HSBC, gözetim altındayken kirli para transferine devam etti

ABD Hazinesi'ne bağlı FinCEN'e ait gizli kayıtlar, Avrupa'nın en büyük bankası HSBC'nin gözetim altında olduğu dönemde yasa dışı aktörlere para transferine devam ettiğini ortaya koydu.

New York merkezli BuzzFeed News tarafından elde edilen ve Uluslararası Araştırmacı Gazeteciler Konsorsiyumu (ICIJ) ile paylaşılan FinCEN Files, 88 ülkeden 400'den fazla gazetecinin 16 aylık çalışması sonucu haberleştirildi. Araştırma, temel olarak ABD Hazinesi'ne bağlı istihbarat birimi Mali Suçları Uygulama Ağı'na (FinCEN) sunulan gizli banka raporlarına ve onlarca röportaja dayanıyor.

ICIJ'in incelediği belgelere göre, ABD Hazinesi'ne bildirilen ve toplamda 2 trilyon doları aşan şüpheli işlemin yaklaşık 4.5 milyar doları HSBC aracılığıyla yapıldı. Transferler 2006 ile 2017 yılları arasını kapsıyor. HSBC, bu transferler için FinCEN'e 73 Şüpheli Eylem Bildirimi (SAR) raporu sundu.

Bankalarda uyum görevlileri olarak bilinen gözlemciler tarafından hazırlanan SAR’lar, finansal suçların ayırt edici özelliklerini taşıyan geçmiş işlemleri veya yüksek risk profiline sahip müşterilerin ya da geçmişte kanunla karşılaşan müşterilerin işlemlerini yansıtıyor. ABD'de faaliyet gösteren finans kuruluşlarının, bu raporları ABD Hazine Bakanlığı'na sunması gerekiyor; bunu yapmayan bankalar ceza ödemek zorunda kalabiliyorlar.

5 yıl gözetim altındaydı

HSBC, 2012 yılında Sinaloa karteli ve diğer Meksikalı uyuşturucu çeteleri için en az 881 milyon dolar miktarındaki kirli parayı, çeşitli ülkelerdeki hesaplara transfer ettiğini ABD'li savcılara itiraf etmişti.

Savcılar tartışmalı bir karar vererek bankaya dava açmadı. Bunun yerine HSBC'nin 1.92 milyar dolar değerinde bir tazminat ödemesine ve beş yıl boyunca gözetim altında tutulmasına karar verdiler. Bu beş yıl boyunca HSBC'nin kara para aklamaya karşı vereceği mücadele, mahkemenin atadığı bir gözetmen tarafından kontrol edilecekti.

FinCEN Files'ta yer alan kayıtlar, HSBC'nin, geçmişte uyuşturucu çeteleri için yaptığı işlemler nedeniyle gözetim altında olduğu dönemde World Capital Market (WCM) gibi uluslararası bir suç şebekesi için para transferleri yaptığını ortaya koydu.

Hong Kong şubesinden yapıldı

Dosyalara göre, HSBC'nin Hong Kong şubesi, kirli para akışının sürdürülmesi açısından büyük önem taşıyor. FinCEN'e sunulan SAR'lara göre, bankanın ABD'deki uyum personeli, Hong Kong şubesindeki hesaplar üzerinden 16 paravan şirket için toplamda 1.5 milyar doları bulan 6 bin 800 tane şüpheli işlem yapıldığını raporladı. ICIJ ve partnerlerinin yaptığı analize göre bu paranın 900 milyon dolarından fazlası, organize suç şebekelerine bağlı paravan şirketlere ilişkindi.

ICIJ'in incelediği SAR'lara göre HSBC uyum görevlileri, Hong Kong'da WCM'ye ait bir hesaba yapılan ve milyonlarca doları bulan işlemler için üç kez şüpheli eylem bildirimi yaptı. Bu SAR'lar, HSBC'nin, işlemleri yaptığı dönemde düzenleyicilerin WCM Ponzi şemasını araştırdığını bildiğini ortaya koydu. Ancak banka buna rağmen saadet zincirinin kirli paralarını aktarmaya devam etti.

Saadet zincirine para kaptıran yatırımcıların açtığı federal davaya göre HSBC'nin Hong Kong şubesi, "WCM'nin saadet zincirini sürdürmesi açısından büyük önem taşıyordu”. Federal hakim geçen ay davada kovuşturmaya yer olmadığına karar verirken, suçun yetki alanının dışında olduğunu belirtti.

ICIJ ve BuzzFeed News'in gerçekleştirdiği görüşmelerde HSBC'nin eski uyum görevlileri, bankanın kara para aklamayla mücadele programı hakkında- gözetim altında oldukları sürede bile- ciddi endişeler barındırdıklarını ifade etti. Görevliler, bankanın onlara şüpheli para transferlerini anlamlı bir şekilde incelemeleri için yeterli süreyi vermediklerini ve ABD dışındaki şubelerinin müşterileri hakkında çok önemli bilgileri toplama taleplerini çoğu zaman önemsemediklerini ifade ettiler.

Saadet zincirinin kurucusu Ming Xu ise ICIJ'e verdiği özel röportajda, HSBC tarafından kendisine Hong Kong'daki WCM banka hesaplarına giden yüksek meblağlı para transferleriyle ilgili hiçbir soru sorulmadığını ifade etti.

Uyuşturucu kartelleri

ICIJ'in analizine göre sızdırılan kayıtlar ayrıca, HSBC'nin, daha sonra Brezilya hükümetinden çalınan devlet fonlarını taşıdığı ortaya çıkan şirketler için, 2014-2015 yılları arasında en az 31 milyon dolarlık işlem yaptığını gösterdi.

Belgeler, HSBC'nin uyuşturucu kartelleriyle ilişkisinin sonlanmadığına da işaret etti. ICIJ'in incelediği belgeler göre banka, ABD yetkilileri tarafından uyuşturucu kartelleri adına kara para akladığı belirtilen Panama merkezli Vida Panama için, 2010-2016 arasında 292 milyon dolardan fazla para transferi gerçekleştirdi.

HSBC, ICIJ'in sorduğu detaylı soruların bir çoğuna cevap vermedi. HSBC sözcüsü Heidi Ashley, yaptığı açıklamada, bankanın gözetim altında olduğu dönemde yaptığı bir dizi değişikliği savunarak, "2012 yılından beri HSBC finansal suçlarla mücadele etmedeki kapasitesini geliştirdi. HSBC 2012'de olduğundan çok daha güvenli bir kurum” ifadelerini kullandı.

FinCEN kayıtlarından sızdırılan belgeler, 2 bin 100'den fazla şüpheli eylem bildirimini içeriyor. BuzzFeed News'e göre FinCEN, 2011 ile 2017 arasında 12 milyondan fazla ve yalnızca 2019'da iki milyondan fazla SAR aldı. Buna göre incelenen SAR’larda ortaya çıkan 2 trilyon dolarlık şüpheli işlem, kayıtların sadece küçük bir bölümünü oluşturuyor.

Pelin Ünker

© Deutsche Welle Türkçe

Katkıda bulunanlar: Spencer Woodman, Jason Leopold, Anthony Cormier, Kyra Gurney, Emilia Diaz-Struck ve diğer ICIJ ortakları