دعوای چین و آمریکا: بر سر دالایی لاما یا ایران؟

سرگئی دمیندکو، کارشناس "انستیتوی ارزیابی و تحلیل‌های استراتژیکی" روسیه معتقد است، «در حال حاضر پیرامون ایران بازی سیاسی بزرگی در جریان است. آمریکا کاملا مشغول ایران شده و تکیه اصلی را بر تزلزل اقتصادی رژیم ایران گذارده است».

تحریم‌ها ایران را بی‌ثبات خواهد کرد

از نظر این کارشناس روس، اقتصاد ایران در شرایط بسیار بدی قرار گرفته و تحریم‌ها می‌تواند به مواضع سیاسی ایران در داخل لطمه وارد کند و به بی‌ثباتی حکومت منجر شود. ولی آیا تحریم‌های اقتصادی علیه ایران کارساز خواهد بود و نتیجه خواهد داد؟ بسیاری از کارشناسان روس در پاسخ به این پرسش می‌گویند، هرگونه تحریم بدون مشارکت چین بی‌نیتجه خواهد ماند.

"چین جای روسیه را هم خواهد گرفت"

لئونید گوسییف، کارشناس ارشد مرکز تحقیقات بین المللی دانشکده‌ی دولتی روابط بین‌الملل وزارت خارجه‌ی روسیه و آگاه به مسائل ایران، درگفتگو با بخش فارسی دویچه وله می‌گوید: «چین مخالف تحریم اقتصادی علیه ایران است، زیرا ایران سومین کشور تامین کننده‌ی نفت به چین، پس از کشورهای آفریقایی آنگولا، نیجریه و کشورهای حوزه خلیج فارس از جمله عمان است. بنابراین تحریم‌های اقتصادی به نفع چین نیست».

این کارشناس در ادامه‌ی صحبت‌هایش مناسبات ایران با چین و روسیه را به لحاظ اقتصادی و نظامی استراتژیک ارزیابی می‌کند و نتیجه می‌گیرد که اعمال تحریم آمریکا و اتحادیه‌ی اروپا علیه ایران بدون همراهی چین به نتیجه نخواهد رسید. از نظر این کارشناس، چین نه تنها جای غرب، بلکه جای روسیه را هم در ایران پر خواهد کرد.

بدتر شدن رابطه ایران با روسیه به نفع چین بود

براساس تحلیل کارشناسان روسی از جمله گوسییف، بدنبال اعمال تحریم‌های اقتصادی، ایران به کشورهای آسیایی و بویژه همسایه بیشتر نزدیک خواهد شد. تاسیس مناطق آزاد تجاری با ترکیه، آذربایجان و ترکمنستان در آینده فقط می‌تواند بخشی از کالاهای تحریمی ایران را جبران کند. این کارشناس روس می‌گوید، رهبران ایران به ترکیه که عضو پیمان نظامی ناتو هست بیشتر اعتماد می‌کنند تا روسیه و تلاش دارند گزینه‌های مختلفی را برای مقابله با تحریم‌ها داشته باشند.

گوسییف که تحلیل‌گر مسائل ایران است، در گفتگو با بخش فارسی دویچه وله می‌افزاید: «ایران برای مقابله با تحریم‌ها نه به همسایه‌ها، بلکه به چین تکیه خواهد کرد. چین نیازمندی‌های ایران را تامین خواهد کرد، بنابراین بدون پشتیبانی چین اعمال هر گونه تحریم اقتصادی علیه ایران با شکست مواجه خواهد شد.»

آیا چین با آمریکا کنار خواهد آمد؟

آلکساندر پیکایف، مدیر "بخش خلع سلاح و حل مناقشات"، وابسته به انستیتوی اقتصادی روابط بین المللی روسیه نیز چین را مانع اصلی واشنگتن در حل مسئله هسته‌ای ایران می‌داند و این امر موجبات نارضایتی آمریکایی‌ها فراهم کرده است. این کارشناس اما معتقد است که چین در مقابل آمریکا می‌تواند آسیب‌پذیر باشد و منافع خود در آمریکا را بخاطر ایران قربانی نخواهد کرد.

پیکایف می‌افزاید که چینی‌ها سرمایه‌گذاران اصلی در اوراق بهادار آمریکا هستند و اوراق بهادار آمریکایی را به ارزش ۸۰۰ میلیارد دلار در اختیار دارند و یکی از حامیان مالی عمده‌ در ایالات متحده آمریکا به حساب می‌آیند.

این کارشناس روس تاکید دارد، تشدید تنش‌ها بر سر ایران، بالاخره چین را مجبور خواهد کرد با آمریکا کنار بیاید، زیرا با فروش این اوراق بهادار چینی‌ها متضرر خواهند شد.

مخالفت افکار عمومی ایران تاثیری بر چین نخواهد داشت

برخی از ایرانیان خارج از کشور اخیرا در نامه‌ای خطاب به دولتمردان چین به حمایت آنها از احمدی‌نژاد اعتراض کردند. در تظاهرات اخیر ایرانیان نیز برخی شعارهای "ضدچینی" داده شد. حال آیا اینگونه اعتراض‌ها تاثیری در سیاست این کشوردر قبال ایران خواهد داشت؟

کارشناس روس گوسییف که بارها در ایران بوده و با وضعیت ایران آشنایی دارد، در گفتگو با بخش فارسی دویچه وله در پاسخ به این پرسش می‌گوید: «اعتراض ایرانیان علیه چین سبب تغییرموضعگیری چین نخواهد شد، زیرا سود و منافع ملی برای چین مهمتراز این اعترض‌هاست. اعتراض ایرانیان در غرب علیه سیاست‌های چین قابل توجه است ولی مناسبات چین با ایران عادی است و تغییری در این مناسبات بوجود نخواهد آمد.»

روسیه نظاره‌گر مبارزه چین و آمریکا

با تشدید تنش میان آمریکا و چین برسر ایران، روسیه چه سیاستی را اتخاذ خواهد کرد؟ در پاسخ به این سئوال نظر آندره ایلیاشنکو یک تحلیل گر دیگر روس جالب است. وی در پاسخ به این پرسش می‌گوید: «ما نیز باید "استراتژی چینی" را برگزینیم، یعنی "بالای تپه‌ای رفته و جدال دو ببر را تماشا کنیم"، ولی تشدید تنش‌ها میان دو کشور موقعیت سیاست خارجی روسیه را سخت تر می‌کند.»

به نظر این کارشناس، آمریکا هنوز هم مانند گذشته در اقتصاد و سیاست جهانی جایگاه خاصی دارد و چین نیز همسایه‌ی ابدی و قدرتمند روسیه است. ایلیاشنکو نتیجه می‌گیرد که روسیه انتخاب دشواری در پیش دارد.

طاهر شیرمحمدی

تحریریه: داود خدابخش