Sofya doğalgazda Moskova’yı seçti
1 Mayıs 2009
Bulgaristan Başbakanı Sergey Stanişev’in, Rus meslektaşı Vladimir Putin ve Rusya Devlet Başkanı Dimitri Medvedev ile Moskova’da yaptığı görüşmelerin ardından aylar süren belirsizlik sona erdi ve Güney Akım anlaşması üzerinde mutabakata varıldı. Anlaşmanın Mayıs ayı ortasında imzalanması bekleniyor. AB’nin desteklediği Nabucco’ya rakip olan Güney Akım projesi ile, Rus doğalgazının doğrudan Avrupa’ya iletilmesi öngörülüyor. DW Bulgarca Servisi’nden Alexander Andreev, ikili enerji ilişkilerinin ötesinde anlam taşıyan projenin arka planını mercek altına alıyor:
Güney Akım boru hattı projesi, Rusya’nın Nabucco’ya yanıtı olarak tanınıyor. Bunun tek nedeni ise projeyle sadece Rus gazının Ukrayna ve Romanya’yı dışarıda bırakacak şekilde Avrupa ülkelerine taşınacak olması değil.
Nabucco-Güney Akım farkı
AB’nin desteklediği Nabucco hattı tüm üreticilere altyapı kiralayarak doğalgaz sevketme imkanı tanırken, Güney Akım projesi sadece Rus enerji tekeli Gazprom’un uluslararası boru hattı olarak tasarlandı.
Müzakerelerde yıllar boyunca yer alan Bulgaristan’ın eski Moskova büyükelçisi İlian Vasilyev, Rusya’nın başlangıçta Mavi Akım II projesiyle doğalgazı Türkiye üzerinden aktarmayı planladığını hatırlatıyor: “Ama sonuçta Türkiye’nin Mavi Akım II için Nabucco’dan vazgeçmek istemediği belli oldu. Böylece Güney Akım’da, Bulgaristan üzerinden direkt rotada karar kılındı.”
Güney Akım kapsamında boru hattının Karadeniz’in altından geçirilerek Bulgaristan ve Yunanistan yoluyla İtalya’nın güneyine, diğer hatla da Bulgaristan, Sırbistan ve Macaristan üzerinden Avusturya’ya taşınması öngörülüyor. AB Güney Akım projesini istemiyor. Nabucco’dan karlı çıkacak olan Türkiye de Rus projesinden endişeli.
Bulgaristan’ın rolü
Bu doğalgaz pokerinde Bulgaristan ister istemez merkezi bir rol oynadı. Bulgaristan’ın, hem Nabucco güzergahında da yer alması, hem de AB üyesi olması açısından Nabucco’yu seçmesi bekleniyordu. Sofya yönetimi ise son dakikaya kadar seçenekleri açık bıraktı. Rusya Başbakanı Vladimir Putin, Pazartesi günü Sofya’da düzenlenen uluslararası doğalgaz zirvesine katılımını son anda iptal ederek, Nabucco ile ilgilenmediği ve Bulgaristan’dan Güney Akım ile ilgili acele yanıt beklediği mesajını verdi.
Bulgar hükümeti, Rusya ile imza aşamasına gelen anlaşma konusunda çeşitli tezler ortaya atarak kamuoyunu kazanmaya çalışıyor. Son dönemde Rusya ile Ukrayna arasında yaşanan gerginliklerin yarattığı belirsizliklere işaret ederek Güney Akım’ın enerji alanındaki karmaşık ikili ilişkilerin bir parçası olduğu açıklamasında bulunuyor.
Gazprom’a ret
Gazprom’un Bulgar topraklarındaki boru hatlarını kısmen satın alma önerisi ise Bulgaristan Bakanlar Kurulu’nda reddedildi. İlian Vasilyev, sorunun arka planını şöyle açıklıyor: “Projenin masrafları şu ana kadar bilinmiyor. 24 milyar euro civarında olacağı tahmin ediliyor. Gazprom masrafları aşağı çekmek ve yeni bir boru hattı inşa etmek yerine mevcut Bulgar boru hattını kullanmak istiyordu.”
Bulgaristan Başbakanı Stanişev Moskova’da tartışmalı bir kararı daha onayladı. Rusya Başbakanı Vladimir Putin Bulgar meslektaşına Tuna nehri kıyısındaki Belene’deki ikinci nükleer enerji santralının inşası için mali destek vaadinde bulundu. Bu mali desteğin milyarlarca euro tutarında olduğu konuşuluyor. Alman enerji devi RWE’nin de katılımıyla planlanan proje hem Bulgaristan hem de Almanya’da hararetli tartışmalara yol açmış durumda.
Alexander Andrev / Beklan Kulaksızoğlu
Editör: Nihat Halıcı