سرمایه خارجی، سرچشمه درگیری در ایران
۱۳۹۴ اسفند ۲۶, چهارشنبه
پرسه‌ای در محله‌های مختلف تهران با توقف‌های کوتاه برای گپ زدن با مردم در خیابان‌ها این موضوع را روشن می‌کند که نگرانی همه تنها یک چیز است: اقتصاد.
علت هم مشخص است: مردم رکود اقتصادی را در زندگی روزمره حس می‌کنند. رشد اقتصادی همچنان بسیار ناچیز است و بیکاری ۱۰ درصدی در همان سطح باقی مانده و حتی کاهش تورم هم نتوانسته از این میزان بکاهد.
سرمایه خارجی: کمک به اقتصاد یا از دست رفتن استقلال
چه عاملی خواهد توانست اقتصاد ایران را رونق دهد و اشتغال‌زایی کند؟ اگر این پرسش را با حسن روحانی رئیس‌جمهور ایران مطرح کنید، پاسخ او سرمایه خارجی خواهد بود.
بیشتر بخوانید: ظرفیت‌ها و محدودیت‌های اقتصاد ایران برای شرکت‌های آلمانی
سیدزاده، مردی که برای شرکت در مراسم نماز جمعه آمده، از سیاست‌های اقتصادی روحانی حمایت می‌کند. او در توضیح دیدگاه خود گفت: «اگر سرمایه خارجی به پیشرفت اقتصادمان کمک کند و امکان افزایش صادرات را در آینده فراهم سازد به نظر من کار مثبتی است.»
• به کانال تلگرام دویچه وله فارسی بپیوندید!
ولی بسیاری دیگر در این محل از منتقدان سرسخت روحانی هستند. احمد نصیرنسب که صاحب مغازه کوچکی در تهران است معتقد است روحانی در سه سال گذشته هیچ کار مفیدی انجام نداده و "میزان تورم و بیکاری همچنان بالاست."
نصیرنسب نگران است که سرمایه‌گذاری شرکت‌های خارجی در ایران، کشور را به دورانی همچون پیش از انقلاب ۵۷، زمانی که بریتانیا و آمریکا بر اقتصاد ایران تسلط داشتند، بازگرداند.
او در ادامه می‌گوید: «پیش از انقلاب ایران کاملا به غرب و کشورهای خارجی وابسته بود. آن‌ها برای ما تصمیم می‌گرفتند. اما امروز ما مستقل هستیم.»
صنعت در انتظار بهره‌وری از سرمایه‌های بین‌المللی
سال‌ها دست و پنجه نرم کردن با تحریم‌های اقتصادی غرب از یک سو و مدیریت بد دولت از سوی دیگر، ایران را با بحران اقتصادی جدی روبرو کرده است. حسن روحانی از زمان شروع کار به عنوان رئیس‌جمهور، تلاش خود را بر تغییر سیاست خارجی کشور از سمت و سویی که احمدی‌نژاد در پیش گرفته بود، متمرکز کرده است.
بیشتر بخوانید: واردات ۷۰۰ خودرو پورشه به اسم یک زن روستایی
روحانی خدمات بیمه درمانی برای افراد بی‌بضاعت را به برنامه بیمه کشور افزود. او همچنین امیدوار است که در جذب حداقل ۹۰ میلیارد دلار سرمایه خارجی تنها در سال جاری موفق شود.
تا به حال مقامات کشورهای چین، فرانسه، ایتالیا و آلمان از ایران بازدید کرده‌اند. اولویت ایران رونق دادن صنعت نفت، هواپیمایی و اتومبیل‌سازی است.
در میانه ماه مارس لوفت‌هانزا، شرکت هواپیمایی آلمان، تفاهم‌نامه‌ای با ایران به امضا رساند که بر اساس آن این شرکت موظف به ارائه سرویس‌های تدارکاتی و نگهداری به خط‌هوایی ایران شد.
اما بر سر اجازه ورود سرمایه خارجی و چگونگی آن همچنان بحث میان مقامات ایرانی ادامه دارد.
مخالفت اصولگرایان
محمد پیرعلی، سردبیر روزنامه محافظکار "سیاست روز" می‌گوید: «اصولگرایان به اقتصاد مقاومتی معتقد هستند و می‌خواهند ایران با تکیه بر ظرفیت‌های داخلی خودکفا باقی بماند.»
هواداران "اقتصاد مقاومتی" پیوسته از تمایل غرب به یافتن بهانه‌ای برای آغاز تحریم‌های جدید علیه ایران دم می‌زنند. آن‌ها معتقدند که ایران باید با علم به این موضوع و با تکیه به منابع این کشور خود را برای رسیدن به چنین روزی آماده سازد. اصولگرایان همچنین معتقدند که سرمایه‌گذاری خارجی به معنای ترویج "فرهنگ فاسد غرب" در ایران است.
سعید لیلاز، اقتصاددان هوادار حسن روحانی و از چهره‌های جنبش اصلاح‌طلبی و مدافع آزادسازی اقتصادی، این دلایل را "خنده‌دار" می‌خواند و می‌گوید: «آن‌ها انتخاب دیگری ندارند. در غیر این صورت اقتصاد ایران از پای در خواهد آمد.»
فروش شرکت‌های خارجی
تا امروز شرکت هواپیمایی "ایران‌ایر" با خرید ۱۰۰ فروند هواپیما از شرکت ایرباس موافقت کرده است. شرکت ایتالیایی تولیدکننده استیل در حال طراحی یک سرمایه‌گذاری مشترک به ارزش ۲ میلیارد دلار با ایران است.
گروه پژو- سیتروئن از کشور فرانسه از امضای قرارداد همکاری به ارزش ۴۳۹ میلیون دلار با بزرگترین کارخانه اتومبیل‌سازی ایران خبر داده است. شرکت انرژی توتال فرانسوی هم با هدف رساندن استخراج نفت ایران به ۲۰۰ هزار بشکه در روز، مشغول برنامه‌ریزی است.
بیشتر بخوانید: هشدار مؤسسه آلمانی نسبت به سرمایه‌گذاری در ایران
اما بحث درباره شرایط این قراردادها در ایران همچنان بسیار پرتنش است. اواخر سال گذشته میلادی صدها دانشجوی هوادار اصولگرایان در اعتراض به شرایط سرمایه‌گذاری شرکت‌های خارجی در ایران به خیابان‌ها رفتند و خواهان سخت‌گیری بیشتر در این زمینه شدند.
پیشنهاد دولت روحانی امضای قراردادهای ۲۰ تا ۲۵ ساله است که عملا دسترسی نامحدود شرکت‌های خارجی به نفت ایران را تضمین می‌کند. لیلاز معتقد است که دولت ایران راه دیگری ندارد.
بر اساس پیش‌بینی دولت ایران، تنها افزایش صادرات نفت به دو و نیم ملیون بشکه در روز، رشد سالیانه ۵ تا ۶ درصدی اقتصاد ایران را ممکن می‌سازد.
سعید لیلاز همکاری شرکت‌های خارجی در بخش مالی و تکنولوژیک را شرط رسیدن به این هدف می‌داند. او با اشاره به اهمیت جذب شمار بیشتری از سرمایه‌گذاران خارجی افزود: «ایران تمام تلاش خود را برای عقد بهترین قراردادها خواهد کرد و امید دارد که در آینده بتواند با شرایط بهتری وارد این معاملات شود. ما ۱۶ سال پیش هم همین تجربه را داشتیم. قرارداد اول را که امضا کردیم، قرارداد دوم بهتر از قرارداد اول و قرارداد سوم بهتر از قراداد دوم بود. ما نمی‌توانیم از آغاز انتظار بهترین شرایط را داشته باشیم.»
سرمایه‌گذاری در بخش خصوصی
انتقاد فعالان امور بازرگانی در ایران به سیاست‌های اقتصادی دولت روحانی تنها به این بخش محدود نمی‌شود: آن‌ها خواستار اختصاص بخشی از این سرمایه‌ها برای حمایت از بخش خصوصی‌اند.
پدرام سلطانی، معاون اتاق بازرگانی ایران قصد دارد سهم بخش خصوصی در اقتصاد کشور را افزایش دهد. او با اشاره به این که تا کنون بیشتر سرمایه خارجی وارد‌شده به کشور برای حمایت از بخش‌های دولتی مانند نفت، اتومبیل‌سازی، استیل و صنایع مشابه هزینه شده است، می‌گوید: «این بزرگترین نگرانی و موضوع فعلی مذاکرات ما با دولت است.»
با وجود اشتیاق بسیاری از کشورهای اروپایی برای سرمایه‌گذاری در ایران به نظر می‌رسد که حسن روحانی و دولت او برای به انجام رساندن این قراردادها هنوز موانع زیادی بر سر راه دارند. روحانی از یک سو زیر فشار طرفداران محدودسازی سرمایه‌گذاری خارجی در ایران و از سوی دیگر زیر فشار گروهی است که قصد هدایت این سرمایه‌ها به بخش خصوصی را دارند.
در این میان مردم ایران همچنان در انتظار بهبود بازار کار و شرایط زندگی پس از ورود سرمایه‌های خارجی به ایران نشسته‌اند.