Libya’ya askerî müdahalenin önü açıldı

BM Güvenlik Konseyi, günlerdir kapalı kapılar ardında yapılan pazarlıkların ardından Libya tankları ve ağır silahlarına hava vuruşları da dahil olmak üzere, bu ülkeye askeri müdahaleye yeşil ışık yakan bir karar tasarısını dün akşam kabul etti.

Libya lideri Muammer Kaddafi’ye bağlı güçlerin, isyancıların elindeki Bingazi’nin 160 kilometre yakınına geldikleri bir sırada New York’ta acil olarak toplanan ve tasarıyı oylayan Konsey, BM üyesi ülkelere, diplomatik dilde askeri eylem çağrısı anlamına gelen “sivilleri koruma amacıyla her türlü önlemi alma” yetkisi verdi.

Aralarında ABD, İngiltere ve Fransa’nın da bulunduğu 10 Güvenlik Konseyi üyesi tasarıya olumlu oy verirken, veto yetkisi bulunan daimi üyelerden Rusya ve Çin ile geçici üyeler Almanya, Brezilya ve Hindistan tasarıya çekimser oy kullandılar.

Askeri eylemleri kapsıyor

Fransız diplomat kaynakları, kararın, Libya’nın hava savunma sistemlerinin vurulmasına ve gemilerden füze saldırısı düzenlenmesi de dahil çok geniş bir yelpazede eyleme geçilmesine imkan verilecek şekilde kaleme alındığını ve İngiltere, Fransa ve muhtemelen ABD ile bir ya da bir kaç Arap ülkesinini de içine alacak askeri faaliyetlerin bir kaç saat içinde başlayabileceğini bildirdiler. Ancak Amerikan askeri yetkilileri, kısa süre içinde ABD’nin askeri eyleminin beklenmediğini kaydettiler.

1973 sayılı kararla Libya’da derhal ateşkes yapılması çağrısında bulunan BM Güvenlik Konseyi, Libya toprakları üzerinde uçuş yasağı bölgesi kurulmasını ve Kaddafi yönetimine ikmal malzemeleri götüren gemilerin durdurulmasını kabul ederken, Bingazi’nin de dahil olduğu ve sivillerin yoğunlukta olduğu bölgelere yapılan saldırıları sona erdirecek her türlü önlem alınmasına yetki verdi.

Karar, dünyanın haftalardır süren Libya krizine nasıl karşılık vereceği konusunda devam eden tartışmalardan sonra ve özellikle Amerikan yönetiminin askeri müdahale konusunda isteksiz davrandığına ilişkin sinyallerin ardından geldi. Obama yönetiminin karar tasarısını desteklemesinde, Kaddafi karşıtı olan kuvvetlerin yenilginin eşiğine geldiğine ilişkin haberler ve özellikle Arap Ligi’nin uçuş yasağı bölge ilan etmesi için BM’ye yaptığı çağrının etkili olduğu öğrenildi.

Bu arada Beyaz Saray’dan yapılan açıklamada, ABD Başkanı Barack Obama’nın oylamanın hemen ardından İngiltere Başbakanı David Cameron ve Fransa Cumhurbaşkanı Nicolas Sarkozy’yi telefonla aradığı bildirildi. Açıklamaya göre, liderler, “Libya’nın derhal kararın şartlarına uyması gerektiği” konusunda anlaştılar ve “bundan sonra atılacak adım konusunda kararın uygulanmasını sağlamak için Arap ve diğer uluslararası ortaklarla yakın eşgüdüm halinde bulunacaklarını” bildirdiler.

ABD: Kaddafi yönetimi bitti

ABD’nin BM daimi temsilcisi büyükelçi Susan E. Rice, karar tasarısı lehinde oy kullandıktan sonra yaptığı açıklamada, “şu anda Kaddafi yönetiminin devamını haklı gösterecek hiçbir neden yok” dedi.

BM Genel Sekreteri Ban Ki-Mun da, 1973 sayılı Libya kararını “tarihi” olarak nitelendirdi ve bunun, uluslararası camianın, kendi hükümetlerinin şiddet kullanmasına maruz kalan sivilleri koruma sorumluluğunu yerine getirmedeki kararlılığını açıkça ve hiçbir kuşkuya yer bırakmayacak şekilde ortaya koyduğunu bildirdi.

“Libya’daki kritik durum gözönüne alındığında, bu kararın hükümlerinin uygulanması için acilen eyleme geçilmesini bekliyorum” diyen Ban, kendisinin de kararda kendisinden istenen sorumlulukları yerine getirmeye hazır olduğunu ve ortak, etkili ve zamanlı bir karşılık vermek için üye ülkelerle yakın biçimde çalışacağını açıkladı.

Tasarıya çekimser kalan beş Konsey üyesinden Brezilya’nın BM Daimi Temsilcisi Maria Luiza Riberio Viotti ise, Libya’ya düzenlenecek bir askeri eylemin “bölgedeki gerginlikleri daha da arttıracağı ve korumak istediğimiz sivillere yarardan çok zarar getireceği’ yönündeki endişelerini dile getirdi.

Brezilya büyükelçisi ayrıca, askeri bir harekatın, Arap dünyasına yayılan halk ayaklanmasının “halk içinden kendiliğinden çıkan” özelliğini zedeleyebileceği ve olayların gidişini, Libya ile bölge için ciddi sonuçlar doğurabilecek biçimde etkileyebileceği uyarısında bulundu.

Libya’nın Kaddafi yönetimi ile bağlarını koparan BM daimi temsilcisi İbrahim Dabbashi ise, Konsey’in bu kararını övdü ve dış güçleri “Kaddafi’nin askeri saldırılarını derhal durdurmak için harekete geçmeye” çağırdı. Dabbashi, oylamanın Libya halkına “yalnız olmadıkları ve Bingazi’nin şimdi güvende olacağı” yönünde açık mesaj gönderdiğini de bildirdi.

Clinton: Bombalamak gerekecek

Dünkü oylamadan önce bir açıklama yapan ABD Dışişleri Bakanı Hillary Clinton da, Libya üzerinde bir uçuşa yasak bölge oluşturmanın “Libya’nın savunma sistemleri gibi hedeflerin bombalanmasını gerektireceğini” kaydetti.

Amerikalı yetkililer, Libya’nın, büyük bölümü Akdeniz kıyılarında konuşlandırılmış olan 30’u aşkın karadan havaya füze tesisine sahip olduğunu, ayrıca cephaneliğinin, sayısı tam olarak bilinmeyen ve menzili 290 kilometreye kadar varan uzun menzilli füzeleri içerdiğini bildirdiler. Bir ABD Savunma Bakanlığı sözcüsü, Libya’nın ayrıca kıyı bölgesinde 15’i aşkın erken uyarı sistemi çalıştırdığını kaydetti.

Bu arada Reuters ajansı, ismi verilmeyen bir İtalyan hükümet kaynağına atfen, İtalya’nın askeri üslerini Libya’ya karşı BM kararının uygulanması için kullanıma açacağını bildirdi. İtalya’nın ABD’nin Altıncı Filosu’na lojistik destek sağlayan Sicilya’daki Sigonella hava üssü, Libya’ya en yakın ve bu ülkeye yapılacak bir askeri müdahalede en kolay kullanılabilecek NATO üssü sıfatını taşıyor.

BM Güvenlik Konseyi kararı, Kaddafi karşıtı güçlerin kalesi sayılan Bingazi’de büyük sevinçle karşılandı. El Cezire televizyonu, protestocuların havai fişekler atarak, silah patlatarak ve bayrak sallayarak kararı kutladıklarını gösteren görüntüler yayınladı.

İsyancı Ulusal Konsey başkanı Mustafa Abdel Celil, hava vuruşlarıının Kaddafi’yi durdurmak için temel önemde olduğunu bildirdi ve „Biz ayağımızı yere sağlam basıyoruz. Kaddafi’nin yalanları ve gözdağından yılmayacağız. Bu rejimden kurtulmaktan başka hiçbir şeyi kabul etmeyeceğiz“ dedi.

Fransa: Harekât birkaç saat içinde başlıyor

Öte yandan Fransa hükümet sözcüsü Francois Baroin, BM Güvenlik Konseyi kararı doğrultusunda Kaddafi rejimini hedef alacak hava harekâtının önümüzdeki saatlerde başlayabileceğini duyurdu. RTL Televizyonu’na konuşan Baroin, “Libya’yı işgal etme niyetinde değiliz. Harekâtın hedefi, Libya halkını korumak ve özgürlük taleplerine Muammer Kaddafi devrilene kadar destek vermektir” dedi.

© Deutsche Welle Türkçe

Sema Emiroğlu / New York

Editör: Ahmet Günaltay