Suriye'de büyük yıkım

Suriye’de iç savaşın kısa sürede sona erebileceğine dair bir işaret yok. Ülkede şimdiye kadar oluşan hasar ise dehşet verici boyutlarda. Suriye ekonomisi konusunda çalışmalar yapan Paris merkezli Syria Report’un haberine göre, Suriye hükümeti çatışmalar nedeniyle oluşan hasarın maliyetini 2 milyar 200 milyon dolar olarak tahmin ediyor. Berlin’de sekiz aylık çalışmaların ardından Esad sonrası dönemle ilgili önerilerini sunan Suriyeli uzmanlar grubu da yeniden imarın zorlu bir süreç olacağını vurguluyor. The Day After-Ertesi Gün başlığını taşıyan projede yer alan iktisatçı Emed Tinavi savaşın izlerinin tüm ülkede görüldüğünü belirterek, pek çok kentte çok sayıda semtin ya tamamen ya da kısmen tahrip olduğuna dikkat çekiyor. Yol ve caddeler, binalar, altyapı ve sanayi tesisleri kısmen kullanılamayacak hale gelmiş durumda.

Esad’ın devrilmesinin ardından ülkenin toptan yeniden inşa edilmesi gerektiğini belirten Tinavi, bunun halkın çektiği acının azaltılması açısından da önem taşıdığını vurguluyor. Tinavi’ye göre bunun başarılabilmesi için bazı koşulların yerine getirilmesi gerekiyor:

“Yolsuzluk ve adam kayırmacılıkla mücadele çok önemli. İhalelerin dağıtımında keyfiyete de son verilmesi gerekiyor. Sadece belli bir aile, aşiret, klan ya da siyasî parti mensupları değil, tüm Suriyeliler ekonomik hayata katılım fırsatına sahip olmalı. Aynı şekilde merkeziyetçiliğe son verilerek insanlara ekonomik başarı yolunda daha büyük fırsatlar tanınmalı.”

Beyin göçü hızlanıyor

Tinavi, ülkenin yeniden imarında Suriyelilere de önemli rol düştüğünü vurguluyor. Esad iktidarında halkın devlet, kamusal yaşam ve toplumsal konularla fazla ilgilenmediğini, yolsuzluk ve adam kayırma sistemine alıştığını belirten Suriyeli iktisatçı, Suriyelilerin daha fazla bireysel sorumluluk üstlenmeyi öğrenmesi gerektiğini belirtiyor.

Suriye’nin yeniden imar sürecindeki önemli sorunlardan biri ise beyin göçü. Ülkenin yoğun bir beyin göçü verdiğini ve 40 yıllık dikta yönetiminin insanların yaratıcılığını büyük ölçüde tırpanladığını belirten Tinavi, iç savaşla birlikte kaçısın da hızlandığını kaydediyor ve ekliyor: Pek çok Suriyeli kaçtı. Geri dönmeleri zaman alacaktır. Çünkü kaçmaya zorlandılar.

‘Ertesi Gün' projesinin koordinatörü Rami Nahla ise ülkede para kalmadığı için yeniden imar sürecinde yurtdışından yardımlara ihtiyaç olduğunu belirtiyor:

“Ulusal bir ekonomi konseyi kurulmalı. Örneğin ‘Suriye’nin Dostları Grubu’nun himayesinde bir bağışçılar konferansı düzenlenmeli. Bu, ülkenin yeniden imarı için gerekli kaynağın güvenceye alınmasında iyi bir yol olur.”

Suriye lirası kan kaybediyor

Ülkenin kısa vadede önemli sorunlarından biri de para biriminin büyük değer kaybı. Suriye Lirası, çatışmaların başlamasından bu yana 17 ayda değerinin yarısını kaybetti. Suriyeli iktisatçı Tinavi, liranın değer kaybının durdurulması gerektiğinin altını çiziyor, ancak tek sorunun bu olmadığına da dikkat çekiyor:

“Dışarıdan ülkeye para akıyor, enflasyon var, para birimi istikrar için savaşıyor. Suriye lirasının değeri hükümet tarafından sunî olarak şişirilmişti. Yani ülkedeki rezervlerin uygun bir şekilde kullanılması, mantıklı bir ekonomi politikası geliştirilmesi gerekiyor. İyi planlanmış bir malî politika da bunun bir parçası.”

© Deutsche Welle Türkçe

Kersten Knipp/Çeviri: Beklan Kulaksızoğlu

Editör: Hülya Köylü