شبکه حقانی؛ مهمان دیروز و دشمن امروز کاخ سفید

واشنگتن بر اسلام آباد فشار وارد میکند تا "شبکه حقانی" را که در وزیرستان شمالی مستقر است، نابود کند. در حالی که ارتش پاکستان عملیات هایی را در دیگر نقاط مناطق قبایلی به راه انداخته است، اما در مورد حمله به وزیرستان شمالی از خود بیمیلی نشان داده است، چرا که گمان میرود چنین کاری میزان خطرات بالایی برای پاکستان داشته باشد. 

شبکه حقانی کدام گروه است؟

شبکه حقانی که به وسیله جلال الدین حقانی رهبری میشود، یکی از سه متحد شورشیان طالبان میباشد که با نیروهای امریکایی و ناتو در افغانستان میجنگند.

جلال الدین حقانی در دهه هشتاد میلادی به عنوان یکی از فرماندهان مجاهدین بر ضد نیروهای شوروی جنگید. شجاعت و توانایی او در هماهنگ سازی مجاهدین سبب شد که ایالات متحده امریکا، سازمان استخبارات پاکستان و عربستان سعودی از او حمایت مالی و تسلیحاتی کنند.

چارلی ویلسون، عضو سابق کانگرس امریکا که کمکهایی را برای مقاومت افغانستان علیه اتحاد جماهیر شوروی تدارک دیده بود، یک بار جلال الدین حقانی را "تجلی انسانی خوب" نامیده بود. جلال الدین حقانی تا آنجا مورد قدر واشنگتن بود که یک بار در زمان ریاست جمهوری رونالد ریگان، به کاخ سفید دعوت شد.

پس از حمله امریکا به افغانستان در سال 2001 حقانی موضع خود را تغییر داد و جنگ را بر علیه نیروهای غربی شروع کرد. این شبکه به همراه دیگر دوستانش مانند اسامه بن لادن، در فهرست سازمان استخبارات امریکا (سیا) قرار گرفت.

جلال الدین حقانی که هفتاد و چند ساله می باشد، علی رغم بیماری و کهولت سن حدود 4000 سرباز و دیگر گروههای جنگجو را انگیزه جنگ می دهد. پسر او، سراج الدین که بیشتر قصی القلب به نظر می رسد، امور شبکه حقانی را پیش می برد.

شبکه حقانی در کجا عمل می کند؟

حقانیها از پشتونهای افغانستان بوده و از قبیله زدران واقع در ولایت پکتیکا میباشند. گروه حقانی در بیشتر مناطق جنوب و شرق افغانستان فعالیت دارد و تلاش میکند تا کنترول کامل را در مناطقی که پایگاه سنتی دارد، مانند ولایت های خوست، پکتیکا و پکتیا در دست بگیرد.

همچنین گمان میرود که شبکه حقانی شیوه "عملیات انتحاری" را در افغانستان ابداع کرده است. باور بر این است که شبکه حقانی عملیاتهای خطرناکی مانند حمله به هوتلی در کابل، تلاش برای ترور رییس جمهور کرزی و حمله انتحاری به سفارت هند در کابل را انجام داده است.

شبکه حقانی که اکنون در وزیرستان شمالی موقعیت دارد، در ماه های اخیر شدیدا مورد حمله هواپیماهای بدون سرنشین امریکایی بوده است.

رابطه پاکستان و شبکه حقانی

حقانیها به یکی از بزرگترین منابع تنش بین واشنگتن و اسلام آباد تبدیل شده اند. پاکستان همواره حمایت خود از شبکه حقانی را تکذیب میکند، اما امریکا همچنان فشار وارد میکند تا یک عملیات تمام عیار علیه این شبکه انجام شود.

تحلیلگران میگویند پاکستان هر گاهی که احساس کند منافعش در افغانستان با خطر مواجه میشود، شبکه حقانی را به عنوان یکی از قدرتمندترین گروههای شورشی در افغانستان میتواند مانند یک اهرم استفاده کند. همچنین شبکه حقانی به عنوان بهترین وسیله بر ضد گسترش  نفوذ هند در افغانستان به کار گرفته میشود.

اما حمله به شبکه حقانی میتواند باعث بیثباتی بیش از پیش در پاکستان شود. نیروهای نظامی در گذشته عملیاتهایی علیه جنگجویان محلی، طالبان و دیگر گروهها، در منطقه تحت کنترول شبکه حقانی داشته اند.

امتیاز گل، نویسنده کتاب "خطرناکترین منطقه" میگوید: "آنها جلال الدین حقانی را به عنوان محافظ نیروهای القاعده در منطقه میبینند. اگر نیروهای پاکستانی به شبکه حقانی حمله کنند، معنایش این است که لانه زنبور را تکان داده اند».

آیا شبکه حقانی در گفتگوی صلح در افغانستان سهم داده خواهد شد؟

پاکستان امیدوار است که ایالات متحده سرانجام به حقانیها اجازه بدهد که در گفتگوهای صلح افغانستان اشتراک کند. کابل همچنین میداند که نمیتواند این گروه را نادیده بگیرد.
هرچند که شبکه حقانی زیر فرماندهی ملا عمر، رهبر طالبان قرار گرفته است، با آن هم مقامهای امریکایی به این باورند که حقانیها همیشه اقتدار طالبان را نمیپذیرند و مستقلانه عمل میکنند.

بر اساس تجربه تاریخی، گفته میشود که جلال الدین حقانی میل شدید به تغییر موضع دارد؛ و این مساله را امریکایی ها به خوبی میدانند؛ اما سراج، پسر جلال الدین حقانی انعطاف پذیری کمتری دارد.

واشنگتن تلاش می کند تا ثبات در افغانستان تامین شود، پیش از آن که خروج تدریجی نیروهایش را در ماه جولای آغاز کند.

رویترز / عاصف حسینی
ویراستار: عارف فرهمند