سال ۲۰۲۳ با تشدید درگیری‌های خونین و خشن بین اسرائیل و فلسطینی‌ها آغاز شد. این سطح از درگیری در سال‌های گذشته کم‌سابقه بوده است. در چهار ماه گذشته ۹۰ فلسطینی و ۱۹ اسرائیلی کشته شدند که برخی از آنها توریست و اتباع کشورهای دیگر چون بریتانیا و ایتالیا بودند. برای نخستین بار بعد از سال ۲۰۰۶ ارتش اسرائیل و حزب‌الله لبنان در آستانه درگیری با یکدیگر قرار دارند.
علاوه بر این، نوع و شکل درگیری هم متفاوت شده و باعث گشته تا ارتش و نیروهای دفاعی اسرائیل با چالش جدیدی در بازدارندگی در برابر حملات فلسطینی‌های مسلح و متحدان‌شان در سوریه و لبنان مواجه شوند.
در دور جدید درگیری‌ها که بعد از حمله نیروهای نظامی اسرائیل به مسجدالاقصی رخ داد، حملات موشکی از ناحیه لبنان هم آغاز شد. بعد از آن نیز راکت‌هایی از سوریه به منطقه جولان پرتاب شد. همچنین حملاتی موشکی به شیوه مرسوم از غزه انجام شد تا اسرائیل با حملاتی هماهنگ از سه منطقه جغرافیایی روبه‌رو شود؛ امری که سابقه نداشته است.
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
ارتش اسرائیل در واکنش به حمله ۳۴ موشکی که از جنوب لبنان به سمت اسرائیل پرتاب شد، حملات تلافی‌جویانه‌ای را به مواضع گروه حماس در جنوب لبنان انجام داد. این حمله واکنشی از سوی حزب‌الله و ارتش لبنان به همراه نداشت. آنها در عوض بر آمادگی نظامی برای مقابله تاکید کردند. حسن نصرالله نیز اظهار داشت که «در جریان جشن روز جهانی قدس در مورد وقایعی که در لبنان رخ داد صحبت خواهد کرد».
در ادامه ارتش اسرائیل مدعی شد که تونل‌های جدید ایجادشده توسط حماس در منطقه‌های "بیت حنون" و "خان یونس" را در جریان عملیات "نگهبان دیوارها" مورد حمله قرار داده است. همچنین بنا به ادعای آنها، دو سایت تولید تسلیحات مورد استفاده حماس در غزه نیز هدف قرار گرفتند.
به موازات، درگیری‌ها در کرانه باختری و بیت‌المقدس شرقی نیز در هفته‌های گذشته گسترش پیدا کرده است. چالش جدید اسرائیل افراد و هسته‌های خودمختار کوچک هستند که همسو با حماس و جهاد اسلامی بوده، اما به صورت مستقل عملیات‌هایی را علیه اهداف اسرائیلی با هدف ایجاد بی‌ثباتی اجرا می‌کنند.
این جوانان عمدتا از بن‌بست به‌وجودآمده به خط مشی نظامی و اقدامات تروریستی در کشتن شهروندان عادی و گردشگرها روی آورده‌اند. اگر چه اقدامات تروریستی آنها غیرقابل توجیه است، ولی در عین حال عملکرد دولت‌های اسرائیلی در دهه گذشته در پدید آمدن این وضعیت و ناامیدی و سرخوردگی در بین بخش قابل اعتنایی از جوانان فسطینی نسبت به کارایی مبارزه خشونت‌پرهیز نقش دارد.
شکاف روزافزون در جامعه اسرائیل نیز بر توان بازدارندگی اسرائیل تاثیر منفی گذاشته است. کماکان صدها هزار اسرائیلی معترض در خیابان‌ها حضور دارند و خواهان توقف کامل اصلاحات قضایی و تغییر قانون اساسی از سوی دولت اسرائیل هستند. آنها عقب‌نشینی بنیامین نتانیاهو در خصوص تعلیق تغییرات را نپذیرفته‌اند. البته اپوزیسیون اسرائیل نیز در دغدغه‌های امنیتی و حفظ موجودیت اسرائیل با دولت همسو است، اما هنوز به توافق نرسیده‌اند.
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
نارضایتی‌ها در خصوص نتانیاهو و احزاب دست راستی افراطی اسرائیل چون "ساش" و "لیکود" نیز در حال افزایش است. کانال ۱۳ اسرائیل یک نظرسنجی انجام داد که اگر الآن انتخابات برگزار شود حزب "لیکود" یک سوم آراء خود را از دست می‌دهد. همچنین بر اساس این نظرسنجی، بیش از دو سوم رأی‌دهندگان با عملکرد نتانیاهو در قدرت مخالفت کرده‌اند. از این رو شکنندگی دولت اسرائیل، بحران اعتماد و عدم مقبولیت سیاست‌های افراطی آن توان امنیتی اسرائیل را تحت الشعاع قرار داده است.
اما مشکل اصلی اسرائیل در درگیری‌های امنیتی از راهبرد "یکپارچگی جبهه‌ها" است که نیروی اصلی میدانی آن گروه‌های "حماس" و "جهاد اسلامی" هستند و مورد حمایت نظامی، لجستیکی، سیاسی و امنیتی جمهوری اسلامی ایران، دولت سوریه و "حزب‌الله" لبنان قرار دارند.
تداوم حملات یکپارچه و هماهنگ از سوریه، لبنان، غزه و کرانه باختری در طول زمان می‌تواند توان نظامی و بازدارندگی اسرائیل را فرسوده کند. هدف‌گذاری هم فقط خواست فلسطینی‌ها نیست، بلکه راهبرد جمهوری اسلامی و شبکه نیروهای شیعی بنیادگرای همسو با آن است. سخن حسن نصرالله در این خصوص راهگشا است. وی گفت: «وقایع بیت‌المقدس، کرانه باختری و سوریه به هم ارتباط دارند و حول محور یک موضوع هستند».
این سخن به روشنی نشان می‌دهد که حملات موشکی هماهنگ و یکپارچه به داخل اسرائیل از سوریه، لبنان و غزه واکنشی به حملات مستمر و طولانی اسرائیل به مناطق نظامی و امنیتی وابسته به جمهوری اسلامی و متحدانش در داخل خاک سوریه است.
موشک‌پراکنی از جبهه‌های مختلف و ناامن شدن شهرهای اسرائیل راهکار مقامات تهران برای مهار حملات هوایی و موشکی اسرائیل به مراکز و تاسیسات وابسته به جمهوری اسلامی در سوریه است. علاوه بر این، این اقدام ابزاری برای تبلیغ پیرامون هدف اعلام‌شده "نابودی اسرائیل" نیز هست.
تداوم بن‌بست کنونی در حل منازعه اسرائیل و فلسطینی‌ها، سیاست‌های افراطی مذهبی یهودی و سیاست‌های توسعه‌طلبانه ارضی و شکاف با دولت آمریکا، چالش اسرائیل در مواجهه با وضعیت جدید را تشدید می‌کند. البته اسرائیل کماکان با برتری قدرت راهبردی و نظامی نیروهای متخاصم را مهار کرده است، اما در چشم‌انداز پیش‌رو استمرار این برتری مشخص نیست و ممکن است با شکنندگی مواجه شود.
الآن و در آینده کوتاه‌مدت اسرائیل می‌تواند ۵۰ تن مواد منفجره در غزه منفجر کند، اما کارگشایی این شیوه‌ها در درازمدت محل تردید است و از طرف دیگر تلفات انسانی و مجازات‌های نامتناسب، بیش از پیش اسرائیل را در تنگنای انتقادات فزاینده جهانی قرار می‌دهد.
از این رو می‌توان نتیجه گرفت که وابستگی امنیت اسرائیل و سپر دفاعی آن، به سیاست‌های کلان داخلی و خارجی این کشور افزایش پیدا کرده است. البته تا اطلاع ثانوی اسرائیل توان دفع حملات موشکی و ایذائی از ناحیه "جبهه مقاومت" را دارد، اما پایداری این وضعیت مشخص نیست. اگر تغییری در ساختار قدرت و دولت اسرائیل پیش نیاید و تسلط راست افراطی بر نهادهای حاکمیتی تضعیف نشود، آسیب‌پذیری امنیتی و توان بازدارندگی اسرائیل در طول زمان افزایش پیدا خواهد کرد.
* این یادداشت نظر نویسنده را منعکس می‌کند و الزاما بازتاب‌دهنده نظر دویچه‌وله فارسی نیست.