تعطیلات آخر هفته؛ بلای جان اقتصاد ایران
۱۳۸۹ آذر ۳, چهارشنبه
آلودگی هوای تهران موجب شد که دولت روز چهارشنبه (۳ آذر / ۲۴ نوامبر) را تعطیل اعلام کند. این تصمیم با انتقاد کارشناسان و فعالان اقتصادی در ایران همراه شده است. اما این تنها انتقاد مطرح شده نیست.
اسدالله عسگراولادی، رئیس کنفدراسیون صادرات ایران با اشاره به تعطیلی روز چهارشنبه می‌گوید که روزهای شنبه و یکشنبه در بیشتر کشورهای جهان تعطیل است و این تعطیلات موجب بروز مشکلاتی برای اقتصاد ایران می‌شود.
عدم تشابه تعطیلات آخرهفته در ایران و کشورهای دیگر جهان به مشکلی با اهمیت تبدیل شده است. فریدون خاوند، اقتصاددان ساکن پاریس در گفت‌وگو با دویچه وله در این‌باره می‌گوید: «من فکر می‌کنم که مسئله‌ی اصلی در ایران، مسئله‌ی تعطیلات نیست. در بسیاری از کشورهای پیشرفته‌ی دنیا، کشورهای پویای دنیا، روزهای تعطیل وجود دارد و حتی ساعات کار هم از ایران کمتر است. مسئله‌ی بزرگ ایران این است که یک عدم هماهنگی تقویمی وجود دارد بین اقتصاد کشور و اقتصاد بین‌المللی. به این معنی که در ایران روزهای پنج‌شنبه و جمعه تعطیل است، یعنی زمانی که اقتصاد دنیا به شدت فعالیت می‌کند، و در عوض از وقتی که ایران از روز شنبه به عنوان اولین روز هفته شروع به کار می‌کند، اقتصاد بین‌المللی و مراکز بزرگ و پویای اقتصاد جهانی در تعطیلات به سر می‌برند.»
وی با اشاره به اینکه از هفت روزهفته، چهار روز تماس ایران با اقتصاد بین‌المللی قطع می‌شود تصریح می‌کند: «بانک‌ها، واحدهای تولیدی صنعتی، مراکز خدماتی و کسانی که به اصطلاح قدرت تأثیرگذاری بر اقتصاد دارند، رابطه‌ی‌شان با کانون‌های بزرگ اقتصادی و مالی و حتی علمی دنیا به نوعی قطع می‌شود و این به‌شدت بر اقتصاد ایران سنگینی می‌کند.»
«ملت از خودش شجاعت نشان دهد»
فریدون خاوند معتقد است به علت وابستگی اقتصاد ایران به صادرات نفت و گاز، این کشور نیازمند ارتباط بیشتر با اقتصاد جهانی است: «ایران اقتصادی‌ست به شدت جهانی‌شده و متأسفانه این جهانی‌شدن از راه صدور کالا و خدمات غیرنفتی به بازارهای جهانی نیست، عمدتا از راه نفت است. یعنی اقتصاد ایران به هرحال به نوعی ادغام شده است در اقتصاد جهانی از راه صدور انبوه نفت و گاز و واردات کالا به کشور.»
این استاد اقتصاد راه حل مشکل عدم تقارن تعطیلات هفتگی را در تغییر روزهای تعطیلات آخر هفته در ایران می‌داند. تغییری که برای مسئولان حکومتی و برخی گروه‌های مرجع مذهبی و اجتماعی چندان آسان نخواهد بود: «ما باید یک راه حل اساسی پیدا کنیم. منتهی این راه حل اساسی مستلزم این است که ملتی از خودش شجاعت نشان دهد. در حال حاضر در بسیاری از کشورهای اسلامی این روز جمعه را که به عنوان روز مذهبی به آن نگاه می‌شود حفظ کرده‌اند، ولی در عین حال در آن روز کار می‌کنند و شنبه و یکشنبه را به هیچ وجه یک روز مسیحی به حساب نمی‌آورند، بلکه روزی به حساب می‌آورند که بخش بزرگی از نیروهای فعال در دنیا طی این مدت دو روز استراحت می‌کنند.»
وی معتقد است ایران نیز ناگزیر است چنین نگاهی به مسئله تعطیلات هفتگی خود داشته باشد: «ما باید مسئله‌ی روزهای هفته را از مفاهیم مذهبی یا سنتی آن جدا کنیم و خودمان را هماهنگ کنیم با آن چیزی که در بقیه نقاط دنیا می‌گذرد. من می‌دانم این حرفی که می‌زنم، عمل کردنش چندان آسان نیست. این نیاز به این دارد که یک کشور، یک ملت بتواند با واقعیات به روشنی روبه‌رو شود.»
در شرایطی که ایران با ركود اقتصادی روبروست و تولید ناخالص این کشور رو به کاهش است و از سوی دیگر شاخص بهره‌وری نیز مطلوب و قابل قبول نیست، به نظر می‌رسد کارشناسان و فعالان اقتصادی با صدای رساتری از ساماندهی و تغییر تعطیلات آخرهفته در ایران سخن می‌گویند.
مهدی محسنی
تحریریه: داود خدابخش