"کرزی با آزادسازی زندانیان می خواهد امریکا را تحریک کند"

دویچه وله: مناقشه میان ایالات متحدۀ امریکا و افغانستان در رابطه با طرح آزاد ساختن ده ها نفر از زندان بگرام ادامه دارد. رئیس جمهور کرزی، با وجود همه هشدارهای ایالات متحدۀ امریکا، دستور داده است که 72 نفر از جمع 88 زندانی آزاد گردند. شما این تصمیم را چگونه ارزیابی می کنید؟

توماس روتیگ: این یک دور دیگری، و بسیار شخصی، مناقشات میان حامد کرزی رئیس جمهور افغانستان و حکومت ایالات متحدۀ امریکا در مورد حقوق حاکمیت ملی در افغانستان است. این مناقشه همچنان بر سر افرادی است که در زندان بگرام باقی مانده اند. این زندان تا ماه مازچ 2012 تحت ادارۀ امریکایی ها قرار داشت و بعداً به افغان ها سپرده شد. این تسلیمدهی در ماه مارچ 2013 بر یک مبنای دیگر حقوقی ادامه داده شد، که از جمله به امریکاییان، حداقل در یک شکل ضعیف تر آن، اجازه می داد در تصمیم گیری برای آزاد ساختن زندانیانی که بسیار خطرناک ردیف بندی شده اند، سهیم باشند.

اکنون مسأله بر سر 88 زندانی است که به صورت خاص خطرناک خوانده می شوند. جانب افغانی یک "کمیسیون بررسی" کارشناسان تحت ریاست یک سارنوال را توظیف کرده است. آنها دوسیه ها را بررسی کرده اند و گفته اند که از جمع 88 نفر در رابطه با 72 تن آن ها هیچ سند اثباتیه ای را نیافته اند که بر ارتکاب جرمی دلالت کند. آنها متهم شده اند که منسوبین اردوی افغانستان و ایالات متحدۀ امریکا را به قتل رسانده اند؛ پس اکنون رها می گردند.

امریکایی ها از جانب خود استدلال می کنند که حکومت کرزی توانایی کافی برای رسیدگی به این دوسیه ها را ندارد و این زندانیان پس از آزاد شدن، مثل گذشته، دوباره به جنگ رو خواهند آورد.

بدون شک بودن یا نبودن چهل پنجاه جنگجوی دیگر تغییری را به بار نمی آورد. طالبان با وجود تلفاتی که در سالهای اخیر متحمل شده اند، تا کنون در استخدام افراد تازه مشکلی نداشته اند. اما آزاد ساختن پنج نفر از جنگجویان طالبان، که در زندان گوانتانامو به سر می برند، اهمیت و تأثیری دیگری خواهد داشت؛ زیرا آنها واقعاً افراد برجسته و با نفوذ هستند. اما پس از آنکه کرزی در رابطه با زندانیان بگرام به تنهایی تصمیم می گیرد، گمان نمی رود که اوباما برای وی شانس تصمیم گیری در مورد طالبان زندانی در گوانتانامو را بدهد. علاوه بر آن مناسبات شخصی میان کرزی و اوباما نیز خراب است.

دویچه وله: در رابطه با اینکه زندانیان بگرام که مورد بحث قرار دارند، پس از آزادی باعث خطر خواهند بود، نگرش های متفاوتی وجود دارد. شما چگونه حدس می زنید؟

توماس روتیگ: قضاوت کردن از بیرون ممکن نیست؛ زیرا ما با دوسیه های آن زندانیان آشنایی نداریم. ما حتی نام آن افراد را نمی دانیم. اکنون یک روزنامۀ امریکایی چند نامی را به نشر سپرده است. از این نام ها معلوم می شود که آنها افراد ارشد شورشیان نیستند؛ بلکه شاید قبلاً فرمانده کماندوها بوده اند و یا رهبری گروه های کوچک طالبان را به عهده داشته اند.

ما اطلاعاتی را از برخی منابع به دست آورده ایم که بر اساس آن، در کمیسیون عالی که تصمیم نهایی را اتخاذ کرده است، اختلاف نظرهای زیادی وجود داشته است. در این کمیسیون رئیس جمهور حامد کرزی، رنگین دادفر سپنتا مشاور امنیت ملی و وزیر خارجۀ پیشین افغانستان و همچنان رئیس کمیتۀ بررسی و رئیس ادارۀ استخبارات افغانستان نیز شامل هستند.

از همه اولتر، دو چیز مهم هستند: یکی اینکه کرزی طبعاً از نگاه سیاسی تحت فشار قرار دارد. در ماه اپریل انتخابات ریاست جمهوری برگزار می گردد. او دیگر نمی تواند خود را کاندیدا کند؛ اما می خواهد میراث سیاسی خود را مستحکم تر نماید. دوم اینکه کرزی همچنان می خواهد گفتگو با طالبان را آغاز کند. طالبان از گفتگوی مستقیم با حکومت کابل خودداری می کنند. کرزی امیدوار است که از طریق زندانیان بگرام و به طور غیر مستقیم از طریق افرادی که تا هنوز در گوانتانامو زندانی اند، بر طالبان ارشد در زندان امریکاییان کنترول پیدا کند و با استفاده از آن گروه طالبان را وادار به مذاکره بسازد.