Türk kadını Arap ülkelerinin gerisinde
5 Aralık 2017
Türk kadınına seçme ve seçilme hakkı bundan 83 yıl önce, 5 Aralık 1934'teki Anayasa değişikliğiyle tanındı. İsviçre, İtalya, Fransa, İspanya, Yunanistan gibi Avrupa ülkelerinden çok daha önce seçme ve seçilme hakkına kavuşan Türk kadını son yıllarda yaşanan gelişmelere rağmen dünya sıralamasında hala ilk yarıda yer alamıyor.
Türkiye dünyada kaçıncı sırada?
Dünyada 178 ülke parlamentosunun üye olduğu Parlamentolar Arası Birlik'in (IPU) 1 Ekim 2017 itibarıyla hazırladığı listeye göre kadının meclisteki temsili açısından Türkiye 189 ülke arasında 133'üncü sırada yer alıyor. Örnek olarak Arap ülkeleri ortalaması yüzde 18,1 ile Türkiye'nin üstünde. Kadınların meclisteki temsil oranı Tunus'ta yüzde 31,3, Cezayir'de yüzde 25,8, Irak'ta yüzde 25,3, Fas'ta yüzde 20,5, Suudi Arabistan'da yüzde 19,9, Ürdün'de yüzde 15,4 ve Mısır'da yüzde 14,9. Kadının parlamentodaki temsilinin en güçlü olduğu ülkeler ise yüzde 41,5'lik oranla İskandinav ülkeleri.
En üsttekiler ve en alttakiler
IPU listesinde 2013 seçimleri sonucu kadınların meclisin yüzde 61,3'ünü oluşturduğu Ruanda başı çekiyor. Ruanda'yı yüzde 53,1 ile Bolivya ve yüzde 48,9 ile Küba izliyor. Mikronezya 14 kadın milletvekili ve yüzde 0 oranla son sırada yer alırken, Umman ve Solomon Adaları meclislerindeki birer kadın milletvekiliyle 187 ve 188'inci sıralarda bulunuyor.
Türkiye'de kadının temsilinde iyileşme var mı?
Kadın milletvekillerinin TBMM'deki oranı 1935 yılındaki yüzde 4,5'ten sonra gerileme sürecine girmiş, bu oranın üzerine ancak 2007 yılındaki seçimlerde çıkılabilmişti. Kadın ve Demokrasi Derneği (KADEM) verilerine göre 2007'de yüzde 9,1 olan kadınların meclisteki temsil oranı 2011 seçimlerinde yüzde 14,4'e, 2015'te yüzde 16,1'e ve en son 2015 seçimlerinde yüzde 14,7'ye yükseldi. 2015 seçimlerinde TBMM'ye 81 kadın milletvekili girmeyi başardı.
En fazla kadın milletvekili hangi partide?
2015 yılı Kasım ayında yapılan son meclis seçimleri itibarıyla 34 kişiyle en fazla kadın milletvekiline sahip olan parti, Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP). Ancak partinin toplam sandalye sayısı gözönüne alındığında kadınların temsil oranı yüzde 10,73'te kalıyor. En fazla kadın milletvekili oranına sahip parti ise 23 kadın milletvekiline sahip olan Halkların Demokratik Partisi (HDP). HDP'de kadın milletvekillerinin toplam sandalye sayısına oranı yüzde 38,98'i buluyor. 21 kadın milletvekiline sahip Cumhuriyet Halk Partisi'nde (CHP) kadın milletvekillerinin oranı ise yüzde 15,67. Hem sandalye sayısı hem oran olarak kadının en az temsil edildiği parti ise sadece üç kadın milletvekiline sahip olan Milliyetçi Hareket Partisi (MHP). Partide kadınların temsil oranı yüzde 7,5.
Dünyada kadına seçme hakkı tanımayan ülke kaldı mı?
Kadına seçme hakkı tanıyan son ülke 2011 yılında Suudi Arabistan oldu. Kral Abdullah Bin Abdulaziz'in 25 Eylül 2011'de yaptığı değişiklikle kadınların 2015'teki belediye seçimlerine katılmasına imkan tanındı. Bu seçimlerin Suudi siyasetine yön verme gibi bir etkisi bulunmasa da sembolik önem taşıyor. Suudi Arabistan'da kadına tanınan bu görece hakkın ardından dünyada kadına oy hakkı tanımayan tek devlet kaldı; o da Vatikan. Ancak sadece Papalık seçiminin yapıldığı Vatikan'da oy hakkı da sadece kardinallere ait. Kadınlar kardinal olamıyor ve kardinal olmayan erkeklerin de oy hakkı bulunmuyor.
DW/BK/BÖ
© Deutsche Welle Türkçe