کارنامهی صادرات و واردات ایران در سال ۱۳۸۷
۱۳۸۸ فروردین ۲۳, یکشنبه
کارشناسان ورود روزافزون کالاهای خارجی به کشور را خطری جدی برای تولید داخلی ارزیابی می‌کنند.
در سال ۱۳۸۷ مجموعا ۴۴ میلیون تن کالا به ارزش نزدیک به ۵۶ میلیارد دلار وارد ایران شده است. این میزان به لحاظ وزن ۵۰ درصد و از نظر ارزش ۳۰ درصد بیشتر از سال قبل از آن بوده و رکوردی در تاریخ تجارت کشور محسوب میشود. صادرات غیر نفتی ایران در سال گذشته اندکی بیش از ۱۸ میلیارد دلار بوده است. از این مقدار ۷ میلیارد و ۵۰۰ هزار دلار آن به محصولات پتروشیمی مربوط است. صدور دیگر کالاها نسبت به سال ۸۶ با کاهش ۲.۷۵ درصدی روبرو بود.
خریداران و فروشندگان کالا به ایران
کشورهای عراق و امارات متحده‌ی عربی بزرگترین واردکنندگان کالاهای غیرنفتی ایران بودهاند. این دو کشور روی هم ۲۶ درصد از کل صادرات کشور را به خود اختصاص دادهاند.
چین، هند و جمهوری کره به ترتیب، دیگر مشتریان اصلی محصولات ایران بودند. این پنج کشور مجموعا ۹۱.۶درصد از این محصولات را به کشور خود وارد کردهاند. پنج کشوری که در سال ۸۷ بیشترین صادرات را به ایران داشتند امارات متحده، آلمان، چین، سوئیس و کره بودند. در این رده بندی امارات با ۲۴ درصد، فاصله‌ی زیادی با آلمان دارد که با ۹.۵ درصد در رتبه‌ی دوم قرار گرفت. برخی از کارشناسان افزایش چشمگیر واردات کالا و کاهش صادرات را نتیجهی سیاستهای دولت نهم، و تهدیدی برای تولید داخلی و اشتغال میدانند.
واردات، رقیب سرسخت تولید داخلی
آهن، بنزین و گندم مهمترین کالاهای وارداتی در سال گذشته بودهاند. به گزارش روابط عمومی گمرک واردات بنزین به نسبت سال ۸۶ نزدیک به ۲۰ درصد کاهش داشته است. علی اکبر هاشمی رفسنجانی، رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام، روز پنج شنبه (۲۰ فروردین)، در دیدار با متخصصان صنایع غذایی به شدت از سیاستهای مالی و تجاری انتقاد کرد. به گزارش خبرگزاری مهر، رفسنجانی گفته است: «امروز واردات بی رویه و بیش از نیاز ضربه‌ی سنگینی به تولید و صنعت وارد می کند و صنایع گوناگون کشور را در سراشیبی قرار میدهد.»
مهدی غضنفری، معاون وزیر بازرگانی، مهر ماه سال پیش صادرات غیرنفتی را از افتخارات دولت نهم عنوان کرد. ایرنا، خبرگزاری رسمی جمهوری اسلامی، ۲۸ مهر ۸۷ از قول غضنفری نوشت: «در صورت ادامه‌ی روند رشد صادرات، ميزان صادرات غيرنفتی با احتساب ميعانات گازی تا پايان امسال به مرز ۲۶ ميليارد دلار خواهد رسید.» گزارش گمرک نشان میدهد، این پیش بینی خوش بینانه و حدود ۳ میلیارد دلار کمتر از ارقام اعلام شده بوده است.
عقب ماندن از همسایگان
برنامهی چهارم توسعه برای سال گذشته، صادراتی معادل ۱۱ ميليارد و ۵۸۰ ميليون دلار پيش بيني کرده است. این رقم گرچه برای صادرات غیرنفتی مشخص شده، در واقعیت محصولات پتروشیمی را نیز شامل میشود. مسئولان اقتصادی دولت نهم با توجه به صادرات ۱۸ میلیارد دلاری از تحقق ۱۵۷ درصدی اهداف برنامهی چهارم توسعه سخن میگویند. منتقدان معتقدند، اگر کاهش صدور کالاهای واقعا غیرنفتی و افزایش واردات را در نظر بگیریم ،کارنامهی تجارت خارجی کشور مایهی دلگرمی و افتخار نیست. از سوی دیگر میزان صادرات غیرنفتی ایران حتا با احتساب محصولات پتروشیمی نیز با کشورهای همسایه فاصلهای چشمگیر دارد.
ترکیه که جمعیت آن تقریبا با جمعیت ایران برابر است، هدف تجارت خود برای سال ۲۰۱۰ میلادی را دست یافتن به صادرات صد میلیارد دلاری مشخص کرده بود. این کشور دو سال زودتر به این رقم رسید. برخی از کارشناسان تورم و سیاستهای پولی دولت را از دلایل مهم نازل بودن صادرات غیرنفتی ایران میدانند. مدتهاست ارزش ریال در برابر ارزهای خارجی به طور مصنوعی تقریبا ثابت نگه داشته شده و همین امر باعث گران بودن کالاهای ایرانی در بازارهای جهانی میشود.
نویسنده: بهزاد کشمیری‌پور
تحریریه: کیواندخت قهاری