علی فکری، رئیس کل سازمان سرمایه‌گذاری و معاون وزیر اقتصاد جمهوری اسلامی، روز سه‌شنبه ۱۷ بهمن‌ماه مدعی شد: «طی حدود دو سال دولت سیزدهم ۱۰ میلیارد و ۶۰۸ میلیون دلار سرمایه‌گذاری خارجی در کشور انجام شده است. به ترتیب روسیه، چین، امارات متحده عربی، ایرانیان مقیم خارج، ترکیه، عراق، هندوستان و عمان بیشترین سرمایه‌گذاری را طی این مدت در ایران انجام داده‌اند و روسیه ۲.۷ میلیارد دلار در دولت سیزدهم در ایران سرمایه‌گذاری کرده است».
این اظهارات و ارقام ادعایی او در حالی است که آقای فکری دوم آذرماه امسال در گفت‌وگو با خبرگزاری تسنیم، نه تنها حجم جذب سرمایههای خارجی در دوران ریاست جمهوری ابراهیم رئیسی را ۹.۲ میلیارد دلار عنوان کرده بود، بلکه در واکنش به سماجت و سوالات مکرر خبرنگار درباره اینکه «واقعا این میزان سرمایه وارد کشور شده؟»، اذعان کرده بود که منظورش از سرمایه خارجی در واقع حجم قراردادهای امضاشده با شرکت‌های خارجی است که به تصویب دولت رسیده است.
فکری در توضیح بیشتر گفت، ۹.۲ میلیارد دلار «در واقع ارزش طرح‌های سرمایه‌گذاری است که طرف‌های خارجی ابراز علاقه‌مندی کرده و بخش‌هایی از سرمایه‌شان را هم وارد ایران کردند، یعنی طرح‌های سرمایه گذاری‌شان را شروع کردند».
او توضیح نداد در کجای دنیا به "ابراز علاقه‌مندی" خارجی‌ها "جذب سرمایه" گفته می‌شود و نهایتا از اعلام رقم دقیق جذب واقعی سرمایه خارجی طفره رفت.
او همچنین روز سه‌شنبه توضیح نداد از آذرماه امسال تاکنون چه اتفاقی افتاده که حجم سرمایههای ادعایی او به یکباره از ۹.۲ میلیارد دلار به رقم کنونی ۱۰.۶ میلیارد دلار اوج گرفته است.
اینترنت بدون سانسور با سایفون دویچه وله
علی فکری در بخشی از اظهارات خود همچنین مدعی شد که سال گذشته ۴.۲ میلیارد دلار جذب سرمایه خارجی در کشور اتفاق افتاده است. آخرین گزارش "کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل" نشان می‌دهد، ایران در این سال تنها ۱.۵ میلیارد دلار جذب سرمایه مستقیم خارجی داشته که تنها ۷۵ میلیون دلار بیشتر از سال قبل از آن است.
جذب ۱.۵ میلیارد دلار سرمایه خارجی در حالی است که آمارهای بانک مرکزی ایران نشان می‌دهد، سال گذشته بیش از ۱۵ میلیارد دلار فرار سرمایه از کشور اتفاق افتاده است.
ماهیت فعالیت روس‌ها در ایران
آنچه فکری "جذب ۲.۷ میلیارد دلار سرمایه روسی" عنوان کرده، در واقع ورود شرکت‌های روسی برای حفاری چاه در هفت میدان نفتی ایران است.
از جمله این پروژه‌ها، میدان نفتی چشمه‌خوش است که شرکت روسی "زد ان واستوک" با آوردن سه سکوی حفاری، عملیات حفر چاه در آن را طی دو سال گذشته آغاز کرده و تولید روزانه نفت این میدان را از ۴۸ هزار بشکه به ۶۲ هزار بشکه رسانده است.
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
این شرکت گمنام روسی که اتفاقا یک شهروند ایرانی از مشاوران سابق چندین شرکت نفتی جمهوری اسلامی، عضو شورای عمومی و کمیته امور مناقصه‌های این شرکت روسی است، دو سال پیش ۵۰۰ میلیون دلار قرارداد حفر چاه نفتی با ایران امضا کرد و عظمت اسماعیل‌اُف، مدیرعامل آن نیز روز سه‌شنبه با حضور آنلاین در کنفرانسی برای خبرنگاران ایرانی، اعلام کرد که این شرکت سه دکل حفاری فعال در پروژه چشمه‌خوش دارد و به‌زودی یک دکل دیگر برای حفاری شش حلقه چاه اضافه خواهد شد.
ایران تاکنون نام شرکت‌های روسی فعال در ایران را اعلام نکرده، اما مقامات دولت ابراهیم رئیسی می‌گویند، این شرکت‌ها در هفت میدان نفتی حضور دارند.
شرکت ملی نفت ایران و شرکت گازپروم روسیه تیرماه سال گذشته تفاهم‌نامه همکاری امضا کردند و برخلاف این شرکت روسی که همان زمان در دو پاراگراف کوتاه این خبر را اعلام کرد، مدیرعامل شرکت ملی نفت این سند را "بزرگترین سند همکاری تاریخ نفت ایران به ارزش ۴۰ میلیارد دلار" عنوان کرد و شرکت ملی نفت ایران نیز یک گزارش طولانی از این تفاهم‌نامه و حوزه‌های مورد نظر در همکاری منتشر کرد.
اظهارات رئیس شرکت ملی نفت ایران در حالی است که در تفاهم‌نامه (برخلاف قرارداد) اصلا ارزش پروژه‌ها مورد بحث قرار نمی‌گیرد و تنها پیش‌زمینه‌ای برای مذاکرات بیشتر طرفین تا رسیدن به مرحله عقد قرارداد است. گازپروم نیز در اعلامیه دو پاراگرافی خود هیچ رقمی عنوان نکرده بود.
بیشتر بخوانید: یک دهه مذاکرات بی‌نتیجه ایران با روسیه در حوزه انرژی
تاکنون این شرکت روسی وارد پروژه‌های ایران نشده و انتظار جمهوری اسلامی برای سرمایه‌گذاری "۴۰ میلیارد دلاری" گازپروم در میادین نفت و گاز کشور در حالی است که این شرکت روسی هفته گذشته اعلام کرد، در سال ۲۰۲۴ میزان سرمایه‌گذاری‌های خود را نسبت به سال پیش از آن ۲۰ درصد کاهش داده و به ۱۷.۵ میلیارد دلار می‌رساند. در میان پروژه‌هایی که این شرکت برای سرمایه‌گذاری در سال جاری معرفی کرده، هیچ نامی از میادین نفت و گاز ایران برده نشده است.
ادعای "۱۰ برابر" شدن سرمایه چینی در ایران
علی فکری در بخش دیگری از ادعای خود گفته است که در طول یک سال گذشته میزان سرمایه‌گذاری چین در ایران ۱۰ برابر رشد داشته و به سه میلیارد دلار رسیده است. چینی‌ها در حوزه لجستیک، بندری، معدنی و انرژی تجدیدپذیر سرمایه‌گذاری کرده‌اند.
ادعای او در حالی است که آمارهای مؤسسه "امریکن انترپرایز" که به صورت تخصصی و به دقت سرمایه‌گذاری چینی‌ها در کشورهای خارجی را رصد می‌کند، نشان می‌دهد، آخرین قرارداد سرمایه‌گذاری عمده چینی‌ها در ایران مربوط به سال ۲۰۱۹ به ارزش یک میلیارد و ۵۴۰ میلیون دلار توسط شرکت دولتی "گروه فناوری عمومی چین" در یک پروژه حمل و نقل بوده است.
دقیقا مشخص نیست عاقبت این قرارداد چه شده است.
بیشتر بخوانید: خروج آخرین شرکت نفتی چینی از ایران
خبرگزاری فارس آبان ماه امسال گزارش داده بود که طبق آمار سازمان سرمایه‌گذاری خارجی، در ۱۸ ماه از عمر دولت سیزدهم، چینی‌ها فقط در ۲۵ پروژه در ایران به ارزش ۱۸۵ میلیون دلار سرمایه‌گذاری کرده‌اند.
البته شهرداری تهران اخیرا اعلام کرد، در قالب برنامه "محله‌‌‌سازی توسط شرکت‌های ساختمانی بخش خصوصی چین در مقیاس بالای ۱۰۰۰ واحد"، ساخت مسکن را در مناطق ۹ تا ۱۶ تهران به شرکت‌های ساختمانی بخش خصوصی چین واگذار کرده است.
آقای فکری دقیقا مشخص نکرد که سه میلیارد دلار رقم ادعایی او درباره ورود سرمایه چینی دقیقا در کدام پروژه‌ها بوده و آیا منظورش از سرمایه‌گذاری باز هم "ابراز علاقه‌مندی" چینی‌ها است یا واقعا شرکت‌های چینی‌طی یک سال گذشته سه میلیارد دلار سرمایه به ایران سرازیر کرده‌اند.
مقامات جمهوری اسلامی طی سال‌های گذشته، خصوصا با تشدید انزوای ناشی از تحریم‌های آمریکا و تنش با غرب و همسایه‌ها، تبلیغات زیادی برای نشان دادن همکاری‌های روزافزون خود با روسیه و چین انجام می‌دهند.
این در حالی است که آمارهای رسمی گمرکی چین نشان می‌دهد، واردات غیرنفتی‌اش از ایران در سال گذشته میلادی با ۲۸ درصد سقوط به زیر ۴.۶ میلیارد دلار سقوط کرده و صادراتش به ایران با رشدی ۹ درصدی به بالای ۱۰ میلیارد دلار رسیده است.
چین همچنین تنها مشتری نفتی ایران بعد از سوریه است، اما بنابر گزارش رویترز، فروش نفت ایران تنها به پالایشگاه‌های کوچک چینی و از طریق واسطه‌های منطقه‌ای یا دلالان مالزی انجام می‌شود و این پالایشگاه‌های چینی موسوم به "تی‌پات"، سال گذشته هر بشکه نفت ایران را ۱۳ دلار زیر قیمت بازار خریداری کرده‌اند.