Zakaz TikToka w USA. O co toczy się gra?
5 stycznia 2025
TikTok jest nadal pożądany i popularny. Tak przynajmniej twierdzi Sven Oechler, 25-latek prowadzący agencję Pro & Me w Berlinie. Wraz ze swoim 20-osobowym zespołem opracowuje na zlecenie dużych firm ich strategie dla tej platformy społecznościowej. – Nie sądzę, aby były jakieś większe obawy, dopóki ostateczna decyzja nie zostanie podjęta i wdrożona w USA – powiedział w wywiadzie dla DW.
TikTok znajduje się pod silną presją w USA. Chińska firma macierzysta ByteDance ma czas do 19 stycznia na sprzedaż swojego amerykańskiego oddziału TikTok, w przeciwnym razie zostanie on zakazany w amerykańskich sklepach z aplikacjami. Decyzja ta została podjęta przez Kongres USA w kwietniu 2024 roku.
Uzasadnienie: Chińska spółka macierzysta ByteDance podlega wpływom chińskiego rządu i w związku z tym mogłaby przekazywać wrażliwe dane obywateli USA do Pekinu. W odpowiedzi ByteDance powołuje się na wolność słowa i odwołała się do Sądu Najwyższego USA. Rozprawa w nim ma odbyć się 10 stycznia.
Ile Chin jest w TikToku?
ByteDance zaprzecza, że Pekin ma jakikolwiek bezpośredni wpływ na swoją amerykańską spółkę zależną TikTok. Chociaż chiński rząd posiada jeden procent chińskiej spółki zależnej ByteDance (Douyin Information Service Co., Ltd.), jest to zgodne z chińskim prawem i „nie ma wpływu na globalną działalność ByteDance poza Chinami, w tym TikToka”, jak pisze firma na swojej stronie internetowej. ByteDance pozostawiła zapytania DW w tej sprawie bez odpowiedzi.
Zdaniem dziennika „Financial Times” z połowy 2024 roku powiązania między Pekinem i amerykańską spółką zależną TikTok jednak miały ostatnio tendencję wzrostową. Gazeta cytuje jej byłego pracownika, który powiedział: „To tylko fasada, że te firmy są oddzielne. W rzeczywistości są one jednym i tym samym”.
Firma ByteDance została założona w Pekinie w 2012 roku przez młodych studentów informatyki Zhang Yiminga i Lianga Rubo. Firma szybko się rozwijała, a Yiming, który nią kierował, jest obecnie uważany za najbogatszego Chińczyka. Jednak w 2021 roku niespodziewanie wycofał się z zarządu, a jego stanowisko przejął Shou Chew z Singapuru. Podczas przesłuchania w Kongresie USA w marcu 2023 roku Chew pozostawił pytania dotyczące pochodzenia ByteDance bez odpowiedzi. Powiedział jedynie, że ByteDance jest firmą założoną w Chinach, ale teraz postrzega siebie jako firmę globalną.
Według konsultanta cyfrowego Johna Stranda nie ma jednak wątpliwości, że „TikTok jest chińską platformą i zasadniczo wszystkie dane generowane w dowolnym miejscu na chińskim oprogramowaniu lub sprzęcie są dostępne dla chińskiego rządu w dowolnym momencie i z dowolnego powodu zgodnie z chińskim prawem”, powiedział DW.
Wpływ polityczny poprzez algorytm?
TikTok stał się z biegiem czasu wpływowym medium politycznym na całym świecie, zwłaszcza dla młodszych wyborców. Stany Zjednoczone nie są pierwszym krajem, który dążą do zakazu korzystania z tej platformy. W Indiach TikTok został już zakazany w 2020 roku, także ze względów bezpieczeństwa.
W Rumunii uważa się, że TikTok miał znaczący wpływ na wybory prezydenckie, których wyniki zostały anulowane. Podejrzewa się, że Rosja mogła ingerować w kampanię wyborczą za pośrednictwem TikToka na korzyść prorosyjskiego i ultraprawicowego polityka Calina Georgescuina. Unia Europejska wszczęła postępowanie w tej sprawie.
W kandydującej do UE Albanii TikTok został zakazany na rok od końca 2024 roku, jednak nie z powodu ingerencji politycznej, ale ze względu na ochronę młodzieży po tym, jak młodzi ludzie dali się za jego pośrednictwem wciągnąć w atak nożem. – Naiwnością byłoby sądzić, że nie będzie dalszych zakazów TikToka w Europie – mówi Sven Oechler z agencji Pro & Me. Dlatego też bardzo uważnie śledzi on rozwój sytuacji.
Od pewnego czasu TikTok jest również zakazany na telefonach komórkowych pracowników Unii Europejskiej. Niemieccy politycy również nie mogą już instalować tej aplikacji na służbowych telefonach komórkowych. Podobne środki ostrożności obowiązują w wielu innych krajach. – Zakładamy, że decyzja Trumpa dotycząca przyszłości TikToka w USA będzie miała duży wpływ na UE – twierdzi John Strand, który obserwuje branżę technologiczną od 1995 roku.
Jak ważne są USA dla TikToka?
TikTok jest bardzo popularny w USA. Ma w nich około 170 mln użytkowników, co oznacza, że co drugi Amerykanin korzysta z tej aplikacji i używa jej również do oglądania wiadomości. Zakaz może szybko zakończyć dostęp do niej, a także spowodować ogromne szkody finansowe dla TikToka. Firma ByteDance pozostawiła bez odpowiedzi także zapytanie DW dotyczące znaczenia rynku amerykańskiego dla TikToka.
Według Johna Stranda rynek amerykański stanowi jedynie 15 procent wszystkich obrotów ByteDance. – Większym problemem dla firmy jest jednak utrata twarzy, jeśli zostaną zmuszeni do sprzedaży jednego ze swoich klejnotów koronnych – mówi. Zakaz działalności TikToka w USA dotknąłby również amerykańskich inwestorów, ponieważ około 60 procent tej platformy znajduje się w rękach firm inwestycyjnych, z których wiele ma siedzibę w USA i Japonii. Należy do nich Jeff Yass, jeden z głównych inwestorów TikToka i hojny sponsor Partii Republikańskiej.
Przepychanki o TikToka
Niezależnie od tego, czy chodzi o wpływowych darczyńców, czy o to, że Donald Trump dotarł przez TikToka do wielu młodych wyborców, amerykański prezydent-elekt najwyraźniej zmienił zdanie na jego temat. Podczas swojej pierwszej kadencji był zdeklarowanym przeciwnikiem tej platformy i chciał jej zakazać, niedawno jednak zaapelował do Sądu Najwyższego w jej sprawie. Donald Trump twierdzi, że mógłby uratować TikToka przez negocjacje, a jednocześnie znaleźć rozwiązanie dla obaw rządu USA dotyczących bezpieczeństwa.
Prawdopodobnie już przeprowadził wstępne rozmowy. Pod koniec 2024 roku odwiedził go dyrektor generalny TikToka, Shou Chew, w prywatnej rezydencji Trumpa Mar-a-Lago. Nadal jednak nie jest jasne, w jaki sposób Trump zamierza cofnąć zakaz działalności TikToka, jeśli wejdzie on w życie 19 stycznia. Tym bardziej, że jego Republikanie głosowali w tej sprawie tak jak Demokraci.
W opinii Johna Stranda Donald Trump będzie miał znaczący wpływ na przyszłość tej platformy w USA. – W przeciwieństwie do wielu doniesień, nie sądzę, aby Trump zmienił zdanie na temat TikToka. Wojna z TikTokiem rozpoczęła się podczas jego jego pierwszej kadencji. Teraz chce zdobyć uznanie dla siebie za rozwiązanie tego konfliktu – mówi ekspert w wywiadzie dla DW.
Przyszłość TikToka w USA pozostaje nadal niejasna. Dla Svena Oechlera z agencji Pro & Me jedno jest jednak pewne: ewentualny zakaz jego działalności w USA byłby nawet korzystny dla niektórych jego niemieckich klientów. Często konkurują oni z amerykańskimi influencerami na listach sugestii aplikacji TikTok. Jeśli zostaną usunięte, niemieckie posty mogą częściej znajdować się wyżej na liście.
Artykuł ukazał się pierwotnie nad stronach Redakcji Niemieckiej DW.