راه پر پیچ و خم استقلال "جمهوری کوزوو"
۱۳۹۱ شهریور ۲۰, دوشنبه
در طول چهار سال گذشته نیمی از کشورهای جهان موجودیت جمهوری کوزوو را به عنوان کشوری مستقل به رسمیت شناخته‌اند. گرچه کشورهای قدرتمندی چون آمریکا، بریتانیا و آلمان از همان ابتدا کوزوو را به رسمیت شناخته‌اند و مراسم رسمی استقلال کوزوو برگزار شد هنوز همه‌ی موانع برای مشارکت کامل و مستقل این کشور در نهادهای بین‌المللی برطرف نشده است.
تاریخ پر فراز و نشیب
نمایندگان سازمان ملل روز دوشنبه (۲۰ شهریور/ ۱۰ سپتامبر) در پریشتینا، پایتخت کشور نوپای بالکان گردآمدند تا با پایان دوران چهارساله‌ی ماموریت خود اداره‌ی کامل جمهوری کوزوو را به مسئولان محلی واگذار کنند.
کوزوو قرن‌ها پیش بخشی از آلبانی بوده و در طول تاریخ پر فراز و نشیب این منطقه بارها میان قدرت‌های بزرگ دست به دست شده است. پس از جنگ دوم جهانی و با تشکیل جمهوری فدرال یوگسلاوی، کوزوو به عنوان استان خودمختاری از جمهوری سوسیالیستی صربستان شناخته شد.
درگیری میان اکثریت آلبانیایی‌تبار کوزوو با دولت مرکزی برای کسب اختیارات بیشتر و در نهایت استقلال، از زمان تشکیل یوگسلاوی آغاز شد و با فروپاشی این فدراسیون نیز خاتمه نیافت.
خونین‌ترین درگیری‌های نیمه دوم قرن بیستم
بخش شمالی ایالت کزووو محل سکونت اقلیت کوچک صرب در این منطقه است. در دهه‌ی هشتاد قرن بیستم میلادی ناسیونالیست‌های صرب به رهبری اسلوبودان میلوسویچ وارد درگیری‌های خونینی با اکثریت آلبانیایی شدند و با تغییراتی در قانون اساسی حقوق این ایالت خودمختار را به شدت محدود کردند.
برگزاری یک همه‌پرسی از سوی مخالفان حکومت مرکزی در سال ۱۹۹۱ و اعلام استقلال کوزوو سرآغاز خشونت‌آمیز‌ترین درگیری‌های قومی در اروپای پس از جنگ دوم شد. در واپسین سال‌های دهه‌ی نود نیروهای میلوسویچ حمله‌ی سراسری و سختی را علیه شورشیان و شبه‌نظامیان کوزوو آغاز کردند که در سال ۱۹۹۹ با دخالت نیروهای ناتو به پایان رسید.
میلسویچ به جنایت جنگی و نسل کشی در کوزوو متهم شد و برای محاکمه در اختیار دادگاه لاهه قرار گرفت. او که مسئول قتل، شکنجه، آزار و آوارگی ۸۰۰ هزار آلبانیایی‌تبار شناخته می‌شود پیش از پایان محاکمه در سال ۲۰۰۶ درگذشت.
استقبال آلمان از استقلال رسمی کوسوو
با عقب‌نشینی نیروهای صرب از کوزوو در تابستان ۱۹۹۹ شورای امنیت سازمان ملل با تصویب قطعنامه‌ای رای به تشکیل شورای موقت منطقه‌ی خودمختار کوزوو داد تا تخت نظارت این سازمان امور این ایالت را اداره کند. در سال‌های بعد مجمع ملی کوزوو به عنوان مجلس قانونگذاری در این ایالت تشکیل شد.
دولتی که با در دست داشتن اکثریت کرسی‌های مجمع ملی به قدرت رسید سرانجام در سال ۲۰۰۸ میلادی، با تدوین و تصویب قانون اساسی جدید، پس از نزدیک به دو دهه بار دیگر کوزوو را کشوری مستقل اعلام کرد.
اعلام استقلال کوزوو برخلاف سال ۱۹۹۱، در سال ۲۰۰۸ با حمایت کشورهای مهم و بانفوذ غرب روبرو شد. وزیر خارجه آلمان گیدو وستروله روز دوشنبه گفت، پایان ماموریت نظارت بر استقلال کوزوو گام مهمی برای این کشور و برای جامعه‌ی جهانی محسوب می‌شود.
اختلاف مرزی با صربستان
پایان ماموریت ناظران سازمان ملل به معنای خروج تمام نیروهای خارجی از کوزوو نیست. ماموریت نمایندگانی از اتحادیه اروپا که در پریشتینا مستقر هستند تا سال ۲۰۱۴ تمدید شده است. این گروه قرار است به ساماندهی زیرساخت‌ها و نهادهای لازم برای استقرار یک حکومت دموکراتیک در کوزوو یاری رسانند.
همچنین قرار است نیروهای بین‌المللی حافظ امنیت به حضور خود در این منطقه ادامه دهند. هنوز میان کوزوو و صربستان بر سر اداره منطقه‌ی صرب‌نشین در شمال این کشور اختلاف‌های شدیدی وجود دارد. این بخش که حدود ۳۵ هزار نفر جمعیت دارد گرچه به منطقه کوزوو تعلق دارد از سلطه‌ی حکومت مرکزی خارج است.
اتحادیه اروپا شرط پذیرش صربستان در این اتحادیه را حل مناقشه‌ها با کوزوو تعیین کرده است. در ماه‌های گذشته گفتگوهایی نیز میان دو طرف انجام شده اما بخشی از دولتمردان کوزوو معتقدند شماری از سیاستمداران صرب از همکاران دولت میلسویچ هستند و در جنایت‌های او سهم دارند.
مخالفت آمریکا و اروپا با تغییر مرزها
کوزوو هنوز رسما به عضویت سازمان ملل پذیرفته نشده است. یکی از مهمترین پیش‌شرط‌های این کار به رسمیت شناختن استقلال کوزوو از سوی صربستان خواهد بود. برخی از دولتمردان صرب می‌گویند در ازای ملحق شدن بخش شمالی کوزوو به صربستان استقلال کوزوو را به رسمیت می‌شناسند.
سیاستمداران آلبانیایی نیز آمادگی خود را برای مبادله‌ی بخش شمالی با منطقه‌ای در جنوب صربستان که ۱۰۰ هزار آلبانیایی‌تبار در آن سکونت دارند اعلام کرده‌اند. اتحادیه اروپا و آمریکا با هرگونه تغییری در مرزها که مبنای آن تعلق‌های قومی باشد به شدت مخالفت می‌کنند و نگرانند این عمل سرآغاز درگیری‌های مشابه در دیگر مناطق شود.
به این ترتیب کوزوو پس از دوبار اعلام استقلال در دو دهه‌ی گذشته و به رسمیت شناخته شدن از سوی نیمی از کشورهای عضو سازمان ملل همچنان راهی دشوار برای پیوستن کامل به جامعه‌ی بین‌المللی در پیش دارند.