savunuyor.

Avusturya Otomobil, Motorsiklet ve Turing Kulübü (ÖAMTC) sözcüsü Bernhard Wiesinger teorik olarak Wieland’a hak veriyor: "Teoride haklı. Fakat pratikte, mesela Avusturya’da her gün banliyöde yaşayıp şehre gidip gelen, yani her gün işe gitmek için belli bir mesafe kat eden kişiler var. Eğer böyle bir sistem başlatılacaksa, bu kişiler için ek teşviklerde bulunulmalı, yani çeşitli istisnalar oluşturulmalı. Böylece yine bir çeşit sabit ücret sistemine varılıyor."

Sabit ücret sisteminin kaçınılmaz olduğunu vurgulayan Wiesinger toplu ulaşıma da değinerek, sabit ücret sisteminden dolayı otobüs ve trenler için yıllık biletlerin kaldırılması gerektiğini belirtiyor. Avusturya’daki sistemin küçük sıkıntılarla da olsa, bir başarı örneği olduğunu vurgularken, Almanya’daki geçiş vergisi sistemi için tüm yolların vinyet sistemine çıktığını belirtiyor.

© Deutsche Welle Türkçe

Christian Ignatzi / Aslı Polatdemir

Editör: Ahmet Günaltay