خوب و بد پیامدهای احتمالی اجرای توافق هسته‌ای
۱۳۹۴ شهریور ۱۲, پنجشنبه
رسانه‌های مختلف جهان این روزها ارزیابی‌ها و حدس و گمان‌های متفاوتی درباره پیامد توافق هسته‌ای با ایران انتشار می‌دهند.
سایت هافینتگتون پست ( به زبان آلمانی) هم به تازگی گزارشی در این رابطه انتشار داده و پیش از همه به مضمون اصلی توافق اشاره کرده است: ظرفیت غنی‌سازی اتمی در ایران محدود می‌شود، کنترل بین‌المللی بر تاسیسات اتمی ایران گسترش می‌یابد و در برابر تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران لغو می‌شوند.
بیشتر بخوانید: اوباما از آرای کافی برای اجرای توافق اتمی برخوردار شد
به این ترتیب در ده سال آینده ظرفیت اتمی ایران به یک سوم ظرفیت فعلی کاهش می‌یابد و در ۱۵ سال بعدتر هم غنی‌سازی و تحقیقات اتمی ایران زیر نظارت‌های شدید بین‌المللی باقی خواهند ماند. اگر ایران از مفاد توافق تخطی کند می‌تواند مجدداَ مشمول تحریم‌های سابق شود.
با این همه، کشورهایی در منطقه مانند اسرائیل و عربستان سعودی این توافق را امتیازدهی به ایران تلقی می‌کنند و آن را مانعی در برابر قدرت‌گیری اتمی ایران و تغییر موازنه استراتژیک در منطقه نمی‌دانند.
هافتینگتون پست در برشمردن تاثیرات توافق در گستره بین‌المللی، پیش از همه به ورود کامل ایران به بازار نفت پس از تحریم‌ها، و کاهش بهای نفت از این رهگذر اشاره می‌کند.
بهای تمام شده‌ی استخراج هر بشکه نفت در ایران به نوشته این سایت ۱۰ دلار است و به همین دلیل ایران می‌تواند برای کسب درآمد بیشتر بازار را با نفت ارزان خود پر کند.
«عربستان و اسرائیل باید از چیز دیگری نگران باشند»
به رغم پیش‌بینی هافتینگتون پست، ایران با توجه به وابستگی مالی گسترده‌اش به درآمدهای نفتی حتی در دوره پیش از تحریم‌ها هم نسبت به کاهش شدید قیمت نفت نگرانی داشته است.
بیشتر بخوانید: هشدار دوباره نتانیاهو درباره "خطر ایران پس از توافق هسته‌ای"
بیژن نامدار زنگنه، وزیر نفت ایران در تازه‌ترین اظهارات خود قیمت مطلوب نفت برای ایران را ۷۰ تا ۸۰ دلار در بشکه خوانده است. او گفته است: « هم اکنون بیشتر اعضای اوپک قیمت ٧٠ تا ٨٠ دلاری را برای هر بشکه قابل قبول می‌دانند، اما متاسفانه این قیمت اکنون ۵۰ دلار است، از این رو اعضای اوپک باید برای رسیدن به قیمت مطلوب از عرضه خود بکاهند.»
این‌که با قیمت‌های پایین نفت، ایران بتواند اقتصاد نسبتا ناکارا و غیررقابتی خود در گستره بین‌المللی را به سرعت بازسازی و قابل رقابت کند، پرسشی است که از نظر کارشناسان پاسخ مثبت به آن آسان نیست.
با این همه هافتینگتون ابایی نکرده است بنویسد که نگرانی در منطقه نباید از قدرت‌گیری اتمی ایران در پی توافق باشد، بلکه برآمد اقتصادی آن باید برای اسرائیل و عربستان نگرانی‌های بیشتری ایجاد کند «زیرا افزایش ۵۰ میلیارد یورویی درآمدهای نفتی ایران پس از تحریم‌ها به این کشور امکان خواهد داد تا با اتکا به جمعیت جوان تحصیل‌کرده خود زیرساخت‌های خود را نوسازی و فعال کند و رونق اقتصادی خود را در خدمت افزایش نفوذ در منطقه به کار گیرد».
تقویت پایگاه اجتماعی اصلاح‌طلبان در ایران و فرادستی احتمالی آنها در گستره سیاسی ایران نیز از نظر هافینگتون پست یکی دیگر از پیامدهای توافق هسته‌ای است که اوباما به آن چشم دوخته است.
از نظر واشنگتن «گشایش اقتصادی در ایران می‌تواند زمینه‌ای برای رفتار متعادل‌تر این کشور و دوری آن از مواضع ضدآمریکایی و ضداسرائیلی باشد.»
بیشتر بخوانید:امیدها و موانع در گسترش گردشگری پس از توافق هسته‌ای
هافینگتون تشدید و سرسخت‌تر شدن مواضع ضدآمریکایی محافظه‌کاران و "دلواپسان" در ایران پس از توافق هسته‌ای را ناشی از نگرانی آنها از چنین روندی می داند.
"احیای ثبات در منطقه بدون ایران غیرممکن است"
هافینگتون پست سپس به دلیل شکل‌گیری توافق در این مقطع زمانی اشاره کرده و می‌نویسد که آمریکا حالا در منطقه با دشمنی خطرناک‌تر از ایران (دولت اسلامی در عراق و سوریه) مواجه است، دشمنی که از موضع یک نیروی افراطی سنی، دشمن ایران شیعی هم است. از همین رو آمریکا برای مقابله با داعش در عراق و سوریه به ایران نیاز دارد.
به اعتقاد هافینگتون پست، آمریکا احیا و برقراری ثبات در منطقه خاورمیانه را بدون همراهی و مشارکت ایران غیرقابل تصور می‌داند. هم‌زمان، دولت اوباما با عقد توافق هسته‌ای با ایران عملا به متحدان خود در منطقه گفته است که در مقابله با داعش روی تهران بیشتر حساب می‌کند تا روی ریاض.
احیای توان ایران در حمایت مالی از نیروهای نزدیک به خود در منطقه، مانند حزب‌الله در لبنان و حوثی‌ها در یمن از دیگر پیامدهایی است که هافینگتون پست برای دوران بعد از توافق هسته‌ای با ایران پیش‌بینی کرده است. این موردی بوده که کشورهایی مانند اسرائیل پیوسته آن را یکی از دلایل مخالفت خود با توافق هسته‌ای اعلام کرده‌اند.
بیشتر بخوانید:هشدار دوباره نتانیاهو درباره "خطر ایران پس از توافق هسته‌ای"
استدلال مخالفان و از جمله دولت اوباما این بوده که ایران در دوران تحریم‌ها نیز دست از حمایت از متحدانش نکشیده و لذا تعامل با این کشور و دورساختنش از مواضع بحث‌انگیز کنونی در منطقه شاید بیشتر نتیجه بدهد.
رقیب گازی برای روسیه؟
آخرین پیامدی که هافینگتون پست برای توافق هسته‌ای با ایران برمی‌شمارد، تبدیل این کشور به یکی از منابع تامین گاز برای اروپاست. گرچه ایران بزرگترین منابع گازی دنیا را دارا است، ولی توسعه و بهره‌برداری از این منابع از جمله به دلایل تحریم‌ها و تامین حداکثری نیازهای داخلی به گونه‌ای است که هنوز این کشور در اجرای تام و تمام قرارداد گازی خود با ترکیه گاه و بی‌گاه دچار مشکل می‌شود و بخشی از گاز مناطق شمالی خود را نیز از ترکمنستان تامین می‌کند.
به عبارت دیگر، تبدیل ایران به منبع بالفعل تامین گاز برای اروپا و به کارگیری این برگ از سوی این قاره در شکستن انحصار گازی روسیه در تامین گاز خود، شاید در میان‌مدت و درازمدت قابل تحقق باشد. ولی این پیش‌بینی هافینگتون پست که ایران می‌تواند سریعا به کریدوری برای انتقال گاز ترکمنستان به اروپا بدل شود، شاید زودتر بتواند جنبه واقعی به خود بگیرد.