Светска трговија 2019: Врзете ги појасите!
7 јануари 2019„2018. беше катастрофа“, вели Клаудија Шмукер, трговски експерт на Германското здружение за надворешна политика, ДГАП. Трговскиот конфликт помеѓу САД и Кина, казнените царини за челик и алуминиум за Европејци, пропаднат самит на Г7 во Канада, заслабена Светска трговска организација - тоа се само неколку примери за сѐ она што тргна наопаку во 2018-та. Дали 2019. ќе биде подобра? „Надежта секако живее“, вели Шмукер. „Но, сосема е возможно да продолжи во истиот дух. Знаеме клоку е непресметлив американскиот претседател.“
САД контра Кина
Трговскиот конфликт помеѓу САД и Кина и следната година ќе го држи светот на штрек. На самитот на Г20 во Буенос Аирес во декември двете страни се договорија на примирје: 90 дена, до крајот на февруари, нема да зголемуваат царини, туку ќе преговараат.
„Кина би требало да направи отстапки кон САД во две централни точки“, вели Раџив Бисвас, главен економист за Азија на британскиот провајдер на информации ИХС Маркит. „Би требало да го намали суфицитот во трговијата со САД и да ја подобри заштитата на интелектуалната сопственост за странски фирми во Кина", вели Бисвис за ДВ.
Договор во поставениот рок од 90 ден, според Џин Канронг, е „преоптимистичко очекување“, особено заради тоа што и натаму има конфликтни теми. Заменик директорот на Институтот за меѓународни односи од Пекинг е доволно оптимист да смета оти „мировен договор“ во трговската војна е можен до крајот на 2019. „За тоа би требало актуелното примирје да биде неколкупати продолжувано.“
Повеќе: Кина против САД: војна за економска превласт
Тоа што САД во декември годинава ја уапсија финансиската директорка на телекомуникацискиот концерн Хуавеи, секако не ги олеснува работите. „Многу Кинези оттогаш наваму ги перцепираат САД како банана држава", вели Канронг. „Тоа негативно влијае на билатералните односи."
Од друга страна пак, САД и други земји им префрлаат на кинески технолошки компании дека шпионираат за властите во Пекинг. „Кинезите би требало многу да вложат во градење доверба, но тоа не е толку едноставно", вели Ролф Лангхамер од Институтот за светска економија во Кил. „Јас сум скептичен дали 2019 од трговски аспект ќе биде подобра од 2018", вели трговскиот експерт за ДВ.
Автомобилски царини – меч со две острици
САД е во конфликт и со Европејците. Во март им воведе казнени царини за испораките на челик и алуминиум. Американскиот претседател Доналд Трамп неколкупати се закани дека ќе ги зголеми и царините за европски автомобили. Ова пред сѐ би ги погодило германските автопроизводители како Дајмлер, БМВ и Фолксваген, поради што тие се обидоа лично на средба со Трамп да разговараат на оваа тема. Дали средбата е успешна ќе се покаже во 2019. Казнени царини за ЕУ-автомобили е „тешко веројатно", смета експертот Лангхамер.
„Во спротивно средбата на Трамп со германските автопроизводители немаше да се случи. Трамп е паметен играч. Тој го крева високо заканувачкиот потенцијал и потоа е неверојатно отворен и подготвен, да направи отстапки". Сепак, тешко е да се процени натамошниот развој на настаните, вели Лангхамер, бидејќи ставот на Трамп „се менува од ден на ден."
Повеќе: ЕУ го победи Трамп
Нов договор
Кладија Шмукер, напротив, верува дека автомобилските царини на Трамп ќе бидат воведени. „Во трговските договори на САД со Канада и Мексико се предвидени квоти за увозот на автомобили во САД, кои имаат смисла само ако се покачат царините“, вели оваа експертка од ДГАП. Поверојатно е дека царините „порано или подоцна ќе се воведат – ако советниците на Трамп не успеат убедливо да покажат дека ова не е во интерес на американската економија."
Новите преговори за Договорот за слободна трговија НАФТА меѓу САД, Канада и Мексико се сметаат за еден од успесите на Трамп за 2018 година. Во септември му успеа неговите соседи, кои му контрираа, да потпишат нов, изменет трговски договор.
Повеќе: Трамп - спасител на слободната трговија?
Од своја страна Европската унија се надева дека ќе ги убеди САД да потпишат договор во кој ќе биде опфатена и трговијата со автомобили. Дали ќе има напредок на овој план, ќе покаже 2019 година.
Краен рок за реформа на СТО
Една од најинтните економски домашни задачи која мора да се сработи во следната година е реформа на Светската трговска организација, СТО. Најголемо прашање тука е постапката за решавање спорови.
„Времето притиска и во 2019 мора нешто конкретно да се направи“, вели Шмукер. САД ги блокира новите именувања на судиии во Апелационите судови од кои се чувствуваат дека се неправедно третирани во споровите. Од првичните седум судиски места, сега се пополнети само три, што според статутот е минимален број за да може воопшто да се донесуваат одлуки.
Повеќе: Светската трговија доживува бум и без СТО
Дополнително, мандатот на двајца од тројцата судии им истекува на крајот на 2019 година. Ако дотогаш не се постигне согласност, тогаш СТО нема да може да арбитрира трговски спорови меѓу 164-те земји членки.
Голема несигурност
Едно е сигурно - дека во 2019 година многу работи ќе бидат неизвесни на економски план. „Поради тоа што се намалува интересот за долгорочни инвестиции“, вели Клаудија Шмукер од ДГАП. „Тоа има негативно влијание врз економскиот раст.“
Друга закана е и тоа што сите конфликти нема да остават време за важни прашања за иднината: договори за инвестиции, трансфер на технологии, дигитална економијата и трговија со услуги.
„Целото ниво на преговарање се менува од традиционална трговија со стоки во овие нови области“, вели Лангхамер од Институтот за светска економија. „Но, и покрај тоа, уште се борат со старите инструменти – со царини."