ریاست بحث‌انگیز قزاقستان بر سازمان امنیت و همکاری اروپا
۱۳۸۹ آذر ۹, سه‌شنبه
"سازمان امنیت و همکاری اروپا" (OSCE) در سال ۱۹۷۰ تاسیس شد. اعضای اولیه آن، اتحاد جماهیر شوروی، کشورهای اروپائی، آمریکا و کانادا بودند. هدف از تاسیس این سازمان ایجاد همکاری میان کشورهای عضو و تامین امنیت در آنها بود. هم اکنون نیز جمهوری‌های سابق شوروی، کشورهای اروپائی، آمریکا و کانادا عضو این سازمان هستند.
اول فضانوردان، بعد رهبران دنیا
فضانوردان روسی و آمریکائی به دلیل بسته شدن فضای قزاقستان به مناسبت نشست سران "سازمان امنیت و همکاری اروپا" مجبور شدند زودتر از موعد مقرر در پایگاه بایکانور در قزاقستان فرود آیند. پس از فروپاشی شوروی، کشور روسیه این پایگاه را تا سال ۲۰۵۰ از قزاقستان اجاره کرد و پایگاه بایکانور همچنان به فعالیت خود ادامه می‌دهد.
"سازمان امنیت و همکاری اروپا" میراثی است از دوران جنگ سرد. این سازمان بزرگترین سازمان میان‌دولتی یا بین‌المللی است که فعالیت‌های آن زمینه‌های کنترل اسلحه، حقوق بشر، آزادی مطبوعات و انتخابات آزاد را دربرمی‌گیرد. قزاقستان که یک کشورمسلمان آسیای میانه است، ریاست این سازمان را از ژانویه ۲۰۱۰ بر عهده دارد.
«افزایش اعتبار قزاقستان در دنیا»
قدرت و اعتبار قزاقستان با عهده‌دار شدن ریاست دوره‌ای "سازمان امنیت و همکاری اروپا" در منطقه و در سطح بین‌الملل افزایش یافت. اما بقول برخی از کارشناسان، داشتن این مسئولیت تاثیر چندانی در داخل خود این کشور نداشته است. یوسف پیلتن، روزنامه‌نگارایرانی که از ۲۰ سال پیش ساکن قزاقستان است، به دویچه‌وله گفت: «مسئولیت جدید قزاقستان تاثیری در وضعیت مردم عادی نداشته و در داخل کشور تغییراتی بروز نکرده است. شاید اگر قزاقستان آن "ولخرجی" را که برای برگزاری این اجلاسیه هزینه کرده، برای مردمش مصرف می‌کرد، بهتر بود».
با این همه پیلتن معتقد است، عهده دار شدن ریاست "سازمان امنیت و همکاری اروپا" اعتبار قزاقستان را در سطح جهان ارتقاء داده است.
«وضعیت آزادی بیان در قزاقستان مطلوب نیست»
برخی از کشورهای غربی، از جمله آمریکا و انگلیس، با این که قزاقستان این مسئولیت جدید را برعهده گیرد، مخالفت کرده بودند. آنها دلیل می‌آوردند که تابحال انتخابات آزادی در این کشور انجام نگرفته است. این نظر انتقاد‌آمیز را اکنون برخی از مسئولان "سازمان امنیت و همکاری اروپا" تائید می‌کنند.
دونیا میاتوویچ، نماینده ویژه‌ی این سازمان در امور رسانه‌ها، وضعیت آزادی بیان در این کشور را مطلوب نمی‌داند و ادامه‌ی این وضعیت را نگران‌کننده توصیف می‌کند. بنظر او از زمانی که قزاقستان ریاست دوره‌ای این سازمان را برعهده گرفته، وضعیت آزادی بیان و نحوه‌ی فعالیت رسانه‌ها در این کشور بهبودی نیافته است. وی همچنین انتقاد می‌کند به اینکه قزاقستان در این زمینه اقدامی جدی تابحال به عمل نیاورده است.
آیا ایران هم در نشست قزاقستان شرکت می‌کند؟
قزاقستان کشوری مسلمان است که با ایران از طریق دریای خزر همسایه است. یوسف پیلتن که در آستانه‌ی نشست "سازمان امنیت و همکاری اروپا" با دویچه‌وله صحبت می‌کرد، در مورد حضور ایران در نشست گفت: «در چنین نشستی که ابعاد بین‌المللی دارد، بهتر بود ایران نیز فعالانه شرکت می‌کرد. ما می‌دانیم که هر تصمیمی که گرفته می‌شود، جنبه‌ی عملی ندارد ولی خوب بود اگر از ایران در سطح معاونان وزیر امور خارجه شرکت می‌کردند.»
این روزنامه‌نگار ایرانی مقیم قزاقستان بر این باورهست که "سازمان امنیت و همکاری اروپا" نمی‌تواند مسائل منطقه‌ای را حل و فصل کند و نشست‌های آن بیشتر جنبه‌ی تشریفاتی دارد.
«امنیت بدون رعایت حقوق بشر تامین نخواهد شد»
برخی از مسئولین "سازمان امنیت و همکاری اروپا" تلاش قزاقستان را برای حل مناقشه‌های منطقه‌ای ستوده‌اند. آنان بویژه نقش مثبت این کشور را در کاهش تنش‌های اخیر در قرقیزستان مثبت ارزیابی می‌کنند.
خانم ماریا گراسیا جیامارینارو، نماینده‌ی ویژه "سازمان امنیت و همکاری اروپا" و هماهنگ کننده‌ی فعالیت‌های این سازمان در مبارزه با تجارت انسان، گفته است که «قزاقستان مسئله تجارت انسان را به یکی از اولویت‌های سیاسی دوره ریاست خود تبدیل کرد».
بنظر آرکادی دوبنوف، نویسنده و تحلیل‌گرمسائل آسیای میانه که در نشست سازمان‌های غیردولتی "ان‌جی‌اوها" در قزاقستان شرکت کرده، مهمترین اهمیتی که این نشست برای منطقه دارد، جلب توجه جهانیان به مشکلات منطقه‌ی آسیای میانه است. او به دویچه‌وله گفت: «تامین هرگونه امنیت بدون درنظرگرفتن حقوق شهروندی و انسانی میسر نیست. قزاقستان مجبور بود به خاطر پاسخگوئی در برابر جامعه‌ی جهانی و اعضای غربی سازمان، دمکراسی را در جامعه‌ی خود توسعه دهد و حقوق شهروندان‌اش را رعایت کند.»
نقش قزاقستان در حل مشکل امنیتی خزر
آرکادی دوبنوف، کارشناس روس، همچنین می‌گوید، قزاقستان در حل "مناقشه‌ی قره‌باغ" و کاهش "تنش بین ازبکستان و تاجیکستان" نقشی نداشته، اما در حل مسئله‌ی دریای خزر نقش برجسته‌ای ایفاء کرده است. بنظر او، تفاهم‌نامه‌ی امنیتی دریای خزر در نتیجه‌ی تلاش نظربایف، رئیس جمهور قزاقستان، امضا شد.
این کارشناس خاطرنشان می‌کند: «از نشست "سازمان امنیت و همکاری اروپا" نمی‌توان انتظار داشت که صفحه‌ی نوینی در مسائل تامین امنیت در کشورهای عضو این سازمان گشوده شود. اما این سازمان قادر است بین روسیه و کشورهای آسیای‌میانه و قفقاز با کشورهای غربی عضو، سازش ایجاد کند.»
هر چند آرکادی دوبنوف از عملکرد دولت قزاقستان انتقاد می‌کند، ولی این نظر را هم تائید می‌کند که "سازمان امنیت وهمکاری اروپا" نقش مثبتی درازمیان بردن آثارجنگ سرد دارد.
طاهر شیرمحمدی
تحریریه: کیواندخت قهاری