دیکتاتورهای آسیای‌میانه هم نگرانند!

۵ کشورآسیای‌میانه و آذربایجان جمهوری‌های مسلمانی هستند که به لحاظ جغرافیائی فاصله‌ی زیادی با کشورهای عربی شمال آفریقا دارند. اما به عقید‌ه‌ی برخی کارشناسان، نظام و ساختارسیاسی این کشورها شبیه همان کشورهائی هستند که مردم آن اکنون به خیابان‌ها آمدند و خواستار تغییر شده‌اند.

به دنبال رویدادهای تونس و مصر و همچنین گسترش دامنه‌ی اعتراض‌ها به اردن، الجزایر و یمن اکنون سران کشورهای آسیای مرکزی نیز بر این اندیشه‌اند، اصلاحات سیاسی و اقتصادی انجام دهند.

"حمایت از دیکتاتورها به ضرر اروپا و آمریکاست"

برخی از کارشناسان منطقه از جمله گالیما بخاربایوا روزنامه‌نگار ازبک و سردبیر خبرنامه "اوزنیوز" طرح می‌کنند، حوادث تونس و مصر به آسیای‌میانه هم تاثیر می‌گذارد.

این روزنامه‌نگار منتقد ازبک در گفتگو با دویچه‌وله، ازبکستان را با تونس و مصر مقایسه کرده و می‌گوید: «وضعیت تونس و ازبکستان شباهت دارند. بن‌علی ۲۳ سال حکومت کرد و کریم‌اف هم ۲۳ سال، اما بن‌علی در قیاس با کریم‌اف دست به کشتار دسته جمعی نزد. کریم‌اف در اندیجان با تانک و سلاح سنگین مردمش را سرکوب کرد. ویژگی دیگر حمایت آمریکا و اروپا از رژیم‌های تونس و مصر و ازبکستان هست».

مارکوس بنزمان روزنامه‌نگار آلمانی و رئیس گروه گزارشگران دنیا (Weltreport) که خود شاهد سرکوب مردم در اندیجان بوده و به دلیل گزارش‌های خود از ازبکستان اخراج شده در گفتگو با دویچه‌وله خاطرنشان می‌کند، رهبران آسیای‌میانه فقط با غارت و سرکوب تنوانستند نظام‌های دیکتاتوری خود را حفظ کنند.

سرنوشت مشترک سران شمال آفریقا و آسیای‌میانه

بنظر بنزمان روزنامه‌نگار آلمانی در آسیای‌میانه، سرنگونی دیکتاتور تونس و ادامه‌ی‌ اعتراض‌ها در مصر نشان داد، حکومت‌های آسیای ‌میانه نیز با ادامه‌ی سرکوب و خفقان سرنوشتی غیر از تونس نخواهند داشت.

هم گالینا بخاربایوا و هم مارکوس بنزمان نتیجه می‌گیرند که اتحادیه‌ی اروپا‌ و آمریکا باید از تجربه‌ی سرنگونی نظام دیکتاتور درتونس درس بگیرند و از دیکتاتورهای منطقه از جمله کریم‌اف نباید پشتیبانی کنند.

بخاربایوا روزنامه‌نگار منتقد ازبک می‌گوید، همکاری اتحادیه اروپا با ژریم دیکتاتور و مستبدی چون اسلام کریم‌اف نه به لحاظ اخلاقی، بلکه به لحاظ استراتژیکی نیز اشتباه است. به نظر بنزمان هم حمایت از این نظام‌ها در نهایت به ضرر مردم و کشورهای اروپائی می‌انجامد.

نگرانی نظربایف از سرنوشت ریاست جمهوری

پارلمان قزاقستان نیز اخیرا به ادامه‌ی ریاست جمهوری نورسطان نظربایف تا سال ۲۰۲۰ رای داد. آمریکا و اتحادیه اروپا با تمدید مهلت ریاست جمهوری نظربایف بدون برگزاری انتخابات مخالفت کردند. نطربایف ۷۰ سال دارد و ۲۲ سال است که در قزاقستان حکومت می‌کند. وی در سخنرانی هفته پیش خود رسما اعلام کرد "تا زمانی که توان جسمانی‌اش به او اجازه دهد در قدرت باقی خواهد ماند".

اما کارشناسان می‌گویند نظربایف اکنون مجبور شده است، دستور برگزاری زودهنگام انتخابات را صادر کند. دلیل این اقدام نظربایف را این کارشناسان نگرانی و وحشت رئیس جمهور قزاقستان از رسیدن موج اعتراض‌های کشورهای عربی به قزاقستان ارزیابی کردند.

۶۴ درصد تاثیرحوادث تونس و مصر را تائید کردند

آلتین ماگاوینا یک روزنامه‌نگار ترکمنستانی که با وضعیت قزاقستان آشنائی دارد، در گفتگو با دویچه‌وله توضیح می‌دهد، جوانان قزاقستان در وبلاگ‌ها و سایت‌های اینرتنتی خود انتخابات زودهنگام ریاست جمهوری در قزاقستان را تحت تاثیر رویدادهای تونس و مصر دانستند.

وی به دویچه‌وله می‌گوید: «در یک نظرسنجی اینترنتی که اخیرا انجام گرفت، بیش از ۶۴ درصد از شرکت کنندگان تائید کردند، رویدادهای تونس و مصر بر تصمیم رئیس جمهور قزاقستان تاثیر داشته است».

ارتباط دادن مسائل شمال آفریقا و آسیای میانه نادرست است

آلتین ماگاوینا به مخالفت آمریکا و غرب هم اشاره می‌کند و براین باورهست، فشاراتحادیه اروپا نیز باعث تغییر تصمیم نظربایف شده است. وی همچنین می‌گوید، نظربایف برای حفظ اعتبار خود رهبران سیاسی سابق کشورهای اروپائی از جمله صدراعظم سابق اتریش را به عنوان مشاور خود به قزاقستان دعوت کرده و سعی می‌کند از این طریق هم نظر اروپائی‌ها را جلب کند.

این نظر ماگاوینا را هر چند میشائل لاوبش رئیس "بنیاد مدافع آزادی و حقوق شهروندی در آسیای مرکزی" تائید می‌کند، اما وی ارتباط دادن حوداث تونس و مصر با رویدادهای آسیای‌میانه را اشتباه می‌داند: «حوادث شمال آفریقا در تونس و مصر تاثیر مستقیمی در قزاقستان و دیگر کشورهای آسیای مرکزی ندارد. رژیم‌های مستبد و خودکامه را نمی‌توان گلوبال مقایسه کرد. نباید فراموش کرد، در تونس و مصر جامعه‌ی مدنی در قیاس با نظام‌های دیکتاتوری آسیای‌ مرکزی ساختاری بسیار قوی دارند و ارتباط شهروندان این کشورها با غرب نیز بیشتر هست».

بنظر آقای لاوبش تفاوت دیگر این هست که ارتش از نظام‌های دیکتاتوری آسیای ‌مرکزی چون ازبکستان و ترکمنستان قویا حمایت می‌کند.

تجدیدنظر روابط غرب با دیکتاتورها؟

رئیس بنیاد مدافع آزادی و حقوق شهروندی در آسیای مرکزی تائید می‌کند، شهروندان کشورهای آسیای مرکزی اکنون به دقت اعتراض‌های خیابانی در تونس و مصر را دنبال می‌کنند.

وی نتیجه می‌گیرد، حوادث تونس و مصر در سیاست‌گذاری اتحایه اروپا و آمریکا در قبال نظام‌های دیکتاتور در آسیای مرکزی تاثیر خواهد گذاشت.

بنیاد او که در رابطه با آسیای مرکزی فعالیت می‌کند ازاتحادیه اروپا و آمریکا درخواست می‌کند، در روابط خود با دیکتاتورهای آسیای‌میانه تجدید نظرکنند.

طاهر شیرمحمدی

تحریریه: مصطفی ملکان