کارنامه یک ساله “کمیته نویسندگان در بند“
۱۳۸۷ مهر ۲۶, جمعه
هم ترکیه که امسال میهمان ویژه نمایشگاه کتاب فرانکفورت است، و هم چین که سال آینده میهمان ویژه این نمایشگاه خواهد بود، کشورهایی هستند که در آنها نویسندگان و روزنامه‌نگاران از وضعیت زندگی و کاری راحتی برخوردار نیستند. در هیچ یک از این دو کشور آزادی بیان نامحدود وجود ندارد. کم نیستند نویسندگانی که بخاطر نوشته‌ها و سخنان انتقادی سیاسی و اجتماعی خود در کشمکش با دولت قرار می‌گیرند. نتیجه اغلب آن است که زندگی و سلامتی آنان به خطر می‌افتد. از این رو تعجبی نداشت که کنفرانس مطبوعاتی سازمان ”نویسندگان در بند“، سازمانی که به نویسندگان زیر پیگرد و زندانی در سراسر دنیا یاری می‌رساند، به ترکیه و چین نیز پرداخت. ۵۸ مرکز از مجموع ۱۴۰ مرکز “انجمن قلم“ در جهان، از جمله “انجمن قلم آلمان“، با “کمیته نویسندگان در بند“ فعالانه همکاری دارند. گزارشی از کنفرانس مطبوعاتی “کمیته نویسندگن در بند“ در محل نمایشگاه جهانی کتاب فرانکفورت.
در آغاز کنفرانس مطبوعاتی “کمیته نویسندگان در بند“، ویلفرید شولر Wilfried Schuller، دبیر کمیته‌ی نویسندگان در بند، در باره کار روزانه این کمیته گفت:
« ما همیشه تنها می‌توانیم به چند نفر کمک کنیم، آن هم بوسیله مشاهده و دنبال کردن وضعیت آنان و سپس مطرح کردن آن در سطح بین‌المللی. روشن است که کشورهای زیادی هستند که در آنها شکنجه می‌کنند و مانع آزادی بیان می‌شوند؛ کشورهایی هستند که در آنها بخاطر جنگ داخلی، جنگ‌های قبیله‌ای و انواع و اقسام دشمن‌خویی‌ها، نمی‌گذارند آزادی عقیده وجود داشته باشد».
سخنان ویلفرید شولر در باره فعالیت‌های “کمیته نویسندگان در بند“ نه نومیدانه، بلکه واقع‌بینانه‌اند. شوللر می‌داند که هر سال که کنفرانس مطبوعاتی این سازمان همزمان با نمایشگاه کتاب فرانکفورت برگزار می‌شود، موردهای جدیدی برای گزارش وجود دارند. حکومت‌هایی که دارای ساختار دیکتاتوری هستند، مدام از وسایلی خشن در برخورد با کسانی استفاده می‌کنند، که علیه آن ساختار به مبارزه برخیزند. و این اغلب نویسندگان و روزنامه‌نگاران‌اند که با کلام علیه بی‌عدالتی در سرزمین خود مبارزه می‌کنند.
دکتر زیگفرید گاوخ Siegfried Gauch، معاون رییس انجمن قلم آلمان، در باره آخرین نتایج فعالیت‌های همکاران “کمیته نویسندگان در بند“ گزارش داد. وی گفت:
« در سال گذشته ۶۷ مرکز کمیته نویسندگان در بند در دنیا، بیش از هزار مورد نویسنده را در ۹۰ کشور جهانپیگیری کردند. برای ۵۵ نویسنده تلاشهای ما ثمربخش نبود، این عده را کشتند. بیش از ۲۰۰ نفر را به حبس‌های طولانی‌مدت محکوم کردند. ۹۴ نفر از زندان آزاد شدند. در نیمه نخست سال ۲۰۰۸ بیست نفر به قتل رسیدند، ۷ نفر سر به نیست شدند، ۱۸۹ نفر دستگیر و زندانی شدند و محاکمه ۲۲۳ نفر در جریان است».
“کمیته نویسندگان در بند“ در باره چندین مورد دستگیری و زندانی شدن نویسندگان و روزنامه‌نگاران در ترکیه گزارش داد. ترکیه میهمان امسال نمایشگاه کتاب فرانکفورت است. به این جهت، اتفاقی نبود که در کنفرانس مطبوعاتی در کنار نویسنده‌ای از بلاروس، یکی از اعضای انجمن قلم ترکیه هم حضور داشت. سزر دورو Sezer Duru، مترجم ترک، تصویری بس متعارض از اوضاع کشورش به دست داد، با ارزشگذاری‌هایی بسیار خوش‌بینانه، به گونه‌ای که برخی از حاضران در کنفرانس مطبوعاتی تعجب کردند. دورو گفت که طبیعی است که دستگیری نویسندگان وجود دارد، اما نمی‌توان از موج دستگیری سازمان‌یافته سخن گفت. به عقیده دورو، مراسم گشایش نمایشگاه کتاب فرانکفورت بهترین مثال برای نشان دادن این وضعیت است. دورو گفت که اگرچه اورهان پاموک، برنده جایزه نوبل ادبیات، پارسال بخاطر گفته‌هایش در دادگاه حاضر و مجبور به توضیح شد، اما او را محکوم نکردند و پاموک توانسته است در کنار رییس جمهور ترکیه در مراسم گشایش نمایشگاه شرکت کند.
دورو افزود:
« ما هنوز واقعا کشوری دمکراتیک نشده‌ایم، اما در راه آن هستیم که تبدیل به کشوری دمکراتیک بشویم. قوانینی که به منظور ورود ترکیه به اتحادیه اروپا وضع شده‌اند، در این راه به ما کمک می‌کنند. بوسیله این قوانین، بسیاری چیزها در مدتی کوتاه تغییر کرده است. اما طبیعی است که در عمل هنوز نقایصی وجود دارد».
به گفته ویلفرید شولر وضعیت نویسندگان و روزنامه‌نگاران در چین، کشور میهمان سال آینده نمایشگاه کتاب فرانکفورت، بسیار دشوارتر و پیچیده‌تر است. شوللر در این باره گفت:
« فرآیندها در مجموع بغرنج‌تر هستند و دینامیکی دیگر در آنجا عمل می‌کند. بخش مهمی از مشکل‌های سیاسی‌یی که در آنجا وجود دارد، در حقیقت اصلا از نوع سیاسی نیست، بلکه برای نمونه در مورد تبت، برآمده از تصادم است، تصادم میان فرهنگی قرون وسطایی، حکومت الهی راهبان، و پیشرفت‌های جدید صنعتی».
به هر حال، شرکت‌کنندگان در کنفرانس مطبوعاتی، در یک نکته با هم هم‌عقیده بودند و آن این‌که کار “کمیته نویسندگان در بند“ را نباید دست کم گرفت. فعالیت‌های این سازمان بارها موجب نجات جان نویسندگان و روزنامه‌نگاران بود است.