Gözetleme mi koruma mı?
28 Kasım 2013
AB’nin yeni sınır gözetleme sistemi 'Eurosur'un kontrol merkezi büyük penceresiz bir büroda yer alıyor. AB Sınır Koruma Ajansı Frontex’in Varşova bürosundaki dev ekrandan yansıyan Avrupa haritası da hemen dikkat çekiyor. Harita üzerinde sayısız küçük kırmızı nokta hareket halinde. Eurosur’un proje koordinatörü Michael Juritsch, her noktanın, sisteme yeni bir bilgi ulaştığı anlamına geldiğini söylüyor.
Frontex'te kırmızı noktalar 'vakalar' olarak adlandırılıyor. Juritsch, kırmızı bir noktanın, söz konusu bölgede bir kaçakçı tespit edildiği ya da Afrika’dan gelmekte olan bir teknenin görüldüğü anlamına gelebileceğini belirtiyor: “Eurosur'un ana unsurları, organize suçları önlemek ve batan teknelerdeki insanları kurtarmak için gerekli sistemleri harekete geçirmek.”
Eurosur sayesinde uzun vadeli gelişmeler daha iyi değerlendirilebilecek. Ayrıca kaçakları taşıyan teknelerin batması durumunda daha hızlı harekete geçilmesi umuluyor. Ekim ayı başında İtalya’nın Lampedusa Adası açıklarında en az 390 Afrikalı kaçak göçmenin hayatını kaybetmesi bu sorunu AB ülkelerinin gündemine yeniden taşımıştı.
Bu yeni AB sistemin 2020 yılına kadar 144 milyar euroya mal olacağı tahmin ediliyor. Helikopterler, insansız hava uçakları ve uydular sistemi besleyen veriler topluyor.
Hangi bilginin diğer Birlik ülkeleri ile paylaşılması kararı ise üye ülkelere kalmış. Dolayısıyla bu, Yunanlar Lampedusa’da neler olduğunu bilmek istediği zaman, Yunanistan ile İtalya arasında bir anlaşma yapılması gerektiği anlamına geliyor. Hangi vakaların bildirileceği ya da bildirilmeyeceği de üye ülkelerin sınır koruma yetkililerine bağlı. Batmış bir mülteci teknesi tespit edildiğinde, olay yerine destek göndermek altı saat kadar sürüyor.
Yeni sistem sadece bu yüzden eleştiri almıyor. İnsan Hakları İzleme Örgütü, Frontex’in Eurosur ile tam olarak ne yapmak istediğini kendisinin de bilmediği suçlamasında bulunuyor. Örgüt’ten Wenzel Michalsky, “Önceliğin tam olarak kaçak göçmenlerin kurtarılmasına verilmemiş olmasını eleştiriyoruz. Bu tam olgunlaşmamış bir sistem" diyor.
Eurosur ile “Avrupa Kalesi”nin yeniden inşa edildiğini söyleyen Wenzel Michalsky, “Frontex, pratikte Akdeniz'in Büyük Biraderi. Çünkü Frontex'in rolü kaçak göçmenleri uzak tutmak. Aslında görevi kaçakları kurtarmak ve ölümden korumak olmalıydı” şeklinde konuşuyor.
1 Aralık'ta yürürlükte
Ayrıca insan haklarına uyulup uyulmadığının da açıklığa kavuşturulması gerektiğini belirten Michalsky, yüksek teknolojiyle kaçakların tespit edildiğini ve idam edilip işkence görebilecekleri ülkelerine geri gönderilebileceklerini kaydediyor. İnsan Hakları İzleme Örgütü’nden Michalsky'e göre bu nedenle AB, Frontex ile ortaklık yapmamalı.
Akdeniz yüzölçümü olarak çok büyük olduğu için tamamen gözetlemek zor. Avrupa Gözetleme Sistemi'nin kısaltması olan Eurosur'un talihsiz bir ifade olduğunu söyleyen proje koordinatörü Juritsch, “İsme bakınca bunun bir gözetleme sistemi olduğu düşünülüyor. Juritsch, "Aslında Eurosur, üye ülkeler arasında bilgi alışverişini sağlamak için farklı araçları devreye sokan bir çerçeveye sahip” diyor. Eurosur'un caydırıcılık işlevi olmadığını söyleyen Juritsch, Eurosur ile kaçak göçmenlerin ülkelerini terk etmesinin önlenebileceğine inanmadığını kaydediyor.
Eurosur'un sanıldığı gibi insan hayatı mı kurtaracağını yoksa Avrupa'yı daha da mı uzaklaştıracağını görmek için ise 1 Aralık sonrasını beklemek gerekecek.
©Deutsche Welle Türkçe
Friedel Taube / Başak Sezen
Editör: Hülya Schenk