موانع اصلی در برابر برنامه رئیس جمهور برای محو فساد

بازگشایی پرونده کابل بانک، تغییر در رهبری ستره محکمه، شروع بررسی فساد مالی در شفاخانه سردار داوود و رسیدگی به پرونده زندانیان، اقداماتی است که رئیس جمهور غنی در هفته های اول کارش انجام داد. براساس همین اقدام‌ها بود که اولین نظرسنجی طلوع نیوز در مورد فعالیت‌های یک ماهه رئیس جمهور غنی رضایت 84 درصد مردم را نشان داد.

تحلیلگران می‌گویند اراده رئیس جمهور در مبارزه با فساد می تواند در مهار این پدیده موثر واقع شود اما افغانستان راه دشواری تا مبارزه واقعی با فساد در پیش دارد.

محمد عظیم محسنی، نماینده ولایت بغلان در پارلمان افغانستان می گوید بزرگترین خلای حکومت قبلی، نبود اراده مبارزه با فساد بود و حالا که این اراده وجود دارد باید حمایت شود. او متیقن شده است که آنچه را رئیس جمهور در این راستا وعده داده است عملی می‌شود.

مانع اول: زورمندان

در انتخابات ریاست جمهوری 16 حمل و 24 جوزا، زورمندان محلی در کنار اشرف غنی و عبدالله عبدالله برای آن‌ها کمپاین می‌کردند. تحلیلگران می گویند شخصیت های متنفذی که حلقه اصلی رئیس جمهور و رییس اجرایی را تشکیل می دهند همین افراد زورمند هستند و برخی از همین چهره ها اگر به فساد آغشته هم نباشند از فساد و فسادپیشه ها حمایت می کنند.

انجنیر ذکریا، نماینده دیگر پارلمان بودن این افراد در کنار رئیس جمهور و رئیس اجرایی را مانعی در مبارزه با فساد می‌داند: «چون برخی از حلقات شخصیت های قومی و مذهبی و سیاسی دیروز هستند که با داشتن اسلحه و تفنگ، از اشخاص فاسد حمایت می کنند. جناب اشرف غنی اراده نیک کرده اما این اراده باید از طرف مردم حمایت شود چون در تقابل با زورمندان قرار می گیرد.»

مانع دوم: اداره‌های فاسد

رشوه خواری و فساد در حکومت قبلی به امر عادی تبدیل شده بود. تقریبا هیچ کارمند دولتی به دلیل اختلاس، رشوه ستانی و یا کارشکنی در اداره، محاکمه نشد و مورد پیگرد قرار نگرفت، هرچند هر از گاهی اتهام‌هایی مطرح می‌شد. سیستم مجازات و مکافات برای کارکنان صادق و فاسد کمتر وجود داشت.

عزیزالله لودین، رئیس پیشین اداره عالی مبارزه با فساد می گوید حدود 300 دوسیه افرادی را که در فساد دست داشتند به نهادهای تحقیقی و عدلی دولت افغانستان سپرده بود، ولی هیچ یک از این دوسیه ها بررسی نشدند.

آقای لودین می گوید دوسیه های فساد وزیران، شاروال ها و مقام های بلندپایه دولتی را ترتیب داد تا مورد پیگرد قرار گیرند، ولی این افراد نه تنها محاکمه نشدند بلکه با گذشت هر روز قدرتمندتر می شدند و به پست های عالی تر دولتی راه می یافتند.

لودین می‌افزاید: «در چنین حالتی چطور می توانید دوسیه آماده کنید و آدم فاسد را با اسناد بگیرید؟ در حالی که همین شخص هم چشم سفیدتر شود و هم به مقامات بالا مقرر شود.»

این مقام پیشین اداره عالی مبارزه با فساد می گوید بخشی از فساد به معاش ناکافی کارمندان بستگی دارد. به باور آقای لودین تا زمانی که ماموران پایین رتبه دولتی، معاش کافی برای امرار معیشت نداشته باشند، مبارزه با رشوه ستانی دشوار است.

مانع سوم: نبود تیم موثر

یک و نیم ماه از شروع ریاست جمهوری غنی می‌گذرد، اما اراده جدی او در مبارزه با فساد هنوز حمایت یک تیم منسجم را با خود ندارد. کابینه جدید هنوز تعیین نشده و وزیران حکومت قبلی به عنوان سرپرست کار می کنند. آقای غنی گفته است که در معرفی وزیران جدید عجله نمی کند زیرا تلاش دارد تا افراد متخصص در راس وزارت ها قرار گیرند. اگر دولت می‌خواهد با فساد مبارزه کند ابتدا باید افراد عاری از فساد به اداره‌های کلیدی گماشته شوند.

انجنیر ذکریا می گوید تشکیل تیم جدید در کابینه و تعهد آن ها برای مبارزه با فساد، برای پایان دادن به عمر اداره های فاسد، نقش اساسی دارد: «فرایند جابجا کردن عناصر خوب بجای عناصر فاسد مهم است تا کسانی که خوب آموزش دیده اند و مشکلات افغانستان را درک کرده اند، در راس وزارت خانه ها قرار گیرند.»