وضعیت اقتصادی ایران وخیمتر می‌شود
۱۳۸۸ تیر ۳۰, سه‌شنبه
هفته‌ی گذشته خبرگزاری آسوشیتدپرس در گزارشی در مورد وضعیت اقتصادی ایران از قول ساموئل سیچوک، کارشناس انرژی در لندن، نوشت که با نظر به مشکلات موجود این پرسش مطرح است که احمدینژاد چگونه خواهد توانست پس از سرکوب اعتراض‌ها به وضعیت اقتصادی کشور سروسامان دهد. این تحلیل‌گر، می‌گوید که رئیس جمهور باید دست کم تا پایان سال حواس خود را بر روی تنش‌های سیاسی داخلی متمرکز کند و این در حالی است که اقتصاد ایران دیگر تحمل آن را ندارد که وضعیت نابسامان کنونی را ادامه دهد.
این پرسش هم ولی مطرح است که آیا بحران سیاسی فروکش خواهد کرد؟
تورم و بیکاری
آسوشیتدپرس در گزارش خود به این نکته اشاره می‌کند که احمدینژاد درآمد سرشار نفتی سال ۲۰۰۸ را به گونه‌ای خرج کرد که بتواند رأی جمع کند. شیوه‌ای که او برای خرج کردن درآمد نفتی پیش گرفت، باعث شد که تورم فزونی گیرد. در این گزارش آمده است که تورم ۲۵ درصدی و نرخ بیکاری ۲۰ درصدی بویژه بر توده‌ی جوان زیر ۳۰ سال، که اکثریت اهالی را تشکیل می‌دهد، فشار می‌آورد.
در رسانه‌های داخلی نیز با وجود سانسور شدید، گوشه‌هایی از وضعیت وخامت‌بار اقتصادی منعکس می‌شود. خبرگزاری "ایلنا" به نقل از فاروق کیخسروی بابامیری، رئیس کمیسیون تجارت اتاق ایران، نوشته است که «نرخ تورم کشور در طی دوره ۴ ساله وضعیت نگران‌کننده‌ای را نشان می‌دهد و در میان کشورهای منطقه بدترین وضع را دارد».
برای رفع مشکل بیکاری بایستی سرمایه‌گذاری صورت گیرد، اما اکنون بخش خصوصی به دلیل تیره بودن چشم‌انداز آینده، تمایلی به این کار ندارد. خود دولت نیز ناتوان از سرمایه‌گذاری برای حل مشکل بیکاری است.
"ایلنا" به نقل از ابراهیم جمیلی، عضو هیئت رئیسه‌ی اتاق ایران و رئیس اتاق زنجان نوشته است: «یکی از مشکلاتی که واحدهای تولیدی را آزار می‌دهد، کمبود نقدینگی است، اما بانک‌ها اقدامات لازم برای جبران و برطرف کردن این معضل را به طور جدی انجام نمی‌دهند و در نتیجه زیان‌های هنگفتی به واحدهای تولیدی وارد آمده و باعث شده تا نیاز شدیدی به کمک دولت و تأمین نقدینگی داشته باشد.»
نقدینگی و نفت
منبع نقدینگی در ایران اساسا نفت است. فاروق کیخسروی بابامیری، رئیس کمیسیون تجارت اتاق ایران، گفته است: « تراز بازرگانی خارجی کشور در بين سال‌های ۸۲ تا ۸۷ روند صعودی را نشان می‌دهد و از ۳۴ هزار ميليارد ريال به ۱۲۰ هزار ميليارد ريال رسيده است. اما اين تراز تجاری با احتساب صادرات نفت مثبت است.» ایلنا نوشته است که «کيخسروی معتقد است که اگر نفت را از تراز بازرگانی خارجی کنار بگذاريم آمارها ابعاد نگران‌کننده‌ای را نشان می‌دهد».
اما دولت دیگر نمی‌تواند به درآمد نفت به عنوان یک منبع لایزال تولید نقدینگی نگاه کند. بازار نفت تثبیت شده است و با وجود غلبه‌ی خوش‌بینی بر آن به دلیل افزایش تقاضا بعید به نظر می‌رسد که با پدیده‌ی رشد سرسام‌آور قیمت به روال سال ۲۰۰۸ مواجه شود.
عامل دیگری که بر روی درآمدهای نفتی ایران تأثیر منفی می‌گذارد، کاهش میزان استخراج نفت، به دلیل مشکلات سخت‌افزاری ایران در این زمینه است. آسوشیتدپرس در این مورد می‌نویسد: «ایران بایستی میلیاردها خرج واردات بنزین کند، در حالی که میزان استخراج نفت هر ساله کاهش می‌یابد، با وجود اینکه ایران از نظر منابع نفتی در زیر زمین خود مقام سوم را در جهان دارد. در مورد گاز نیز چنین است که فقط روسیه از نظر حجم منابعش از ایران برتر است. ایران برای اینکه منابع خود را به کالا تبدیل کند، به فناوری‌های استخراج و پالایشگاه نیاز دارد . این، پاشنه‌ی آشیل ایران است. تحریم‌های بین‌المللی مشکلات در این زمینه را تشدید می‌کنند و انتخابات بحران‌انگیز ریاست جمهوری وضع را بدتر کرده است.»
مشکل استخراج
بنابر آماری که در گزارش آسوشیتدپرس آمده است، ایران هر ساله ۴ تا ۸ درصد ظرفیت استخراج خود را از دست می‌دهد، چیزی که هر روز برابر با ۲۰۰ هزار تا ۳۰۰ هزار بشکه می‌شود.
بنابر برآورد این گزارش، دولت احمدینژاد، حتا اگر با بحران سیاسی کنونی مواجه نبود، نمی‌توانست با کمک روس‌ها و چینی‌ها مشکل استخراج را حل کند. گزارش در این رابطه، پروژه‌ی پارس جنوبی را مثال می‌زند: «بنابر نظر کارشناسان ۷۰ درصد تکنیکی که در پارس جنوبی، از جمله برای تأسیسات برنامه‌‌ریزی شده‌ی گاز مایع لازم است، در دست شرکت‌های آمریکایی است که ایران نمی‌تواند از آنها چیزی بگیرد. در مورد پالایشگاه‌ها نیز چنین است.»
RN/KG