آیا می‌توان به تغییر خط مشی ایران اعتماد کرد؟
۱۳۹۲ مهر ۶, شنبه
وب‌سایت "اشپیگل آنلاین" آلمان در گزارش تحلیلی خود در روز شنبه (۲۸ سپتامبر/ ۶ مهر) به قلم "سباستین فیشر" به سفر حسن روحانی، رئیس جمهور ایران و هیأت همراه به نیویورک و ظهور نشانه‌های جدیدی در رویکرد ایران پرداخته است.
تلفنی بی‌سابقه در بیش از سه دهه
عصر روز جمعه (۵ مهر) حسن روحانی در مسیر خود به سمت فرودگاه نیویورک با باراک اوباما، رئیس جمهور آمریکا تماسی تلفنی برقرار و به مدت مدت ۱۵ دقیقه گفت‌وگو کرد. گفت‌وگوی مستقیم بین رئیسان جمهور ایران و آمریکا از انقلاب ۱۳۵۷ ایران به بعد بی‌سابقه است.
باراک اوباما، رئیس جمهور آمریکا عصر همان روز گفت: «من اکنون با پرزیدنت روحانی تلفنی صحبت کردم.»
او افزود، اما هنوز هم "موانعی مهم" در حل مناقشه اتمی وجود دارد و موفقیت از هیچ ضمانتی برخوردار نیست. رئيس جمهور آمریکا در عین حال افزود: «اما من اعتقاد دارم که می‌توانیم به راه حلی فراگیر برسیم.»
روحانی نیز در شبکه اجتماعی توییتر نوشت، هر دو طرف در عزم خود برای پایان دادن هر چه سریع‌تر به مناقشه هسته‌ای راسخ‌اند. او همچنین نوشت، اوباما برایش آرزوی سفری خوب کرده و به خاطر ترافیک سنگین شهر نیویورک پوزش خواسته است.
این گفت‌وگو نقطه اوج رویدادهای بی‌سابقه هفته گذشته در تاریخ مناسبات ایران و آمریکا محسوب می‌شود. سه‌شنبه هفته گذشته سیاستمداران هر دو طرف در سخنان خود در مجمع عمومی سازمان ملل متحد نخستین قدم‌ها را به سوی هم برداشتند. اوباما گفت، آمریکا خواستار تغییر رژیم ایران نیست و ایران از حق داشتن انرژی صلح‌آمیز هسته‌ای برخوردار است. روحانی نیز بارها گفت، ایران آماده ازسرگیری هر چه سریع‌تر مذاکرات اتمی است و سلاح‌های کشتار جمعی هیچ جایی در دکترین امنیتی ایران ندارند.
تا کجا می‌توان اعتماد کرد؟
یک روز بعد از سخنان میانه‌روانه‌ی حسن روحانی در شصت و هشتمین نشست سالانه مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک شبکه "سی ان ان" اعلام کرد، روحانی در مصاحبه با این شبکه هولوکاست را برخلاف محمود احمدی‌نژاد انکار نکرده است. به گفته این شبکه، رئیس جمهور کنونی ایران کشتار یهودیان توسط نازیان آلمان را محکوم کرد و گفت، کشتار انسان‌ها در هر صورت عملی "انزجارآور" است.
همزمان مذاکرات اتمی نیز فرصتی در حاشیه نشست نیویورک یافت و پس از سال‌ها وزیران خارجه ایران و آمریکا دیدار و گفت‌وگویی مستقیم داشتند. پس از اتمام نشست ظریف با وزرای خارجه گروه ۱+۵ قرار بر این شد که مذاکرات اتمی با هیأت ایرانی در ماه اکتبر در ژنو ادامه یابد.
این گام هم پیشرفتی محسوب می‌شود، با این همه این سئوال که تغییر رویکرد ایران تا چه اندازه قابل اعتماد است هنوز به قوت خود باقی است.
آیا روحانی از حمایت آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران برخوردار است؟
خامنه‌ای در روزهای پایانی شهریور از "نرمش قهرمانانه" به عنوان یکی از "حرکت‌های صحیح در سیاست‌های خارجی و داخلی" تمجید کرده بود.
پس چرا روحانی در نیویورک با اوباما دیداری حضوری نداشت و از دست‌دادن دو سیاستمدار که حرکتی نمادین است خبری نشد؟ محتوای مصاحبه روحانی با شبکه "سی ان ان" هم به سرعت از طرف سایت‌های افراطی در ایران تکذیب و عنوان شد که این شبکه سخنان روحانی را به‌درستی بازتاب نداده است.
"اشپیگل آنلاین" آلمان در تحلیل خود می‌نویسد، این جا است که گفت‌وگوی تلفنی روحانی و اوباما معنا می‌یابد. روحانی با مبادرت به تماس مستقیم با اوباما "استقلال" خود را نشان داد. او روشن کرد که "اختیار تام" دارد و این اختیار را در تهران بدست آورده است. گفت‌وگو جانشین دست‌دادن شد. محافل نزدیک به رئیس جمهور آمریکا گفتند، عصر جمعه (۲۷ سپتامبر) از ایرانی‌ها پیام‌هایی دریافت کردیم مبنی بر این که روحانی می‌خواهد با اوباما صحبت کند.
هفته‌ای امیدبخش برای اوباما
هفته‌ای که گذشت برای رئیس جمهور آمریکا امیدهای تازه‌ای آورد. دولت اوباما که چندی پیش تا چند قدمی حمله به سوریه پیش رفته بود توانست با روسیه بر سر قطعنامه نابودی سلاح‌های شیمیایی سوریه به توافق برسد.
به علاوه اوباما توانست یخ ده‌ها ساله میان ایران و آمریکا را بشکند و با رئیس جمهور ایران صحبتی مستقیم داشته باشد.
اما هنوز برای جدی گرفتن پیشامدهای اخیر زود است و باید منتظر رویدادهای آتی باقی ماند.
اقدامی برای تحریک واشنگتن
در این میان "وال استریت ژورنال" گزارش داده که در هفته‌های اخیر رایانه‌های نیروی دریایی آمریکا مورد حمله سایبری ایران قرار گرفته و هک شده‌اند. این روزنامه به نقل از مقام‌های آمریکایی نوشت که این حمله توسط هکرهایی صورت گرفته که یا برای دولت ایران یا برای گروهی که مورد تأیید مقام‌های ایرانی است فعالیت می‌کنند. به تأکید این روزنامه آمریکایی، این حمله جدیدترین رخداد از ۱۵سپتامبر (۲۴ شهریور) به این طرف است.
همین خبر برای تحریک واشنگتن کافی است. این خبر حاکی از "شدت گرفتن حملات سایبری ایران" و "افزایش قابلیت" این کشور برای "دسترسی به اطلاعات نظامی" است.
"وال استریت ژورنال" می‌نویسد، هکرهای ایران به شبکه رایانه‌ای غیر محرمانه نیروی دریایی آمریکا نفوذ کرده‌اند. این شبکه مخصوص ایمیل‌ها و خدمات اینترنتی داخلی است. مقام‌های آمریکایی بر همین مبنا می‌گویند، فکر نمی‌کنند که هکرهای ایرانی اطلاعات باارزشی را مورد دستبرد قرار داده باشند.
اینک اوباما در این مورد چه می‌خواهد بگوید؟ از یک سو بعد از سی سال روسای جمهور دو کشور با یکدیگر گفت‌وگو کردند و از دیگر سو "بی‌اعتمادی" شدید میان دو کشور همچنان باقی است.