پنج واقعیت در مورد جنگ اوکرایین و صادرات غله‌جات
۱۴۰۱ آبان ۱۰, سه‌شنبه
قرارداد صادرات غله میان اوکرایین و روسیه چگونه است؟
بر مبنای یک توافق حاصل شده با میانجی‌گری ترکیه، غله جات گیر مانده در اوکرایین قرار بود به طور مصون به بیرون صادر شود. در این توافقنامه از جمله یک کریدور دریایی امن در دریای سیاه میان اوکرایین و تنگه بوسفور در نظر گرفته بود. کشتی های در حال عبور از این مسیر و بنادر شامل در این توافقانمه نباید هدف حملات قرار می‌گرفتند.
اما در آخر هفته روسیه اعلام کرد که مشارکت در این توافقنامه را به حالت تعلیق می‌آورد. دلیل این اقدام این است که روسیه ادعا می کند، اوکرایین و بریتانیا احتمالا ناوگان روسیه در دریای سیاه را با حملات پهپادی یا طیاره های بدون سرنشین هدف قرار داده اند. روسیه مدعی است که کشتی‌های ملکی نیز که امنیت کریدور صادراتی را تامین می‌کردند، نیز از این حملات متاثر شده اند و از جمله یک کشتی‌ماین پاکی به گونه سطحی آسیب دیده است.
مرتبط: بحران اقلیم، جنگ اوکرایین، بحران غذایی: چهار گزینه بدیل در برابر گندم
اوکرایین و بریتانیا این موضوع را رد کرده اند. با وجود خروج روسیه از این توافقنامه، قراراست کشتی های حامل غله جات مهم به حرکت در این کریدور در دریای سیاه ادامه دهند. اینکه آیا روسیه به آنها اجازه عبور می دهد یا خیر، تا کنون معلوم نیست.
اوکرایین چه نقشی در تامین امنیت غذایی جهان دارد؟
اوکرایین یکی از بزرگترین تولید کننده گان غله در جهان است. در این کشور به خصوص میزان زیادی از گندم، جواری و جو کشت و صادر می شود. به اساس معلومات کمیسیون اتحادیه اروپا، اوکرایین ۱۰ درصد از بازار گندم، ۱۵ درصد از بازار جواری و ۱۳ درصد بازار جو را در سطح جهان به خود اختصاص داده است. علاوه بر این، اوکرایین بزرگترین تولید کننده روغن گل آفتابگردان است و بیش از۵۰ درصد از تجارت آن مربوط به این کشور است.
جواری با جایگاه اول و گندم با جایگاه دوم شایع‌ترین نوع غلات کشت شده در جهان اند. اگر صادر کننده مهمی مانند اوکرایین نتواند این اقلام را صادر کند، پیامدهای جدی برای امنیت غذایی جهانی دارد.
بزرگترین تولید کننده‌گان گندم، جواری و جو کدام کشورهایند؟
بر اساس آمار وزارت زراعت ایالات متحده امریکا، اوکرایین در سال‌های ۲۰۲۱ - ۲۰۲۲ با تولید ۳۳ میلیون تُن گندم، هفتمین تولید کننده بزرگ گندم در جهان بوده است. تنها استرالیا، ایالات متحده امریکا، روسیه، هند و چین گندم بیشتری تولید کرده اند و اگر میزان تولید گندم در کشورهای عضو اتحادیه اروپا یک جا در نظر گرفته شود، این اتحادثه در جایگاه نخست قرار می‌گیرد.
اوکرایین از نظر تولید جواری در جایگاه ششم قرار دارد. از اواسط سال ۲۰۲۱ تا اواسط ۲۰۲۲ فقط در ارجنتاین، اتحادیه اروپا، برازیل، چین و عمدتاً در ایالات متحده امریکا جواری بیشتری نسبت به اوکرایین کشت شده است.
مرتبط: ملل متحد تلاش دارد صادرات غله از روسیه و اوکرایین از سر گرفته شود
اوکرایین چهارمین تولید کننده بزرگ جو در سطح جهان خوانده می شود. آسترالیا، روسیه و در جایگاه نخست اتحادیه اروپا تولید بیشتر جو نسبت به اوکرایین دارند.
کدام کشورها غله جات بیشتری وارد می کنند؟
بر اساس داده های رصد خانه پیچیدگی اقتصادی (OEC) که یک سایت مصورسازی داده های تجارت بین المللی است، بزرگترین وارد کننده گان گندم در سال ۲۰۲۰ به ارزش دالر به این ترتیب بوده اند: مصر ۵.۲ میلیار، چین ۳.۴۷ میلیارد، ترکیه ۲.۴۴ میلیارد، نایجریا ۲.۱۵ میلیارد و اندونیزیا ۲.۰۸میلیارد دالر. چنانچه یک گرافیک دیگر نشان می‌دهد بزرگترین خریدار گندم اوکرایین، کشور مصر بوده است.
در ارتباط با جواری کشورهای مکسیکو، جاپان، کوریای جنوبی، ویتنام و اسپانیا در سال ۲۰۱۸ مهمترین وارد کننده گان بوده اند. آمار جدیدتری در سایت رصد خانه پیچیدگی اقتصادی (OEC) وجود ندارد. بزرگترین خریدار جواری اوکرایین از جمله هالند، اسپانیا و چین هستند.
در سال ۲۰۲۰ چین، عربستان سعودی، هالند، بلجیم و آلمان بزرگترین وارد کننده گان جو خوانده شده اند. عمده ترین خریدار جو اوکرایین چین بوده است.
جنگ روسیه در اوکرایین بر بازار جهانی غله چه تاثیری دارد؟
به دلیل مسدود شدن بنادر اوکرایین از سوی روسیه، انتقال محموله های غله جات متوقف شده است. این کار ترس و نگرانی را در سطح جهان دامن زده و باعث افزایش شدید قیمت ها شده است.
تا اواسط ماه می قیمت گندم صادراتی به میزان بی‌سابقه افزایش یافت که به گفته سازمان ملل، پیامدهای جدی به خصوص در افریقا، خاور میانه و آسیا داشته است، جایی که پیش از این نیز به دلیل شیوع پاندمی کرونا و عواقب آن، وضعیت پایدار غذایی به وخامت گراییده بود.
البته از آن زمان به بعد باز هم بازار غله جات کاهش داشته است. سازمان خوراکه و زراعت ملل متحد «فائو» تخمین کرده است که با وجود جنگ اوکرایین، محصولات غله در جهان احتمالا اندکی نسبت به سال ۲۰۲۱ کمتر خواهد بود. اینکه آیا لغو توافقنامه غله میان اوکرایین و روسیه تاثیری بر بازار غله خواهد داشت یا خیر، بعداً مشخص خواهد شد.