عربستان سعودی در یک تنگنا قرار گرفته است

با اسنادی که عملاً وجود دارند، اما رسماً موجود نیستند چه می توان کرد؟ این مسأله در هفته گذشته توسط توبیاس ایلود سکرتر دولت در وزارت خارجه بریتانیا بازتاب یافت.

اکنون چنین سندی در دسترس است، یعنی توسط یک عضو پارلمان بریتانیا یک گزارش ملل متحد در مورد تخطی از حقوق بشر در جنگ یمن به بیرون درز کرده است. در آنجا یک ائتلاف عربی به رهبری عربستان سعودی جنگ شدیدی را علیه گروه های قبایلی حوثی به راه انداخته است که حوثی ها نیز به سهم خود شان عبد ربه منصور هادی رئیس جمهور قانونی کشور را از مقامش برکنار کرده اند.

اکنون ایلود باید در مورد موضوع دوگانه یی توضیح بدهد. نخست این که در گزارش ملل متحد از پامال شدن حقوق بشر ذکرگردیده است. در گزارش آمده است که درکل ائتلاف زیر رهبری عربستان سعودی 119 بار حقوق بین الدول را تخطی کرده است. هواپیماهای جنگی مناطق مسکونی ملکی ها را مورد گلوله باری قرار داده اند. در مجموع از ماه مارچ 2015 به اینسو که جنگ در گرفته است، تاکنون 6000 ملکی کشته شده اند. بیش از 80 درصد جمعیت از نبود آب و مواد خوراکه رنج می برند.

رسیدن اما نه تسلیم گرفتن

قبل از همه باید ایلود به پارلمان توضیح بدهد که چرا بریتانیای کبیر به پیمانه هنگفتی سلاح به عربستان سعودی فروخته است و آنهم هنگامی که در یک جنگ تهاجمی به کار گرفته می شود. تنها در ماه های گذشته عربستان سعودی به ارزش سه میلیارد پوند استرلنگ به عربستان سعودی اسلحه فرستاده است. در تقاضا نامه اعضای پارلمان بریتانیا آمده است که "در این جمله بمب ها و راکت هایی به قیمت یک میلیون پوند در مدت زمان بین جولای و سپتمبر 2015 وجود دارند".

ایلود به نمایندگان پارلمان اطمینان داده است که این گزارش بسیار جدی گرفته می شود. اما او بیش از این چیزی در مورد این گزارش نمی گوید. او اعلام نمود که "ما هنوز رسماً این متن را تسلیم نگرفته یم. من آن را گرفته ام، اما من آن را تسلیم نگرفته ام". این چیزی است که روزنامه "گاردین" آن را «مسخره بازی» گفته است.

تلفات زیاد باور نکردنی

مباحثه روی این موضوع در مجلس عوام بریتانیا روشنی روی یک جنگ مشکوک می اندازد که عربستان سعودی در یمن به راه انداخته است. این جنگ از قرار معلوم مایه تردید حاکمان ریاض نیز شده است. سلطنت سعودی نمی تواند یک موفقیت استراتژیک دراز مدت را تضمین کند، به جای آن باید بپذیرد که شهروندان خودش نیز به طور فزاینده ای در معرض خطر قرار گرفته اند.

حدد 380 تن از شهروندان سعودی که در مرزهای یمن زندگی می کنند، از آغاز جنگ به اینسو توسط مرمی هایی کشته شده اند که از یمن شلیک شده اند. روزنامه "العربی الجدید" از قول یک قومندان گزارش داده است که از آنجا 4000 مرمی راکت شلیک شده است.

شدت این جنگ نشان می دهد که این منازعه برای ریاض از چه اهمیتی برخوردار است. از نظر عربستان سعودی این یک جنگ بازدارنده علیه ایران، نه تنها در یمن بلکه همچنان در سایر کشورهای منطقه مانند سوریه، عراق و بحرین است که تهران یا از لحاظ نظامی و یا استخباراتی در آن جاها فعال می باشد.

عربستان سعودی که سنی مذهب می باشد، ازمهمترین مخالفان ایران است. مسائل قدرت با رقابت های مذهبی آمیخته شده است. روزنامه آلمانی فرانکفورتر الگیماینه می نویسد: «روحانیان در عربستان سعودی و همچنان در ایران به کارگیری خشونت را توجیه می کنند. هر منازعه ای را به تضاد میان سنی و شیعه نسبت می دهند. این خود پویایی ای دارد که توقف پذیر نمی باشد. دیگر جنگ و خشونت مذهبی یک وضعیت عادی گردیده است».

نفت همچون سلاح

این جنگ عربستان سعودی را با خطرات بلندی به چالش می کشد. قیمت نفت در اواسط ماه جنوری 2016 به طور بی سابقه ای پایین آمد و قیمت هر بشکه یا بیرل نفت خام به 30 دالر رسید. اکنون این قیمت اندکی افزایش یافته است. اما در ماه جنوری 2015 بلند تر از 100 دالر بود.

یکی از عمده ترین علل سقوط این قیمت خود عربستان سعودی می باشد. این کشور چنان مقادیر زیاد نفت عرضه کرد که عرضه از تقاضای جهانی بسیار بیشتر گردید. عربستان سعودی به این ترتیب تنها نمی خواست در بازار رقابت کند، بلکه همچنان می خواست روسیه و ایالات متحده امریکا را عقب زند. به ویژه می خواست ایران را به زانو در آورد.

به دلیل اقتصاد عربستان سعودی، فروش نفت به چنین قیمتی چندان ارزش ندارد. ایران نمی تواند خود را از نفت رها کند و پس از رفع تحریم ها نیز چانس کمی دارد که روی پای خود بیایستد. جنگ غیر مستقیم توسط ریاض برای تهران بسیار گران تمام شده است.

این جنگ برای خود عربستان سعودی نیز بسیار پرهزینه است. انتظار می رود که در سال جاری عربستان سعودی یک کسر بودجه 87 میلیارد دالری داشته باشد. یک دلیل عمده آن جنگ یمن می باشد. مصارف این جنگ بنا به تخمین یک کارشناس مجله انترنتی "المونیتور" ماهانه به 200 میلیون دالر بالغ می شود. چنین بار گران مالی را سلطنت سعودی فقط برای چند سال اندک تحمل می تواند. بعداً این کشور به ورشکستگی می رود.