گونتر گراس اظهارات ضداسرائیلی خود را تعدیل کرد
۱۳۹۱ فروردین ۱۹, شنبه
بحث و انتقادها در ارتباط با شعر اخیر گونتر گراس که در آن اسرائیل به باد انتقاد گرفته شده، همچنان ادامه دارد. پس از گفته‌های اعتراض‌آمیز و انتقادهایی که در این رابطه مطرح شده‌اند، برنده‌ی جایزه نوبل ادبی نیز از خود واکنش نشان داده و به دفاع از اقدام خود برخاسته است.
گراس اما در عین حال اذعان داشته که اگر یک بار دیگر می‌خواست این شعر را بسراید، از فرمولبندی‌های دیگر استفاده می‌کرد. بنا بر گزارشی که نشریه‌ی آلمانی زوددویچه تسایتونگ روز شنبه (۷ آوریل) بر اساس گفت‌وگویی با گراس منتشر کرده، وی اظهار داشته که در آن صورت ترجیحا لفظ کلی "اسرائیل" را به کار نمی‌برد.
نتانیاهو؛ هدف اصلی انتقاد
گراس تاکید می‌کند که هدف انتقاد وی در وهله نخست سیاست‌های دولت کنونی اسرائیل و رئیس آن بنیامین نتانیاهو بوده است. به عقیده این نویسنده‌ی آلمانی، نتانیاهو شخصیتی است که در حال حاضر بیش از همه به اسرائیل لطمه می‌زند و این نکته‌ای است که او به گفته‌ی خودش می‌بایست آن را در شعر برجسته می‌کرد.
وی در گفت‌وگو با نشریه زوددویچه اظهار می‌دارد: «چیزی که من از آن انتقاد می‌کنم سیاستی است که علیرغم و در نقض قطعنامه‌های شورای امنیت به شهرک‌سازی ادامه می‌دهد. من سیاستی را مورد انتقاد قرار می‌دهم که باعث افزایش بیش از پیش دشمنان اسرائیل می‌شود و این کشور را به انزوایی هر چه بیشتر می‌کشاند.»
نتانیاهو خود یکی از منتقدان سرسخت شعر اخیر گراس محسوب می‌شود که در آن از اسرائیل به خاطر خطر حمله‌ای پیشگیرانه علیه ایران به عنوان تهدیدی برای صلح جهانی سخن رفته است. به گفته‌ی نخست وزیر اسرائیل، این نه کشور وی که ایران و برنامه‌ی اتمی آن است که صلح جهانی را به خطر انداخته است.
گونتر گراس در گفت‌وگو با زوددویچه تسایتونگ همچنین می‌گوید که انتقادهای سنگین ضربه‌ی چندانی به او نزده است: «من همیشه عادت داشته‌ام که آثار کوچک و بزرگم با انتقادهای تند روبرو شده‌اند.». وی در عین حال از اتهامات کلی و دردآوری که به او انگ یهودستیزی می‌زنند، ابراز دلسردی کرد.
از تفاهم تا شرم
در کنار موج شدید انتقادها، در مواردی نادر نیز شخصیت‌های هنری و فرهنگی تفاهم خود را با گراس ابراز داشته‌اند.
کلاوس استائک، رئیس آکادمی هنر در آلمان، به دفاع از گونتر گراس پرداخته و تصریح کرده است: «آدم باید این امکان را داشته باشد که به صراحت سخن خود را بیان کند، بدون آنکه مهر دشمنی با اسرائیل به او زده شود.»
در مقابل رولف هوخ‌هوت، یکی از نویسندگان پرسابقه‌ی آلمانی در نوشته‌ای که روز شنبه (۷ آوریل) در نشریات دی ولت و مونشنر مرکور انتشار یافته، گراس را آماج انتقادات شدید قرار داده و با اشاره به شعر او گفته است، از آلمانی بودن خود احساس شرمساری می‌کند.
هوخ‌هوت در نوشته‌ی نامه‌وار خود بر این نکته تاکید می‌کند که «از زمان هیتلر تا کنون هیچ کشور دیگری جز ایران ملت یهود را به نابودی کامل تهدید نکرده است».
این نویسنده‌ی ۸۱ ساله‌ی آلمانی در پایان این نوشته به سابقه عضویت گراس در گروه "اساس" در دوران نازی می‌پردازد و می‌نویسد: «تو همانی مانده‌ای که داوطلبانه شده بودی: یک عضو اساس که شصت سال تمام این واقعیت را مسکوت نگاه می‌دارد، اما هلموت کهل، صدراعظم پیشین آلمان را به باد متلک می‌گیرد، چون دست در دست همتای آمریکایی خود از یک آرامگاه سربازان قربانی دیدن می‌کند که در آن ۴۰ سرباز اساس هم دفن شده‌اند.»
دانیل جونه گلدهاگن، جامعه‌شناس و تاریخ‌شناس آمریکایی نیز در مقاله‌ای که روز شنبه (۷ آوریل) در نشریه دی ولت منتشر شده، گراس را «جعل‌کننده پیشینه‌ی نازی خود» خوانده و نوشته است: «این ادعای مسخره که اسرائیل قصد نابودی پیشگیرانه ملت ایران را دارد، یا برخاسته از تخیلات یهودستیزانه است یا اختراعی مضحک و تمسخرآمیز.»
شعر گونتر گراس پس از انتشار بر سیاست هم سایه افکند. یورگ اووه هاهن، از حزب دمکرات آزاد آلمان معتقد است که گراس با نظریات خود آبروی آلمان را در سراسر جهان بر باد داده است. وی در گفت‌وگویی که روز شنبه (۷ آوریل) در نشریه آلمانی بیلد انتشار یافته، همچنین تصریح کرده است که گراس با سخنان خود راه را بیهوده بر آلمان دشوار کرده تا در آینده نقشی مناسب به عنوان میانجی در مناقشه‌ی هسته‌ای ایران ایفا کند.»
SA/BM