Mitsotakis-Erdoğan görüşmesi: Hamas konusunda görüş ayrılığı
13 Mayıs 2024
Türkiye'yi ziyaret eden Yunanistan Başbakanı Kiryakos Mitsotakis ile Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ilişkilerdeki "pozitif gündemi" sürdürme kararlılığında oldukları mesajını verirken, ortak açıklamada ise Hamas, Kariye'nin ibadete açılması ve azınlıklarla ilgili ifadeler iki liderin bu konulardaki görüş farklılıklarını ortaya koydu.
Günübirlik çalışma ziyareti için bugün Ankara'ya gelen Mitsotakis, Erdoğan ile baş başa ve heyetler arası görüşmeler gerçekleştirdi.
İki liderin ortak basın açıklamasında iki tarafın Gazze'de devam eden çatışmalar ve Hamas'a bakışı ile ilgili görüş ayrılığı yaşandı.
Ev sahibi olarak ilk açıklamayı yapan Erdoğan "Görüşmelerde Gazze'de yaşanan soykırım başta olmak üzere bölgesel gelişmeleri" ele aldıklarını söyleyerek, İsrail yönetimini sert bir dille eleştirdi.
"İsrail yönetimi ateşkes çağrılarına kulak tıkadığı gibi destekçilerine dahi meydan okumaktan geri durmuyor. Vicdan sahibi tüm kesimlerin çağrılarına rağmen masum sivillerin son sığınağı olan Refah'ı acımasız şekilde hedef almaya devam ediyor" diyen Erdoğan, doğudan batıya tüm ülkeleri "bu zulme ortak olmamaya" çağırırken Yunanistan'ı da son Birleşmiş Milletler (BM) kararına destek vermesi nedeniyle kutladı.
Mitsotakis ise açıklamasında Türkiye ile Ortadoğu'daki gelişmeler gibi bazı konularda görüş ayrılığı içinde olduklarını söyleyerek, "Türkiye ile özellikle Ortadoğu konusunda görüş ayrılığımız söz konusu. İsrail'in terör nedeniyle verdiği kurbanlardan sonra Gazze bölgesine girmesi ve bizim terör örgütü olarak kabul ettiğimiz Hamas'ı Türkiye'nin daha farklı bir şekilde kabul ettiğini biliyoruz. Ancak sivillerin korunması gerektiği konusunda hemfikiriz" dedi.
Erdoğan: Binden fazla Hamas mensubu hastanelerimizde tedavi oluyor
Konuk başbakanın açıklamanın sona ermesinin ardından yeniden söz alan Erdoğan Hamas ile ilgili şu ifadeleri kullandı:
"Mutabık kalmadığımız çok önemli bir konu var. O da ben Hamas'ı bir terör örgütü olarak görmüyorum. Tam aksine Hamas 1947'den itibaren toprakları işgal edilmiş ve bu topraklarının işgalinden sonra da topraklarını koruma altına alan bir direniş örgütüdür ve bu direniş örgütü ne yazık ki İsrail'in acımasız 45 bini bulan şu andaki insan kaybına karşı oraları koruma mücadelesini veren bir direniş örgütü durumundadır. Bunu görmemiz lazım."
Erdoğan, Hamas'ın "kendi topraklarını ve kendi insanını korumanın mücadelesini veren insanlar" olduğunu da söyleyerek, şöyle konuştu:
"Yunanistan olarak siz de BM'de olumlu oy vermek suretiyle orada bu acımasızlığa katılmadınız, ortak olmadınız ve bundan dolayı da sizlere ayrıca ben de teşekkür ediyorum. Orada Hamas'ın bir terör örgütü olmadığını sizler de ortaya koydunuz. Ama şimdi burada terör örgütü derseniz buna üzülürüz. Şu an itibariyle adım adım Hamas'ı takip ediyorum. Ve ülkemde şu an bini aşkın Hamas mensubu hastanelerimizde, hepsi tedavi altında."
Erdoğan, Mitsotakis ile bölgedeki kanın durdurulması, Gazze'deki sivillerin korunması, Refah'ta gerçekleştirecek bir kara işgalinin ve hücumunun kabul edilmez bir hareket olacağı konularında ise hemfikir kaldıkları bildirdi.
Mitsotakis ise Erdoğan'a "İsterseniz bu konuda mutabık kalmadığımız konusunda mutabık kalalım. Ancak hemen bir ateşkes anlaşması imzalanması konusunda mutabık olduğumuzu söyleyebiliriz" şeklinde yanıt verdi.
"Bu bir süreçtir, olumlu gündeme odaklanıyoruz"
Açıklamasında Yunanistan ile olumlu seyreden ilişkileri bu şekilde sürdürme kararlılığında olduklarını da belirten Erdoğan, şunları kaydetti:
"Türkiye ile Yunanistan arasındaki iş birliği ruhunun güçlenmesinin hem her iki ülke hem de tüm bölgemiz için hayırlı olacağı inancındayız. Atina Bildirgesi'nde çerçevesi çizildiği şekilde sorunlarımızı samimi diyalog, iyi komşuluk ve uluslararası hukuk dahilinde çözme irademize bağlıyız. Atina'dayken Yunanistan'la aramızda çözülemeyecek büyüklükte bir sorun olmadığına dair inancımı sizlerle paylaşmıştım. Bu bir süreçtir. Daha fazla netice vermesi için titizlikle ilerletilmesi gerekir."
Erdoğan, Ankara olarak iki ülke arasında oluşturulan "pozitif gündeme" somut ve yapıcı fikirlerle yoğunlaşmakta kararlı olduklarını da söyleyerek, görüş ayrılıklarına rağmen diyalog kanallarını açık tutarak olumlu gündeme odaklandıklarını kaydetti.
Yunanistan'da tartışmalara neden olan Kariye'nin ibadete açılması kararı ile ilgili konuşan Erdoğan, Türkiye'nin kültürel mirasın korunmasında örnek alınan bir ülke olduğunu belirtti ve şunları söyledi:
"Sayın Başbakan'a da belirttiğim üzere Kariye Camii'mizi 2020 yılında aldığımız karar sonrasında titiz bir restorasyon çalışması sonucu yeniden ibadete ve ziyarete açtık. UNESCO kültür varlığı olan her bir eserin korunmasına Kariye Camisi de yeni kimliğiyle herkesin ziyaretine açıktır."
Erdoğan ilişkilerdeki olumlu atmosferin "Yunanistan'daki Türk azınlık ve soydaşların haklarının karşılanmasına katkı sağlamasını" beklediklerini söylerken, Kıbrıs sorununun ise "Ada'daki gerçekler temelinde adil ve kalıcı bir çözüme kavuşturulmasının" önemli olduğuna dikkat çekti.
Erdoğan bu kez çalışma ziyareti için Türkiye'ye gelen Mitsotakis'i Yüksek Düzeyli İş Birliği Konseyi'nin 6. Toplantısı için bir kez daha Ankara'ya davet etti.
Mitsotakis: Kazan-kazan zemininde iş birliğine açığız
Açıklamasında Mitsotakis de pozitif gündemin sürdürülmesi yönünde mesajlar verirken, azınlıklar ve Kariye ile ilgili Yunan tarafının görüşlerini aktardı.
İki ülke arasındaki güven artırıcı önlemler ve pozitif iş birliği gündeminin istikrarı sağlayacak önemli adımlar olduğunu söyleyen Mitsotakis, düzensiz göçle ilgili şunları kaydetti:
"Ümitsiz insanların acısının istismarını yapan insan tacirlerini durdurmak için sarf ettiğimiz çabalar çok olumlu sonuçlar vermeye başladı. Türkiye bu konuda çok kararlı bir şekilde ve çok pozitif katkıda bulundu. Biz Avrupa kararları ışığında Türkiye'nin Avrupa fonlarından bu konuda faydalanabilmesi için çalışıyoruz."
Azınlıkların iki ülkenin renkliliğine katkıda bulunduğunu da belirten Mitsotakis, "Trakya'da Hristiyan ve Müslüman nüfus çok ahenkli bir şekilde bir arada yaşamlarını sürdürmekte. Daha önce de altını çizdiğim gibi azınlıkların dini bir azınlık olduğunu Lozan Anlaşması çerçevesinde görebiliriz" diye konuştu.
Mitsotakis, Yunanistan'ın Müslüman vatandaşlarına iyi davrandığını söylerken, "Müslüman azınlığı Yunanistan'ın sosyal ve kültürel hayatına katkısı çok büyüktür. Ne yazık ki Türkiye'deki Hristiyan azınlığın sayısı azalmıştır" sözlerinin ardından Kariye'nin ibadete açılması ile ilgili görüşlerini şöyle açıkladı:
"Hristiyan eserlerinin UNESCO anlaşmalarında ve şartlarında öngörüldüğü gibi koruma altına alınması gerektiğine inanıyoruz. Görüşmelerde de açıklıkla dile getirdiğim gibi Sayın Cumhurbaşkanı Kariye'nin bir ibadet yeri olarak işlev görmesi bizim için üzüntü yaratan bir gelişme oldu. Bu olağanüstü mekânın bütün insanlığın bir eseri olduğunu, bütün insanlığa ait olduğuna inanıyorum."
Ticaret hacminin 10 milyar dolara çıkarılması hedefleniyor
İki ülke zaman zaman gerilimlere yol açan köklü sorunlarını son dönemde bir kenara bırakarak "pozitif gündeme" odaklanma kararı almış ve bunun için Erdoğan'ın Aralık 2023'teki Atina ziyaretinde 15 belge imzalanarak bazı adımlar atılmıştı.
Mitsotakis'in kısa ziyareti kapsamındaki görüşmelerden sonraki ortak açıklamada ilişkilerdeki bu olumlu seyrin devamından yana bir dil kullanılırken, bu çerçevede Ortak İş Konseyi'nin kurulması gibi bazı ek adımlarda uzlaşıldığı da duyuruldu.
Görüşmelerde ayrıca iki ülke ticaret hacminin 6 milyar dolardan 10 milyar dolara çıkarılması için çalışılması da ele alınırken, Afet ve Acil Durum Yönetimi Alanında İş Birliği Mutabakat Zaptı ile sağlık ve tıp alanında iş birliği anlaşması da imzalandı.
Cumhurbaşkanlığı İletişim Dairesi'nin X hesabından yapılan açıklamada "İki taraf da dostluk ve karşılıklı güven ortamında her iki halkın yararına olacak şekilde 2023 Dostane İlişkiler ve İyi Komşuluk Atina Bildirgesi doğrultusunda mevcut olumlu iklimi pekiştirme, daha fazla iş birliği alanı keşfetme, düzenli görüş alışverişlerini sürdürme ve çeşitli düzeylerde etkili iletişim kanallarını muhafaza etme taahhüdünde bulunmuştur" denildi.
DW/GS, JD