Sedam i po decenija NATO: uloga Nemačke i Bundesvera

Početkom 1996. nemačke vojnikinje i vojnici po prvi put su nakon Drugog svetskog rata stupile u borbenoj opremi na teritoriju neke druge evropske zemlje. Nemci su došli u Bosnu i Hercegovinu, ne kao „plavi šlemovi“ Ujedinjenih nacija, nego u sklopu NATO.

Bivšu jugoslavensku republiku BiH su 1992. bosanski Srbi i vojska autokrate iz Srbije Slobodana Miloševića strovalili u najkrvaviji rat na evropskom tlu od 1945. godine. U decembru 1995, sukobljene strane, kao i susedne zemlje i predsednici država ili vlada SAD, Velike Britanije, Francuske, ujedinjene Nemačke, potpisali su Dejtonski mirovni sporazum.

Misija NATO u BiH: promena za Bundesver

NATO je formirao „Implementation Force“ (IFOR), kasnije „Stabilization Force“ (SFOR), kako bi osigurao da se u toj zemlji pridržavaju prekida vatre – uz nemačko učešće.

Ali, ta misija označava više od početka angažmana NATO u zemljama Zapadnog Balkana: pre svega je nemačka vojska samo delimično bila pripremljena za misiju u brdovitoj Bosni i Hercegovini.

Takozvani angažman „out-of-area“ (van područja NATO-a, prim.ur.) nije bio na programu obuke nemačkih vojnika. U Bosni i Hercegovini su delom morale da budu prošireni putevi, jer u suprotnom teško oružje ne bi moglo da prođe.

Jer, za vreme Hladnog rata, Bundesver je unutar NATO pre svega bio zadužen za odbranu od eventualnog napada zemalja Varšavskog pakta. To su bile zemlje pod sovjetskim uticajem u koje je spadao i istok današnje Nemačke – socijalistička Nemačka Demokratska Republika (DDR).

Sovjetski Savez je samo u DDR-u stacionirao pola miliona vojnika. Uz to je vojska DDR-a, Nacionalna narodna armija (NVA), imala više od 150.000 vojnika.

Vojna vežba: sovjetski napad na sever Nemačke

Na manevrima NATO svake godine se razrađivao scenario tenkovskog napada s istoka na niziju na severu Nemačke.

Jedinice Bundesvera sa svojim tenkovima tipa „Leopard“ trebalo je da se suprotstave takvom napadu, dok se uz pomoć pre svega najjače članice NATO, Sjedinjenih Američkih Država, ne bi uspostavila potpuna kontrola vazdušnog prostora u odnosu na mogućeg napadača s istoka.

Za taj prilično tačno definisan zadatak u sklopu NATO, zapadnonemačka vojska je s 249.000 vojnika u 1958. godini, porasla na 493.000 vojnika u 1972. godini. To je bila godina kad je nemačka vojska imala najviše vojnika.

Do pada Berlinskog zida, nemačka vojska imala je oko 480.000 vojnika. Otada je samo jednom, nakratko, njihov broj povećan – onda kada je istočnonemačka vojska integrisana u vojsku ujedinjene Nemačke. Cilj je, međutim, pre svega bio raspuštanje struktura istočnonemačke vojske.

Smanjenje broja pripadnica i pripadnika Bundesvera

Oko dve decenije nakon pada Berlinskog zida, odnosno pada tzv. „Gvozdene zavese“ koja je delila zapadnu i istočnu Evropu, u nemačkoj vojsci je služilo samo oko 200.000 vojnikinja i vojnika. Prema podacima nemačkog Saveznog ministarstva odbrane, Bundesver je 2023. godine imao 181.000 pripadnika.

Od toga je samo mali deo njih pripreman za borbene akcije u sklopu NATO. Učešće u misiji u Avganistanu nakon terorističkih napada na SAD 2001. godine, ponovo je dovelo do velike promene uloge Bundesvera unutar NATO.

Dugo je cilj bio stvaranje jedinica koje mogu brzo da budu prebačene na odredišta na kojima su potrebna, pa čak i u Avganistan. Sve do velike „prekretnice“.

Taj pojam je nemački kancelar Olaf Šolc upotrebio u svom govoru pred nemačkim parlamentom nekoliko dana nakon masovnog napada Rusije na susednu Ukrajinu 24. februara 2022. godine.

Odbrana protiv kopnenog napada velikih razmera u Evropi je vojni scenario s kojim brojni vojni stručnjaci već tri decenije, nakon kraja Hladnog rata, uopšte nisu računali.

Pistorijus: „Spremni za rat“ za pet godina

Nemačka vojska Bundesver mora da postane „spremna za rat“, izjavio je nemački ministar odbrane Boris Pistorijus. Prema analizama, Rusija bi za manje od pet godina mogla da se usudi da krene u napad na područje NATO. Od početka velike invazije na Ukrajinu, Moskva je svoju ekonomiju preorijentisala na ratno privredu.

Nakon tri decenije učestvovanja u misijama van područja NATO, količina municije kojom raspolaže Bundesver dovoljna je za samo nekoliko dana suprotstavljanja takvom jednom napadu.

Sada bi NATO trebalo da bude naoružan tako da zastrašivanje u odnosu prema Rusiji bude toliko snažno da se ruska vojska ubuduće uopšte ne usudi da pokuša napad na područje NATO. Dakle, kao što je to bilo tokom četiri decenije Hladnog rata.