پس از نفت، گاز هم پیش‌فروش می‌شود
۱۳۹۰ آذر ۸, سه‌شنبه
صنایع نفت و گاز ایران با کمبود شدید سرمایه روبروست. با گسترش تحریم‌ها و بی‌رغبتی شرکت‌‌های بزرگ بین‌المللی برای سرمایه‌گذاری در ایران، این کشور برای حفظ سطح تولید کنونی نیز با مشکلات فراوانی روبروست. مسئولان وزارت نفت می‌کوشند در غیاب سرمایه‌گذاران خارجی بخشی از نیاز خود را از طریق پیش‌فروش نفت و گاز به شهروندان تامین کنند.
در جستجوی راه‌های تامین سرمایه
احمد قلعه‌بانی، معاون وزیر و مدیرعامل شرکت ملی نفت در گفت‌وگویی که صبح امروز، سه‌شنبه هشتم آذرماه منتشر شد بخشی از جزییات طرح پیش‌فروش گاز طبیعی به مردم را تشریح کرد. او می‌گوید برای تامین منابع مالی مورد نیاز در برنامه پنجم توسعه راهکارهای متنوعی در دستور کار قرار گرفته است.
خبرگزاری مهر از قول قلعه‌بانی نوشت «انتشار اوراق مشارکت ارزی و ریالی، پیش فروش نفت به مردم در قالب اوراق سلف نفتی و استفاده از منابع فاینانس داخلی و خارجی از مهمترین راهکارهای تامین این حجم از سرمایه در صنعت نفت خواهد بود.» او می‌افزاید عرضه‌ی مستقیم گاز به مردم نیز یکی دیگر از تدبیرهای تازه برای جذب سرمایه‌های لازم در این بخش است.
خطر کاهش درآمدهای ارزی
معاون وزیر نفت می‌گوید مردم با خرید برگه سهام گاز می‌توانند بعد از چهار تا پنج سال تخفیف خرید گاز را دریافت کنند. او همچنین از امکان پیش فروش گاز به واحدهای مسکونی، صنایع و نیروگاه‌ها خبرداده است. جزییات عملی بیشتری از این طرح و میزان تخفیفی که به سرمایه‌گذاران تعلق می‌گیرد هنوز ناروشن است. خبرگزاری مهر از قول قلعه‌بانی نوشت «پیش فروش به نوعی مشارکت مردم در تولید و مصرف گاز در سطح کشور است.»
بنابر این گزارش مدیرعامل شرکت ملی نفت گفته است «در برنامه پنجم توسعه باید در بخش بالادستی صنایع نفت و گاز ایران در مجموع حدود ۱۵۶ میلیارد دلار سرمایه گذاری انجام شود.» ظاهرا این میزان سرمایه‌گذاری تنها برای جلوگیری از کاهش تولید لازم است. با توجه به افزایش مصرف داخلی، در صورتی که تولید افزایش نیابد صادرات نفت و گاز و منبع اصلی درآمدهای ارزی کشور به مخاطره می‌افتد.
سالی ۵۰ میلیارد دلار کمبود سرمایه
وزیر نفت، رستم قاسمی ماه گذشته (۱۷ آبان) در دیدار با اعضای اتاق تهران اظهار داشت «ما برای رسیدن به اهداف برنامه پنجم در تولید به ۳۰۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری نیاز داریم.» خبرگزاری فارس دوم آذرماه نوشت مطابق طرحی که قاسمی برای افزایش تولید نفت در برنامه پنجم به دولت و مجلس ارائه کرد سالانه به ۵۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری در بالادست صنعت نفت نیاز خواهد بود.
صنایع نفت و گاز ایران در نیمه‌ی نخست سال جاری تنها موفق به جذب کمتر از ده میلیارد دلار سرمایه شده است. وزیر نفت می‌گوید «امروز به دلیل حرکت‌های خصمانه علیه کشورمان سرمایه‌گذاران خارجی در ایران سرمایه‌گذاری نمی‌کنند اما با توجه به وجود منابع مناسب در داخل کشور تلاش می‌کنیم این منابع را به سمت نفت جذب کنیم.»
بی‌اعتمادی مردم به سیاست‌های بانکی و اقتصادی
طرح پیش فروش نفت و گاز از جمله تدبیرهای قاسمی برای تامین بخشی از سرمایه‌ی مورد نیاز است که کارشناسان نسبت به توفیق آن خوش بین نیستند. یکی از علت‌های بدبینی به طرح‌های اخیر بی‌اعتمادی مردم به سیاست‌های اقتصادی و مالی دولت عنوان می‌شود. برملا شدن اختلاس ۳۰۰۰ میلیارد تومانی و فساد در سیستم بانکی نیز این بی‌اعتمادی را گسترش داده است. از سوی دیگر پیشنهاد وزارت نفت می‌تواند با توجه به دیگر سیاست‌های مالی و ارزی دولت برای بسیاری چندان چشم‌گیر نباشد.
در طرح پیش فروش نفت هر "برگ اوراق سلف نفتی" شامل حداقل ۱۰ بشکه نفت به قیمت روز خواهد بود که مانند سپرده ثابت در بانک‌ها تا چهار سال قابل برداشت نیست. خریدار می‌تواند این نفت را چهار سال دیگر حتا اگر قیمت زیر ۱۴۰ دلار برای هر بشکه بود به این قیمت به وزارت نفت بفروشد. در مقابل وزارت نفت نیز مجاز است اگر قیمت بالای بشکه‌ای ۱۶۰ دلار بود آن را به همین بها محاسبه کند.
در انتظار نتیجه‌ی پیش‌فروش نفت
خبرگزاری رسمی جمهوری اسلامی، ایرنا صبح سه سنبه، ۸ آذر در گزارشی نوشت بهای متوسط هر بشکه نفت خام ایران در ماه‌های اخیر حدود ۱۱۰ دلار بوده است. به این ترتیب و با فرض ۱۴۰ دلار بودن هر بشکه نفت در چهار سال دیگر سود این سرمایه‌گذاری در مجموع این مدت حدود ۲۵ درصد خواهد بود. این در حالی است که هم اکنون میزان سود سپرده‌های چهارساله سالی ۱۴ و نیم درصد است.
رستم قاسمی ۲۸ آبان ماه ابراز امیدواری کرد انتشار اوراق مشارکت نفتی طی آذر ماه به اجرا گذاشته شود. او می‌گوید «این روش، امروزه بهترین شیوه سرمایه گذاری بدون ریسک است که با حداقل خرید ۱۰ بشکه نفت خام می‌توان سرمایه گذاری کرد و از ارزش افزوده و بازگشت سرمایه خوبی برخوردار بود.» او همچنین گفته "این اوراق چهار ساله با نرخ سود علی‌الحساب ۱۷ درصد است" اما مبنای محاسبه این میزان سود را مشخص نکرده است.
توفیق یا عدم توفیق این طرح در ماه‌های آینده روشن خواهد شد. منابع نزدیک به وزارت نفت می‌گویند مسئولان این وزارت‌خانه اجرایی شدن پیش فروش گاز را وابسته به چگونگی استقبال از این طرح کرده‌اند.
BK/BM