100 yıllık tartışma

Almanya Federal Meclisi Başkanı Norbert Lammert, 3 Temmuz 2014'te Federal Meclis'te düzenlenen "Birinci Dünya Savaşı'nın 100. Yılı" başlıklı etkinlikte, "Ermenilerin sürülmesi ve yok edilmesiyle birlikte, tehcirin ve kitlesel cinayetin bir savaş aracı haline geldiğini" ifade etmişti. Bunun üzerine TBMM Başkanı Cemil Çiçek, Lammert'e cevaben yazdığı mektupta "Tehcirin bir askeri gereklilik olduğu hususunun, Birinci Dünya Savaşı'nda silah arkadaşlığı yaptığımız Almanya tarafından çok iyi bilindiği kanaatindeyim" ifadelerini kullandı. Aynı mektubunda Çiçek, 1915'in yüzüncü yılı yaklaşırken, Almanya'yı bu konuda tarafsız davranmaya da davet etti. Türk meclis başkanının hızlı tepkisi, 2015 yaklaşırken Türk tarafının uluslararası kamuoyunda 1915'in ele alınmasında ne kadar hassas olduğunu gözler önüne seriyor.

"Almanlar tek gözlerini kapadı"

Cemil Çiçek'in Lammert'e cevaben yazdığı mektupta ifade ettiği tarihsel argümanları Bilgi Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ayhan Aktar şöyle yorumluyor: "Resmi argüman Doğu Cephesi'nde Ruslar yaklaşırken, Osmanlı İmparatorluğu'nun Ermenilerin Ruslarla işbirliği yapmasını önlemek için Ermenileri tehcir ettiği doğrultusunda. Fakat Doğu Cephesi'nin uzağında Bandırma'da, İzmit'te yer alan Ermenilerin neden tehcir edildiğinin cevabı yok. O zamanlar Osmanlı Genelkurmayı'nın başında Alman Schellendorf Paşa vardı. 1915'te olup bitenler onların gözü önünde oldu. Ermenilerin tehcir edildiği bölgelerde bulunan Alman konsoloslukları merkeze olup bitenlerle ilgili raporlar geçtiler. Bugün 1915 ile ilgili bildiklerimizin bir bölümü bu raporlara dayanıyor. Alman subaylar o dönemde yaşananlara, 'Bu olaylar Türklerin kendi iç işi' muamelesi yaptılar. Dolayısıyla Almanların 1915'te yaşananlara tek gözlerini kapadıklarını söyleyebiliriz."

"Almanlar tarafsız kalacaktır"

Cemil Çiçek mektubunda sadece tarihe değil günümüze de gönderme yaptı ve 1915'in ele alınmasında Almanya'yı tarafsızlığa davet etti. TESEV Yönetim Kurulu Başkanı Can Paker, 2015 yaklaşırken Türkiye'nin pozisyonu ve Çiçek'in bu çağrısı ile ilgili şunların altını çiziyor: "Türkiye 2015 yaklaşırken Ermeni Meselesi'ni çözmek istiyor. Tabii kendi konumunu koruyarak. Bu hükümet azınlık vakıfları ile ilgili önemli adımlar attı. 1915 ile ilgili olarak Başbakan özür dilemese de taziyelerini iletti. Ben yeni adımların da atılacağını düşünüyorum. Bu doğrultuda Almanya'nın Türkiye'nin karşısında yer alacağını düşünmüyorum. Fakat Türkiye'nin tezleri konusunda Almanya'nın destek vereceğini beklemek de pek makul görünmüyor."

"Almanya, Fransa ve ABD gibi değildir"

TÜSİAD Uluslararası Siyaset ve Yurtdışı İletişim Komisyonu Başkanı, emekli büyükelçi Volkan Vural, Cemil Çiçek'in açıklamalarının 2015 yaklaşırken Almanya gibi önemli bir ülkeden iyi niyet beklentisi olarak yorumlanabileceğini söylüyor. Vural; "2015 yılında uluslararası kamuoyunda 1915 ile ilgili olarak çeşitli noktalar ele alınacak. Almanya önemli bir ülke. TBMM Başkanı Cemil Çiçek'in bu mektubunda Almanya'dan 2015 ile ilgili olarak iyi niyet beklediğini anlayabiliriz. Bununla birlikte Almanya'nın Ermeni diasporasının yoğun olarak bulunduğu Fransa ve ABD'den farklı olduğunu da dikkate almak gerekiyor" ifadelerini kullanıyor.

© Deutsche Welle Türkçe

Selçuk Oktay / İstanbul