مناقشه قره باغ؛ امید به توافق در پایان اولین دور مذاکرات
۱۴۰۲ شهریور ۳۰, پنجشنبه
الهام علی‌اف، رئیس جمهور آذربایجان روز پنجشنبه ۳۰ شهریور (۲۱ سپتامبر) اعلام کرد که هیئتی از ارامنه قرهباغ برای مذاکره با دولت آذربایجان وارد شهر یولاخ در مرکز آذربایجان شد.
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
اولین نشست طرفین پس از ساعاتی و بی‌آنکه نتیجه‌ای گزارش شود، پایان یافت. نشست یولاخ در شرایطی برگزار شده است که برخی خبرگزاری‌ها از وقوع تیراندازی در خان‌کندی (آرتساخ) مرکز منطقه قرهباغ هم خبر داده‌اند.
بیشتر بخوانید: آذربایجان و ارمنی‌های قرهباغ بر سر آتش‌بس توافق کردند
سفر هیئت ارامنه قرهباغ برای نخستین‌بار در سه دهه از تاریخ پرمناقشه قرهباغ انجام می‌گیرد. آذربایجان روز چهارشنبه ۲۹ شهریور از توقف عملیات نظامی خود در قرهباغ خبر داده بود. این عملیات یک روز پیش‌تر آغاز شده بود.
همزمان با برگزاری مذاکرات در یولاخ مسئولان ارمنی در منطقه قرهباغ ارتش آذربایجان را به نقض آتش‌بس متهم کردند. منابع خبری غیرمحلی نیز حملات دوباره به قره باغ را تایید کرده‌اند. وزارت دفاع آذربایجان اما حملات را تکذیب کرده است.
علی‌اف: ما با ارامنه دشمنی نداریم
الهام علی‌اف پس از امضای توافقنامه آتش‌بس میان ارامنه و آذربایجان در یک سخنرانی اعلام کرد که ماموریت و تمام وظایف در قرهباغ فقط در یک روز انجام شده و آذربایجان حاکمیت خود را بازیافت.
رئیس جمهور آذربایجان افزود: «مردم ارمنی در قرهباغ اکنون می‌توانند نفس راحتی بکشند. آنها شهروندان ما هستند. ما با مردم ارمنی دشمنی نداریم.»
رئیس جمهوری آذربایجان ضمن تقدیر از ارمنستان و مواضع پاشینیان افزود، ارمنستان دیروز و امروز شایستگی سیاسی غیرمنتظره‌ای از خود نشان داد.
آذربایجان: مذاکره با نمایندگان قرهباغ "سازنده و مثبت" بود
دولت آذربایجان روز پنجشنبه ۲۲ شهریور در بیانیه‌ای اعلام کرد که دیدار با ارامنه در شهر یولاخ "سازنده و در فضایی مثبت" برگزار شده است. در بیانیه همچنین اشاره شده است که در مورد ادغام مجدد جمعیت ارمنی قرهباغ براساس قانون اساسی و قوانین جمهوری آذربایجان، مسائل مربوط به بازسازی و سازماندهی فعالیت‌های زیرساختی بحث و تبادل‌نظر شده است.
در این بیانیه گفته می‌شود که جمهوری آذربایجان طرحی را برای ادغام مجدد ارمنی‌های قرهباغ به آنها تحویل داده است.
توافق هیئت‌های مذاکره‌کننده بر سر ادامه گفتگوها
رامین ممدوف، مسئول تماس با ساکنان ارمنی قرهباغ، با سرگئی مارتیروسیان و داوید ملکمیان به عنوان نمایندگان اتباع ارمنی قرهباغ دیدار کرد. ممدوف در جریان مذاکرات، برنامه‌هایی را برای ادغام مجدد قرهباغ به طرف ارمنی ارائه کرد.
هیئت‌ها توافق کردند که در آینده نزدیک جلسه دیگری برگزار کنند. دولت جمهوری آذربایجان همچنین اعلام کرد که درخواست ارمنی‌های قرهباغ برای ارائه کمک‌های بشردوستانه به‌ویژه تامین سوخت و مواد غذایی را پذیرفته است.
خبرگزاری تاس روسیه اما گزارش داده است هزاران ارمنی در حال حاضر منطقه درگیری را ترک می‌کنند. وزارت دفاع روسیه گفت که سربازان روسی مستقر در محل تا کنون حدود پنج هزار ارمنی قرهباغ را از نقاط خطرناک در منطقه تحت محاصره خارج کرده‌اند. ارامنه نگرانند در صورت ماندن در قرهباغ ممکن است هدف خشونت آذربایجان شوند.
تظاهرات ارمنی‌ها علیه روسیه در ایروان
روسیه به طور سنتی قدرت حافظ ارمنستان محسوب می‌شود و سربازان خود را در منطقه قرهباغ مستقر کرده است. روسیه یک نیروی حافظ صلح سه هزار نفری در قرهباغ مستقر کرده است. آتش‌بس فعلی نیز با میانجی‌گری این نیروها صورت گرفت.
اما بسیاری از ارامنه اکنون مسکو را متهم می‌کنند که آنها را به حال خود رها کرده و به نقش خود به عنوان قدرت حفاظتی ارمنستان عمل نمی‌کند. در ایروان پایتخت ارمنستان تجمعات اعتراضی در مقابل سفارت روسیه برگزار شده است.
پاشینیان: در مذاکرات قرهباغ شرکت نکردیم
نیکول پاشینیان، نخست‌وزیر ارمنستان گفت که کشورش در مذاکرات آتش‌بس شرکت نکرده اما تصمیم مقامات قرهباغ کوهستانی را مورد توجه قرار داده است. او تاکید کرد که کشورش نمی‌خواهد به جنگ کشیده شود.
بیشتر بخوانید: بازگشایی کریدور لاچین؛ امیدی برای صلح یا آرامشی پیش از جنگ؟
بسیاری از معترضان ارمنی در شب گذشته در ایروان پایتخت ارمنستان دوباره تظاهرات کردند. آنها خواستار کمک کشورشان به ارامنه قرهباغ شدند. به گزارش خبرگزاری فرانسه، تظاهرکنندگان به سمت پلیس سنگ و بطری پرتاب کردند. نیروهای امنیتی چند تن از معترضان را دستگیر کردند.
اروپا خواهان تامین امنیت ارامنه شد
اتحادیه اروپا و آلمان از آذربایجان خواستند امنیت ارامنه در قرهباغ را تأمین کند.
آنالنا بربوک، وزیر خارجه آلمان در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک گفت آذربایجان و روسیه که به طور سنتی متحد ارمنستان هستند باید "اطمینان حاصل کنند که مردم در خانه‌های خود امن هستند."
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
شارل میشل، رئیس شورای اتحادیه اروپا نیز در یک تماس تلفنی گفت که از علی‌اف خواسته تا "آتش‌بس" و "رفتار شرافتمندانه با ارامنه قره باغ" را تضمین کند و کمک‌های بشردوستانه هرچه سریع‌تر به اهالی قرهباغ برسد.
۲۰۰ کشته و ۴۰۰ زخمی
رسانه‌های روسیه همچنین گزارش دادند در عملیات آذربایجان در قرهباغ ۲۰۰ نفر کشته و بیش از ۴۰۰ نفر زخمی شدند. دویچه وله این آمار را نمی‌تواند به طور مستقل تائید کند.
در برخی گزارش‌ها گفته شده است که چندین سرباز روسی نیز کشته شده‌اند. وزارت دفاع روسیه اعلام کرد این حادثه در حال بازگشت سربازان روس از یک پست دیده‌بانی اتفاق افتاده است. الهام علی‌اف رئیس جمهور آذربایجان در گفت‌وگوی تلفنی با ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه از این بابت معذرت‌خواهی کرده است. به گزارش خبرگزاری تاس، پوتین در این گفت‌وگو خواسته است که حقوق و امنیت مردم قرهباغ تضمین و رعایت شود.
پیامدهای حل مناقشه قرهباغ چه می‌تواند باشد؟
برخی کارشناسان امور قفقاز می‌گویند که مناقشه قرهباغ پیچیده‌تر از آن است که به سادگی راه‌حلی برای برای آن پیدا شود. البته مناقشه ارمنستان و آذربایجان محدود به مشکل قرهباغ نیست و اختلافات بر سر گشایش کریدوری در جنوب ارمنستان که جمهوری آذربایجان را به نخجوان متصل کند هم، پیچیدگی کمتری نسبت به مسئله قرهباغ ندارد، به خصوص که در این ماجرا پای منافع و مصالح کشورهایی مانند ایران و ترکیه و گرجستان هم در میان است.
ادامه ثبات دولت پاشینیان در ارمنستان از جمله به نوع تعامل و یافتن راه‌حل برای این دو مشکل پیوند زده می‌شود، راه حلی که بتواند نیروهای ملی‌گرای ارمنی را ساکت نگه دارد و تظاهراتی که همین روزها هم در ایروان علیه دولت در جریان بود ابعاد گسترده‌تری نگیرد.