عیسی کلانتری: احیای دریاچه ارومیه مطابق برنامه پیش نمی‌رود
۱۳۹۷ بهمن ۲۷, شنبه
معاون رئیس جمهوری و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست از عقب ماندن برنامه‌های احیای دریاچه ارومیه خبر داد و ابراز امیدواری کرد که این دریاچه در سال ۱۴۰۶ یا ۱۴۰۷، دو یا سه سال پس از موعد مورد نظر، به تراز اکولوژیک تعریف شده بازگردد.
عیسی کلانتری که ریاست ستاد احیای دریاچه ارومیه را بر عهده دارد شنبه، ۲۷ بهمن به خبرگزاری ایلنا گفته که تراز اکولوژیک مورد نظر برای دریاچه ارومیه رسیدن ارتفاع آب به حدود ۱۲۷۴ متر از سطح دریا با چهار هزار و ۳۰۰ کیلومتر مربع وسعت و حدود ۱۵ میلیارد مترمکعب آب است.
دریاچه ارومیه پیش از آغاز بحرانی شدن وضعیت آن در دهه هشتاد خورشیدی حدود شش هزار کیلومتر مربع مساحت داشت. تصاویر ماهواره‌ای نشان می‌دهند که این دریاچه در سال‌های ابتدای دهه ۹۰ بیش از ۸۵ درصد مساحت خود را از دست داده بود.
بخش بزرگی از دریاچه ارومیه بسیار کم عمق است و با کاهش چند متر از تراز آب آن به شوره‌زار تبدیل می‌شود. حسن روحانی در ماه‌های نخست تشکیل دولت یازدهم احیای دریاچه ارومیه را از اولیت‌های اصلی دولت اعلام کرد. آن زمان تراز آب دریاچه، در بخش کوچکی که عمیق‌ترین بخش‌ها هستند اندکی بیش از ۱۲۷۰ متر بود.
کند پیش‌رفتن برنامه‌های احیای ارومیه
عیسی کلانتری می‌گوید صرفه‌جویی در بخش کشاورزی مطابق برنامه پیش نرفته و اجرایی نشدن برخی پروژه‌ها مانند انتقال پساب تصفیه شده شهرهای نزدیک به دریاچه ارومیه، احیای آن را به تعویق انداخته است.
تقریبا تمام کارشناسان مستقل و حتی بسیاری از مسئولان دولتی معتقدند که خشک‌سالی و کاهش بارندگی سهم بسیار کوچکی در خشکی دریاچه ارومیه دارد و سوءمدیریت، از جمله در زمینه سدسازی بی‌رویه در مسیر آبریزهای اصلی و برداشت بیش از حد آب برای مصارف کشاورزی در پدید آمدن این بحران سهم اصلی را بر عهده دارند.
یکی از عوامل عقب ماندن برنامه‌های احیای دریاچه ارومیه اختصاص نیافتن کامل بودجه‌ای است که دولت برای این کار در نظر گرفته است. رئیس سازمان حفاظت محیط زیست ماه گذشته به ایلنا گفته بود: «به علت مشکلات مالی که دولت با آن برخورد داشت از بودجه دریاچه تنها ۴۵ درصد تخصیص داده شد. با توجه به مشکلات بودجه پروژه‌های ما عقب افتاد و به طور مثال ۳۰۰ میلیون مترمکعب آبی که قرار بود از پساب تصفیه‌خانه‌های شهرهای اطراف وارد دریاچه شود دو سال عقب افتاد.»
کلانتری عدم همراهی مدیران محلی و بی‌توجهی به مصوبه سال ۹۳ هیئت دولت مبنی بر توسعه نیافتن فعالیت‌های کشاورزی در حوضه آب‌ریز دریاچه را از دیگر علت‌های تاخیر در احیای این دریاچه عنوان کرد. او می‌گوید عکس‌های ماهواره‌ای و بررسی‌های میدانی نشان می‌دهد که طی این سال‌ها سطح زیر کشت در استان آذربایجان غربی ۲۰ هزار هکتار افزایش یافته است.
معاون رئیس جمهوری پائیز سال گذشته گفته بود با بودجه‌ای که دولت برای احیای دریاچه ارومیه اختصاص می‌دهد این کار عملی به نظر نمی‌رسد و با توجه به وضعیت اقتصادی دولت لازم است از بانک‌های خارجی سه تا سه و نیم میلیارد دلار وام گرفته شود.
او می‌گوید به رغم پیش نرفتن مطلوب برنامه‌ها و کمبود بودجه، وضعیت دریاچه ارومیه رو به بهبود است. فرهاد سرخوش، مدیر دفتر استانی ستاد احیای دریاچه ارومیه در آذربایجان غربی ماه گذشته با تائید این حرف به خبرگزاری ایسنا گفته بود که بر اثر افزایش بارندگی و رهاسازی آب از سدها و رودخانه‌های استان به دریاچه ارومیه، تراز آب این دریاچه به نسبت سال قبل ۲۵ سانتی‌متر افزایش داشته و سطح آن ۳۰۰ کیلومتر مربع گسترش یافته است.
سهم "اقدامات نابخردانه" در خشکی تالاب‌ها
سوءمدیریت در بحرانی‌شدن وضعیت دیگر دریاچه‌ها و تالاب‌های ایران که اغلب آن‌ها با خطر خشکی کامل روبرو هستند نیز نقش اصلی را بر عهده دارد. رضا موسوی مشکینی، مدیر کل اداره محیط زیست استان قم می‌گوید به دلیل "اقدامات نابخردانه" نظیر سدسازی‌ها و پروژه‌هایی که به نام توسعه انجام شده، حق‌آبه‌های زیست محیطی قطع شده و تالاب‌های استان در معرض خشکی قرار گرفته‌اند.
مشکینی ۲۷ بهمن با بیان این که ایران در چهار دهه گذشته در زمینه دانش زیست‌محیطی پیشرفت‌های قابل توجهی داشته به ایسنا گفت: «اما متأسفانه در بسیاری از موارد کمبودها و کاستی‌هایی نیز مشاهده می‌شود که امیدواریم مسئولین به ویژه در حوزه توسعه کشور که به نوعی با اقتصاد هم در ارتباط است، این کاستی‌ها را تا حدودی برطرف کنند.»
او توجه به محیط زیست را یکی از پیش‌شرط‌های مهم توسعه پایدار عنوان کرد و افزود مسائلی از جمله خشک شدن رودخانه‌ها، از بین رفتن پوشش‌های گیاهی در برخی مناطق، و گرد و غبارهای موجود که زندگی ساکنان بسیاری از مناطق را مختل کرده، ازجمله ناشی از بی‌توجهی به محیط زیست است. مشکینی گفت: «ما در برخی شاخص‌های زیست محیطی دچار عقب‌گرد شده‌ایم.»
بودجه مقابله با ریزگرد، بودجه نظامی
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست ابراز امیدواری کرده که با توجه به بارندگی‌های نسبتا خوب در سال جاری آبی در ایران، سوریه و عراق سال آینده "در جنوب و جنوب غرب ریزگرد نداشته باشیم". او در عین حال افزود: «اما در شرق و سیستان مشکل داریم به دلیل اینکه آب‌های تالاب هامون به ایران نرسیده و ورودی آب تقریبا از افعانستان قطع شده است.»
مقابله با ریزگردها، که در سال‌های اخیر تقریبا تمام مناطق ایران به درجات مختلف درگیر آن هستند از دیگر معضلاتی است که دولت برای آن بودجه کافی در اختیار ندارد. عیسی کلانتری می‌گوید از رهبر جمهوری اسلامی، علی خامنه‌ای تقاضا شده که برای مهار ریزگردها با اختصاص بودجه‌ای از صندوق توسعه ملی موافقت کند.
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
صندوق توسعه ملی نهادی است که سال ۸۹ تاسیس شد. مطابق برنامه پنجم توسعه قرار است بخشی از درآمدهای حاصل از فروش نفت و گاز و محصولات نفتی به عنوان ثروتی ماندگار و سهم نسل‌های آینده در این صندوق ذخیره شود و برای سرمایه‌گذاری‌های زاینده اقتصادی مورد استفاده قرار گیرد.
رهبر جمهوری اسلامی خارج از سازوکار تعریف شده برای استفاده از منابع این صندوق، در مواردی اجازه برداشت از آن را صادر کرده است. نمونه آن اجازه برداشت ۴ میلیارد دلار از این صندوق در بهمن ماه سال پیش است. از این مبلغ دو و نیم میلیارد دلار به تقویت بنیه دفاعی و فقط ۱۰۰ میلیون دلار به مقابله با ریزگردها اختصاص یافت.