ظریف به هیئت مذاکره‌کننده ایران در وین پیوست
۱۳۹۴ تیر ۹, سه‌شنبه
محمد جواد ظریف، وزیر خارجه ایران پس از سفری کوتاه به تهران، روز سه‌شنبه (۳۰ ژوئن/ ۹ تیر) بار دیگر عازم وین شد تا در مذاکرات هستهای در راستای نگارش پیش‌نویس برنامه جامع هستهای شرکت کند.
رسانه‌های داخلی گزارش داده‌اند که آقای ظریف قرار است در این روز با جان کری و سرگئی لاوروف، همتایان آمریکایی و روس خود در وین دیدار کند. از ابتدای هفته جاری جان کری و محمد جواد ظریف پنج‌بار با یکدیگر ملاقات و گفتگو کرده‌اند.
بیشتر بخوانید: ظریف: بازگشتم به ایران از قبل برنامه‌ریزی شده بود
علی‌اکبر صالحی، معاون حسن روحانی رئیس‌جمهور ایران و رئیس سازمان انرژی اتمی و همچنین حسین فریدون، برادر و دستیار ویژه حسن روحانی همراه با آقای ظریف به وین سفر کرده‌اند.
علی اکبر صالحی کارشناس مسائل فنی در هیئت مذاکره‌کننده ایران است اما تا کنون به دلیل بیماری نتوانسته بود در آخرین دور از مذاکرات هستهای در وین حاضر شود.
مذاکرات هستهای ایران و کشورهای آمریکا، روسیه، فرانسه، بریتانیا، چین و آلمان موسوم به کشورهای ۵+۱ به حساس‌ترین مرحله خود رسیده است، زیرا طرفین در توافق‌های قبلی خود، روز ۳۰ ژوئن (۹ تیر) را به عنوان مهلت نهایی برای رسیدن به توافق جامع هستهای تعیین کرده بودند.
دست‌اندازهای پیش رو تا حصول توافق نهایی
محتوای مذاکرات و آنچه که پشت درهای بسته میان نمایندگان ایران و شش قدرت جهانی رد و بدل می‌شود، در اختیار خبرگزاری‌ها و خبرنگاران حاضر در محل مذاکرات قرار نمی‌گیرد، اما تا بدین‌جا برخی گزارش‌ها حاکی از فضای مثبت مذاکرات بوده است.
ناظران سفر سرگئی لاوروف به وین را به عنوان نشانه‌ای مثبت در راستای حصول توافق نهایی تعبیر کرده‌اند. با این حال هنوز مشخص نیست که وزرای خارجه بریتانیا، آلمان و چین چه موقع وارد وین خواهند شد.
فدریکا موگرینی، مسئول ارشد سیاست خارجی اتحادیه اروپا، پیش‌تر شامگاه یکشنبه (۲۸ ژوئن/ ۷ تیر) در جمع خبرنگاران اظهار داشته بود: «به نظرم اراده سیاسی (برای رسیدن به توافق) از سوی طرفین وجود دارد و من آن را مشاهده کرده‌ام.»
وی تصریح کرده بود که پیشبرد مذاکرات در سطح وزرای خارجه مفید است اما با این همه هنوز کارهای زیادی وجود دارند که برای رسیدن به توافق بایست انجام شوند.
ایران و کشورهای غربی در ماه آوریل در شهر لوزان سوئیس به توافقی اولیه در مورد برنامه هستهای جمهوری اسلامی دست یافتند، اما برگردان این توافق ۵۵۰ کلمه‌ای به سندی جامع و تخصصی که تمامی موضوعات مورد مناقشه را در برگیرد، به گفته وزیر خارجه آلمان "به نظر آسان می‌آید، اما کار دشواری است."
پیش‌تر عباس عراقچی، مذاکره‌کننده ارشد ایران نیز کار نوشتن متن نهایی توافق‌نامه را "سخت و پیچیده" خوانده و گفته بود این توافق دارای یک متن اصلی و پنج ضمیمه خواهد بود.
بیشتر بخوانید: عراقچی: مبنای مذاکرات اتمی بر بی‌اعتمادی است
کلسی دیون‌پورت، مدیر بخش "سیاست منع گسترش سلاح" در سازمان "ArmsControl Association" مستقر در آمریکا در گفت‌و‌گو با دویچه‌وله اظهار کرده است که به اعتقاد وی غرب و ایران در نهایت به توافق خواهند رسید. به گفته وی بسیاری از تصمیمات دشوار تا بدین‌جا گرفته شده‌اند و هر دو طرف از اراده سیاسی برای نهایی کردن جزئیات باقی‌مانده و حصول توافق در نخستین‌روزهای ماه‌ژوئیه برخوردارند.
حسین موسویان مذاکره‌کننده ارشد هستهای پیشین ایران و سفیر سابق این کشور در آلمان به دویچه‌وله گفته است که این بار شانس برای رسیدن به توافق نهایی بالاست. به اعتقاد وی دیپلماسی تنها گزینه انتخاب برای دو طرف است.
آقای موسویان اضافه کرده است: «با وجود این شاید نیاز باشد تا آنها مذاکرات را برای چند روز تمدید کنند، هر چند مهلت نهایی واقعی همانطور که جو بایدن، معاون رئیس‌جمهور آمریکا اظهار داشته، ۹ ژوئیه (۱۸ تیر) است.»
نظرات مختلف کارشناسان در مورد احتمال رسیدن به توافق در چارچوب زمانی تعیین شده یا احتمال تمدید مذاکرات، در حالی است که کاخ سفید روز دوشنبه (۲۹ ژوئن) رسما اعلام کرد که مذاکرات هستهای با جمهوری اسلامی به بعد از روز سه‌شنبه کشیده خواهد شد.
لوران فابیوس، وزیر خارجه فرانسه نیز همزمان با اعلان کاخ سفید در جمع‌خبرنگاران در نیویورک از سفرش به وین در هفته جاری خبر داده و گفته بود: «ما توافق کردیم تا ضرب‌الاجل جدیدی برای مذاکرات تعیین نکنیم.»
آقای فابیوس که برای شرکت در یک نشست سازمان ملل به آمریکا سفر کرده بود، خاطر نشان ساخت، طرفین در مذاکرات هستهای دستاوردهایی داشته‌اند اما هنوز مواردی برای حل و فصل وجود دارند و این دستاوردها به معنای پایان روند مذاکرات نیست.
وی در توضیح بیشتر جو حاکم بر مذاکرات در این مرحله گفت: «در مجموع ایرانی‌ها به طور مشخص پرسش‌هایی را در مورد جزئیات لغو تحریم‌ها مطرح می‌کنند، اینکه چطور کار می‌کند و به چه معناست... و ما هم در طرف ۱+۵ سئوالات دقیقی از آنها داریم.»
ایران چه می‌گوید؟
اما در سویه دیگر مذاکرات یعنی ایران واکنش‌های متفاوتی نسبت به احتمال تمدید مذاکرات و حصول توافق نهایی مطرح شده است. محمد باقر نوبخت، سخنگوی دولت، روز سه‌شنبه همزمان با سفر مقامات ارشد ایران به وین در یک نشست خبری گفت: «ما به دنبال توافق خوب هستیم اما اینکه بخواهیم یک دوره بلند دیگر مذاکرات را تمدید کنیم در سیاست جمهوری اسلامی ایران نیست.»
وی با تأکید بر اینکه مواضع ایران در زمینه هستهای "روشن" بوده، خاطرنشان ساخت که مجوزهایی که فراتر از پروتکل الحاقی هستند "مورد نظر طرف مقابل است و مورد قبول ما نیست."
بیشتر بخوانید: پروتکل الحاقی؛ بایدها و نبایدها، موافقان و مخالفان
سخنگوی دولت همچنین سفر کوتاه محمدجواد ظریف به ایران در روز دوشنبه را "عادی و برنامه‌ریزی شده" خوانده و گفت: «سایر وزرا هم می‌روند و برمی‌گردند، ممکن است وی در این سفر گزارشی ارائه داده باشد و یا رایزنی مشترک داشته است، اما این یک امر عادی است.»
اما در این میان روزنامه کیهان سرمقاله روز سه‌شنبه خود را به مذاکرات هستهای اختصاص داده و نسبت به عدم حصول توافق اعلام آماده باش کرده است.
حسین شریعتمداری، سردبیر و نماینده ولی‌فقیه در روزنامه کیهان، در این مقاله که با سر تیتر "دو سوی این نقشه راه" به روی دکه روزنامه‌فروشی‌ها رفته است، می‌نویسد: «برخلاف تصور برخی از دوستان که روزهای پيش‌روی را مرحله پايان مذاکرات تلقی می‌کنند و احتمال دستيابی به يک توافق را دور از انتظار نمی‌بينند، با قاطعيت و به يقين می‌توان گفت که هيچ توافقی در پيش نخواهد بود و باز هم مانند ۱۲ سال گذشته، مذاکرات در مرحله پايانی خود با شکست روبرو می‌شود.»
وی عدم شکست در مذاکرات را تنها مشروط به دو حالت دانسته است: اول اینکه ایران از حفظ صنعت هستهای خود دست بکشد یا اینکه کشورهای غربی برخورداری ایران از صنعت هستهای را بپذیرند. به عقیده حسین شریعتمداری تنها با رخ دادن یکی از این دو حالت است که می‌توان عدم ناکامی در مذاکرات را متصور شد.
وی پیش از این نیز توافق هستهای را امری "محال" خوانده بود.
شریعتمداری در سرمقاله روز سه‌شنبه خود از خطوط قرمز هستهای یاد کرده که آیت‌الله خامنه‌ای در تازه‌ترین سخنرانی خود بر زبان راند. رهبر جمهوری اسلامی همزمان با دور جدید مذاکرات میان ایران و ۱+۵ فهرستی را از "خطوط قرمز نظام" معرفی کرد که عدم پذیرش محدودیت بلند مدت فعالیت هستهای، رکن اصلی آن را تشکیل می‌داد.
بیشتر بخوانید: خامنه‌ای: محدودیت بلندمدت فعالیت هستهای را قبول نداریم
سردبیر کیهان توافق‌های ژنو و لوزان را "عبور از خط قرمز هستهای کشور" توصیف کرده و مدعی شده است که این توافق‌ها "به حریف امید داده بود که می‌تواند توافق مورد نظر خود را به ایران تحمیل کند."
شریعتمداری خطوط قرمز تعیین شده از سوی آیت‌الله خامنه‌ای را "غیرقابل تخفیف و عقب‌نشینی" دانسته و نوشته است که معیار برای ارزیابی یک توافق خوب و تشخیص آن از یک توافق بد، همان خطوط قرمز مورد نظر رهبر جمهوری اسلامی هستند.