1. پرش به گزارش
  2. پرش به منوی اصلی
  3. پرش به دیگر صفحات دویچه وله

پروین اردلان: جای یک رسانه بدون مرز خالی‌ست

۱۳۸۸ اسفند ۲۲, شنبه

پروین اردلان، روزنامه‌نگار و عضو کمپین یک میلیون امضا می‌گوید، جنبش زنان و فعالان مدنی در ایران نیازمند داشتن رسانه‌ای است که مستقل باشد. وی همچنین خواهان دسترسی همگان به اینترنت است.

https://p.dw.com/p/MSFH
پروین اردلان به هنگام دریافت جایزه‌ی «شهروند اینترنتی»
پروین اردلان به هنگام دریافت جایزه‌ی «شهروند اینترنتی»

کمپین "یک میلیون امضا برای تغییر قوانین تبعیض‌آمیز علیه زنان" قرار بود در شهریور ماه ۱۳۸۵ به طور رسمی در مراسمی در فرهنگ‌سرایی در تهران آغاز به کار کند. اما آن روز و به رغم داشتن مجوز ماموران قضایی و انتظامی مانع از این کار شدند.

حقوق‌دانان، اهالی هنر و ادبیات و روزنامه‌نگاران و فعالین مدنی که برای گشایش کمپین جمع شده بودند راضی به "دست خالی برگشتن" نشدند. آنابا گردآمدن در مکانی دیگر به صورت غیررسمی مراسم آغاز به کار کمپین را برگزار کردند.

اکنون با گذشت سه سال و نیم از شروع کار کمپین، بارها قصه ایجاد محدودیت‌های قضایی، انتظامی و امنیتی در برابر فعالان آن تکرار شده است. شاید یکی از معمولی‌ترین آن‌ها فیلتر چندین باره سایت این کمپینِ شناخته شده باشد.

به گفته فعالان کمپین، سایت "تغییر برای برابری" تا کنون بیش از ۲۰ بار فیلتر شده و هر بار، آدرس جدیدی برای دسترسی به این سایت از سوی نویسندگان آن در اختیار مخاطبان قرار گرفته است. با این‌حال و به رغم محدودیت‌های خانگی، در سطح بین‌المللی این کمپین و سایت آن بارها برنده جوایز مختلفی شده‌اند.

آخرین جایزه، دو روز پیش و در آستانه روز جهانی "مبارزه علیه سانسور اینترنت" از سوی گزارشگران بدون مرز و شرکت گوگل به سایت "تغییر برای برابری" اهدا شد. پروین اردلان، یکی از سردبیران این سایت و از فعالان کمپین، برای دریافت این جایزه در فرانسه حاضر شد.

کمپین یک میلیون امضا در تلاش است تا با جمع آوری امضا از طریق گفت‌وگوی عموماَ چهره به چهره در اماکن عمومی نظیر پارک‌ها و ... خواستار تغییر قوانین نابرابر ضد زنان نظیر قوانین طلاق، حضانت، شهادت، سن مسئولیت کیفری و... شود.

با اردلان، روزنامه‌نگار و از اولین زنان وب‌نگار گفت وگویی کرده‌ایم که در پی می‌آید. او در این گفت‌وگو تاکید می‌کند بر این‌که اکنون جامعه ایران نیازمند داشتن رسانه‌ای است که مستقل باشد و همچنین آن‌عده از افرادی که به اینترنت هم دسترسی ندارند، بتوانند به آن دسترسی داشته باشند.

دویچه‏وله: خانم اردلان، اعطای جوایزی نظیر جایزه‏ای که دو روز پیش و در آستانه روز جهانی مبارزه با سانسور اینترنتی از سوی "گزارش‏گران بدون مرز" به سایت "تغییر برای برابری" اهدا شد، چه تأثیری می‏تواند بر کار "کمپین یک میلیون امضا" داشته باشد؟

پروین اردلان: شاید بتوان گفت که بزرگ‏ترین تاثیرش همین است که در شناخته شدن این حرکت، بیش از گذشته کمک می‏کند.

پس سوالی که وجود دارد این است که چرا برخی از فعالان حوزه‏ی زنان و یا فعالان مدنی، از پذیرفتن یک سری از جوایز خودداری می‏کنند؟

درباره "کمپین یک میلیون امضا" می توانم بگویم که چون حرکتی است برای تغییر قوانین و کلاً روش دمکراتیکی را پیش می‏برد، بر استقلال حرکت خود تاکید دارد. یکی از دلایلی که ممکن است یک جایزه را بپذیرد یا خیر، بعد مادی آن است. ما در هیچ‏کدام از جوایزی که احیاناً دریافت کرده‏ایم، بخش نقدی جایزه را - اگر داشته - نپذیرفته‏ایم.

ما سعی کرده‏ایم روی بخش معنوی جایزه تاکید کنیم که خود این به آگاهی‌رسانی و شناساندن کمپین و همین‏طور به دست دادن شناختی از کمپین به عنوان حرکتی که نمی‏خواهد پول دریافت کند، کمک کرده است.

سایت "تغییر برای برابری" تا کنون چندین بار فیلتر شده است. ممکن است تعداد دقیق دفعات فیلتر شدن این سایت را به ما بگویید و این که تاثیر فیلترینگ بر فعالیت سایت چه بوده است؟

طی سه سال و اندی که سایت شروع به کار کرده، تا کنون حدود ۲۲ بار فیلتر شده است. یکی از مشکلاتی که فیلترینگ بوجود می‌آورد این است که مدام باید برای مخاطبی که در ایران است، آدرس جدیدی بفرستیم تا بتواند به سایت دست‏رسی داشته باشد. در نتیجه، باعث ریزش مخاطبان می‏شود. چون اصولاً وقتی مخاطبی روی سایت می‏آید و می‏بیند فیلتر است، سعی می‏کند از آدرس‌های غیرفیلترشده سایت استفاده کند. اگر نیابد، تازه باید فیلترشکن به کار ببرد و سرعت هم پایین می‏آید. بنابراین طبیعتاَ تعداد مخاطب کاهش پیدا می‌کند.

ولی به هرحال فیلترینگ کاری است که بارها تا الان درباره سایت کمپین یک میلیون امضا انجام شده و ما با همین روش تغییر آدرس در برابر آن مقاومت کرده‌ایم. ما زنان سال‌هاست که در عرصه واقعی یاد گرفته‌ایم برای رسیدن به خواسته‌های‌مان در برابر مخالفت‌ها و یا تهدیدات و ... مقاومت کنیم و این عنصر ضروری را با خود از فضای واقعی به فضای مجازی هم انتقال داده‌ایم.

آیا تا کنون کسی از فعالان کمپین، به علت نگارش در وب‏سایت "تغییر برای برابری"، تحت پی‏گرد قرار گرفته‏اند؟

اتهام «اقدام علیه امنیت ملی» را تقریباً به همه‏ی فعالان کمپین نسبت داده‏اند. در مورد فعالان سایت هم این قضیه صدق می‏کند. خود من و همین‏طور خانم مریم حسین‏خواه و خانم جلوه جواهری نیز به خاطر فعالیت در سایت کمپین محکومیت گرفتیم.

با این همه استفاده از فضای اینترنت چه امکاناتی را توانسته تا کنون در اختیار فعالان اجتماعی قرار بدهد که به رغم انواع فشارهای و محدودیت‌ها، همچنان به کار خود در فضای اینترنت ادامه می‌دهند؟

استفاده از این فضا، ابزاری برای جنبش زنان و اساساً جنبش‏های اجتماعی‏ای بوده که در فضایی زندگی می‏کنند که بیان آزاد و امکان فعالیت آزاد رسانه‏ای به طور کامل وجود ندارد. این شرایط موجب می‏شود که شما در عرصه‏ی دیگری فعال‏تر شوید و سعی کنید خودتان، خواسته‏ها و نیازها و بحث‏هایی را که دارید، در فضای دیگری مطرح کنید.

بنابراین، به نظر من، فضای مجازی عرصه‏ای شد برای فعالیت‏های زنان و همین‏طور جنبش‏های اجتماعی‏ای که تریبون نداشتند. این فضا خیلی کمک کرده که ما بتوانیم ارتباط‏مان را با مخاطب بخصوص با مخاطب خارج از ایران گسترش دهیم و در به‏‏کارگیری کمپین‏های مختلف برای آزادی افراد، جمع‏آوری امضا و… از شبکه‏ی ارتباطی گسترده‏ای برخوردار شویم که خود این نقش بسیار موثری دارد.

همین که وقتی یک نفر بازداشت می‏شود و شما به سرعت می‏توانید اخبار مربوط به آن را منتشر کنید، خود به معنای کمک برای ممانعت از ادامه‏ی بازداشت آن فرد است.

خانم اردلان، در سخنان‏تان هنگام اهدای جایزه به شما، از یک رسانه‏ی بدون مرز صحبت کردید. ممکن است در این مورد توضیح بیشتری بدهید؟

بحث من این بود که ما در فضای اینترنتی توانسته‏ایم عرصه‏های زیادی را باز کنیم. یعنی این رسانه‏ی اجتماعی نقش خیلی مؤثری در حوزه‏ی اطلاع‏رسانی و ارتباط با مخاطب داشته است. اما ما هنوز مخاطب‏هایی داریم که به اینترنت دست‏رسی ندارند و هنوز نیاز داریم به این که رسانه‏ای داشته باشیم که مستقل عمل کند. جهت‏گیری نداشته باشد، سودجویی‏هایی به سمت قدرت و به سمت قدرت‏های مالی و دولتی نداشته باشد و خارج از اینترنت هم قابل دسترسی باشد.

از این جهت، بحث من این بود که وقتی فضای دمکراتیک رسانه‏ای می‏تواند در حدی رشد کند که گزارشگران بدون مرز تا این حد در حوزه‏های دفاع از آزادی بیان تلاش می‌کند یا شرکتی مثل گوگول به جنبش‏های اجتماعی کمک می‌کند و وقتی یک حرکت زنانه شکل می‏گیرد و سعی می‏کند عرصه‏ی واقعی فعالیت‏های زنان را به فضای مجازی هم بکشاند، به این معنا است که ما این پتانسیل را داریم که بتوانیم یک رسانه اجتماعی بدون مرز هم داشته باشیم.

یکی از موارد می‏تواند این باشد که اگر امکانی فراهم شود و مثلا رادیویی وجود داشته باشد که در اختیار همگان باشد؛ یعنی وابسته‏ی مالی به یک یا دو اسپانسر و یک دولت یا دولت‏های دیگر نباشد، چنین رادیویی می‏تواند این چند صدایی را در عرصه‏های واقعی هم پیدا کند. چون در این صورت مردم زیادی می‏توانند به چنین رسانه‏ای دست‏رسی داشته باشند، بدون این که لازم باشد از اینترنت استفاده کنند.

مصاحبه‌گر: مریم میرزا

تحریریه: مصطفی ملکان