Zmiany w pogodzie. Spojrzenie 50 lat wstecz i w przyszłość
22 sierpnia 2023
To prawda, że obecnie w sierpniu nie zawsze jest upalnie. Podobnie jak to, że 50 lat temu w lecie nie było zawsze zimno. Także kilkadziesiąt lat temu termometry pokazywały czasem wysokie temperatury. A jednak od tego czasu zaszły poważne zmiany.
Niedawno unijna służba monitorująca zmiany klimatu Copernicus stwierdziła, że lipiec 2023 roku był najgorętszym miesiącem na świecie od wielu tysiącleci. Ale jaka była pogoda w Niemczech niegdyś w rzeczywistości, a nie tylko w naszych wyobrażeniach o niej? I jak mogą wyglądać temperatury i opady w przyszłości, w oparciu o modele klimatu? Oto spojrzenie wstecz do lat siedemdziesiątych XX wieku i w przyszłość, do około 2070 roku.
Temperatury w lecie
Średnia temperatura powietrza wynosząca co najmniej 18 stopni Celsjusza nie została osiągnięta ani razu latem 1970 roku (dni i noce między 1 czerwca a 31 sierpnia). W miesiącach letnich między 2013 a 2022 rokiem już pięciokrotnie przekroczyła ona tę wartość, a w 2018, 2019 i 2022 roku nawet ponad 19 stopni.
Zgodnie ze scenariuszami Niemieckiej Służby Meteorologicznej (DWD), w przyszłości będzie się to nasilać. Jeśli walka z globalnym ociepleniem nie zostanie zintensyfikowana, średnie temperatury około 20 stopni Celsjusza mogą być osiągane w Niemczech każdego lata począwszy od 2070 roku.
Wyjątkowo upalne dni
40 stopni Celsjusza? W latach 70. temperatury w Niemczech nigdy nie osiągnęły takiej wysokości. 40 stopni po raz pierwszy zmierzono w dwóch stacjach meteorologicznych w 1983 roku.
Z kolei od 2013 roku ponad 30 stacji w Niemczech wskazało tę wartość podczas fal upałów w 2015, 2019 i 2022 roku. Eksperci zakładają, że w ciągu kilku dekad taka temperatura może być osiągana w jakimś zakątku Niemiec każdego lata.
Tropikalne noce
Za takie uważa się noce, podczas których temperatura nie spada poniżej 20 stopni Celsjusza. W latach 70. w całych Niemczech występowało średnio około 0,13 tropikalnych nocy rocznie.
Z drugiej strony, w ciągu dziesięciu lat między 2013 a 2022 rokiem, wartość ta wynosiła już ponad 0,5. Około 2070 roku DWD przewiduje, że może być średnio od 3 do 9 nocy tropikalnych w ciągu roku, jeśli politycy będą kontynuować politykę klimatyczną w jej obecnej formie.
Temperatury w zimie
Podobnie jak w lecie, średnia temperatura w zimie (a więc od początku grudnia do końca lutego) również wzrosła na przestrzeni minionych dziesięcioleci. Podczas gdy w latach 70. tylko jedna zima (1974/75) osiągnęła średnią temperaturę wynoszącą ponad trzy stopnie Celsjusza, od 2013 roku zdarzyło się to już cztery razy.
Według danych DWD przełom roku 2022/23 był dwunastą z rzędu zbyt ciepłą zimą. Jeśli polityka klimatyczna pozostanie niezmieniona, nie można wykluczyć średnich temperatur zimowych na poziomie około 5 stopni Celsjusza około 2070 roku.
Mroźne dni
W ostatnim czasie liczba mroźnych dni wyraźnie spadła. Według DWD, w całych latach 70. było średnio 17,8 dni w roku, w których temperatura nie przekraczała zera stopni Celsjusza. W latach 2013-2022 było to już tylko 12,6 dnia.
Można założyć, że liczba mroźnych dni będzie nadal spadać do 2070 roku, w niektórych przypadkach do mniej niż 10 rocznie.
Opady deszczu
Spojrzenie na ostatnie dziesięciolecia pokazuje, że roczna ilość opadów zmienia się tylko minimalnie. Również na przyszłość DWD prognozuje średnią wieloletnią w Niemczech na poziomie 800 milimetrów. Zmienia się jednak rozkład opadów: więcej deszczu pada zimą, a mniej latem.
– Ulewne deszcze mają tendencję wzrostową – mówi meteorolog rolniczy DWD Andreas Broemser. – Poza tym zakładam, że ten trend będzie wzrastał, ponieważ atmosfera może wchłonąć więcej wody wraz ze wzrostem temperatury.
Szkodliwe susze
Ostatnie dziesięć lat było bardziej suche niż średnia długoterminowa. Jednak dopiero okaże się, czy jest to zjawisko długoterminowe, czy też wahnięcie trwające kilka lat, jak mówi Andreas Broemser.
Według monitora suszy Centrum Badań Środowiskowych im. Helmholtza, w latach 70. w Niemczech były również okresy, w których gleby były bardzo suche do głębokości dwóch metrów, na przykład w 1976 roku na północy i zachodzie Niemiec. Jednak w ostatnich latach obszar dotknięty suszą i jej nasilenie wzrosły.
A w przyszłości? Trudno powiedzieć. – Temperatury są łatwiejsze do przewidzenia niż opady deszczu – wyjaśnia meteorolog.
(DPA/jak)