پرونده‌ی هسته‌ای ایران روی میز تصمیم‌گیرندگان واقعی
۱۳۸۷ تیر ۱۳, پنجشنبه
روز شنبه هشتم تیرماه، آیت‌الله علی خامنه‌ای، سعید جلیلی را به عنوان یکی از نمایندگان خود در شورای عالی امنیت ملی منصوب کرد. جلیلی جایگزین علی لاریجانی شد که اکنون ریاست مجلس هشتم را در دست دارد.
یکی از سایت‌های نزدیک به حامیان دولت این انتصاب را "تقویت جلیلی" و "حاوی پیامی مهم" ارزیابی کرده است. "رجانیوز" می‌نویسد، این تغییر نشان می‌دهد که «ایران مذاکرات پیش رو را جدی تلقی خواهد کرد و دبیر شورای عالی امنیت ملی از اختیارات بیشتری در جریان مذاکرات برخوردار خواهد بود.»
شواهد نشان می‌دهد که این تغییر بیش از آن که اختیارات جلیلی را افزایش دهد، به انتخاب او به عنوان دبیر شورا توسط رئیس جمهور صورت معقول‌تری داده است. او در حالی دبیری شورا را بر عهده گرفت که عضو آن نبود و حق رای نداشت.
همچنین عضویت جلیلی در شواری عالی امنیت ملی به معنای کنار رفتن لاریجانی نیست. او به عنوان رئیس یکی از قوای سه‌گانه، خود به خود عضو این شوراست و اگر نفوذش از گذشته بیشتر نباشد کمتر نیست.
نشانه‌های جدی‌گرفتن مذاکرات
جدی گرفتن مذاکرات از سوی ایران، بیش از آنکه به تغییرات جزیی در شورای عالی امنیت ملی مربوط باشد در اظهاراتی پیداست که از نزدیکان آیت‌الله خامنه‌ای شنیده می‌شود. از سوی دیگر طرف اروپایی مذاکرات هسته‌ای نیز در ماه‌های گذشته نشان داده که ترجیح می‌دهد، به جای مذاکره با جلیلی و نزدیکان دولت با کسانی وارد گفت‌وگو شود که قدرت واقعی را در دست دارند. خاویر سولانا در سفر اخیر خود به ایران به جای ارائه‌ی بسته‌ی پیشنهادی کشورهای ۵+۱ به جلیلی، ابتدا سراغ منوچهر متکی وزیر امور خارجه رفت که برخی از نزدیکان محمود احمدی‌نژاد او را مجری سیاست‌های دولت نمی‌دانند.
جزیره‌ای بریده از دولت
سفیر سابق جمهوری اسلامی در ایتالیا اخیرا دستگاه سیاست خارجی را "جزیره‌ای بریده از دولت" خوانده و ادعا می‌کند: «توفیقات و کامیابی‌های سیاست خارجی در طول ۳سال گذشته صرفا به خاطر نوع مدیریت و رویکرد شخص رییس جمهوری بوده است.»
ابوالفضل ظهره‌وند مسئولان مدیریت سیاست‌خارجی را به ناتوانی متهم می‌کند: «سیاست خارجی‌ای که منافع افرادش بر ملاحظات ملی و منافع مردم و ملاحظات دولت بچربد، به درد نمی‌خورد.»
متکی زمستان سال پیش سفیر ایران در ایتالیا را فراخواند، اما او که گفته می‌شود از حمایت رئیس جمهور و نزدیکانش برخوردار است از بازگشت به تهران خودداری کرد. این ماجرا که به گزارش برخی منابع خبری، متکی را تا مرز استعفا نیز پیش برد، آخر مرداد ماه به نفع وزیر امور خارجه فیصله یافت. ظهره‌وند بیست و هشتم خرداد به سایت تانباک گفته است: «من سفیر رییس‌جمهور بودم و درخواست بازگشت به تهران را به شخص دکتر احمدی‌نژاد تقدیم کردم.»
تحرک کم‌سابقه‌ی متکی در ارتباط با پرونده‌ی هسته‌ای می‌تواند نشانگر تغییری در سیاست‌های هسته‌ای باشد که از شعارهای رئیس جمهور به کانون‌های اصلی تصمیم‌گیری منتقل شده است. محمود احمدی‌نژاد پانزدهم اسفند ماه، پس از صدور سومین قطعنامه‌ی تحریمی شورای امنیت علیه جمهوری اسلامی اعلام کرد: «از این پس مذاکرات ما درباره مسائل هسته‌یی تنها در آژانس صورت می‌گیرد و ما با هیچ کسی درباره مسائل هسته‌یی گفت‌وگو نمی‌کنیم.»
شاید به دلیل چنین اظهاراتی، پس از سفر اواخر خرداد خاویر سولانا به تهران، اعلام آمادگی برای انجام مذاکرات با کشورهای ۱+۵ بیشتر از زبان دیگران شنیده می‌شود. متکی، یکی از نخستین مسئولان ارشد حکومت بود که از قصد ایران برای بررسی دقیق و جدی بسته‌ی پیشنهادی ۱+۵ سخن گفت.
تماس تلفنی سعیدی و سخنان "جالب"
روز پنچشنبه، ۱۳ تیر، سعید جلیلی در تماسی تلفنی با کومورا، وزیر امور خارجه ژاپن گفت: «جمهوری اسلامی ایران با نگاه مثبت بسته پیشنهادی جامعی را که حاوی تمامی ظرفیت‌های اقتصادی، انرژی و امنیتی است برای ایجاد صلح و ثبات در منطقه و جهان و همکاری سازنده با کشورهای موثر در جهان ارایه کرده است.»
به گزارش خبرگزاری فارس، سعیدی تاکید کرده است که «جمهوری اسلامی ایران معتقد است با تاکید بر مشترکات دو بسته می‌توان در یک فضای مناسب سیاسی دور جدیدی از همکاری‌های سازنده را با ابتکار و خلاقیت آغاز کرد.»
در دو روز گذشته در راهروهای مجلس سخنان متفاوتی در مورد آغاز دور جدید مذاکرات و حتا احتمال پذیرش تعلیق موقت غنی‌سازی اورانیوم به گوش می‌رسد. آمادگی جمهوری اسلامی برای انجام مذاکرات می‌تواند امیدواری به انعطاف تهران را افزایش دهد. مهمترین نشانه‌ی این آمادگی از سوی مشاور آیت‌الله خامنه‌ای در امور بین‌المللی مطرح شد که باید به نوعی اعلام موضع بالاترین مقام حکومت تلقی شود. علی اکبر ولایتی در گفت‌وگویی با روزنامه‌ی جمهوری اسلامی تاکید می‌کند، از آنجا که رد مذاکرات سبب خوشحالی آمریکا خواهد شد، پذیرش آن به مصلحت است.
شب گذشته (۱۲ تیرماه) سخنگوی خاویر سولانا حمایت یکی از شخصیت‌های نزدیک به رهبری جمهوری اسلامی از مذاکرات را "جالب" توصیف کرد. ظاهرا رئیس سازمان انرزی اتمی، غلامرضا آقازاده روز دوشنبه، یازدهم تیر، در دیدار با اعضای کمیسیون انرزی مجلس، ضمن تاکید بر قصد ایران برای انجام مذاکرات، زمان آغاز گفت‌وگوها را هفته‌ی آینده اعلام کرده است.
علی اکبر ولایتی علاوه بر اظهارنظرهای مثبتی در مورد مفید بودن مذاکرات، روز دوشنبه نیز در مقاله‌ای که همزمان در سه روزنامه‌ی اروپایی منتشر شد به تشریح نقش آیت‌الله خامنه‌ای در تصمیم‌گیری‌های کلان جمهوری اسلامی پرداخت. ولایتی با تاکید بر این که در مسائل راهبردی تصمیم‌گیرنده‌ی نهایی آیت‌الله خامنه‌ای است می‌نویسد، در تمام ۱۹ سال گذشته «گفت‌وگو با حفظ احترام به حقوق طرف مقابل و بر اساس حسن نیت» رویه‌ی مذاکراتی او با سران و رهبران دیگر کشورها بوده است.
ناظران معتقدند، انتشار این مقاله در اروپا و تاکید بر قدرتمندی و اهل گفت‌وگو بودن رهبر جمهوری اسلامی در این شرایط اتفاقی نیست، و مخاطب آن کشورهای غربی می‌باشند.